“Ermənilər əllərindən gələni edirlər ki, Azərbaycanda anti-rus əhval-ruhiyyəsi yaratsınlar və 1992-ci ili təkrar edə bilsinlər...”
Ölkəmizdə çoxlarının razılaşmadığı fikirləri ilə seçilən və bəzən də ciddi qalmaqallara səbəb olan tanınmış siyasi analitik Tahir Cəfərli Moderator.az redaksiyasına təqdim etdiyi bir məqaləsində də ordumuzun 44 günlük müzəffər savaşından sonra Azərbaycanda və ayrıca Qarabağ torpaqlarımızda baş verən olaylarla bağlı ziddiyyətli mülahizələrə yer verib. Müəllifin “dövlətimizin strateji maraqları baxımından” dərc olunmasını təkidlə tələb etdiyi həmin materialdan çıxan suallar ətrafında diskusiya təşkil edib onu oxucuların müzakirəsinə çıxarmağı qərara aldıq.
(Əvvəli burada: //moderator.az/musahibe/375629/razilasaq-ki-rusiya-azerbaycana-qarsi-getseydi-qarabada-veziyyetimiz-xosagelen-olmazdi/)
-2020-ci il noyabrın 9-da axşam Naxçıvandan vurulmuş Rusiya vertolyotunun məhz elə rəsmi Bakıya təzyiq göstərmək məqsədilə Moskvanın agentləri tərəfindən vurulmasına heç kəs zəmanət verə bilməz. Həmin gecə Bakıya atılan, yaxşı ki, ordumuz tərəfindən zərərsizləşdirilən raket də həmin təzyiqin bir parçası ola bilərdi. Amma belə hallar baş versə də, onları sübut etmək üçün əlimizdə əsas yoxdur. Və bunlar artıq keçmişdə qaldı. Lakin Rusiya hərbi kontingentinin Laçın dəhlizi və Qarabağ torpaqlarımızdakı davranışları, dediyimiz kimi faktdır, özü də xalqda böyük narazılıq doğuran faktlardır. Onlardan danışmaq gərəkdir. Rusiya hərbi kontingentinin dediyimiz davranışlarına necə haqq qazandırmaq olar?
-Bilirsiniz, sülhməramlılar Qarabağda nəyin bahasına olursa olsun, sabitliyi təmin etməlidirlər. Bu məsələnin zahiri tərəfidir. Rus sülhməramlıları əllərindən gələni etməlidirlər ki, orada mövcud olan silahlı erməni dəstələrini tərksilah etsinlər. Fərqi nədir necə? İşin getməsi xatirinə eşşəyə “dayday” deyə də bilərlər. Əsas odur ki, Qarabağda silahlı qarşıdurma olmasın. Çünki yenidən müharibə başlasa, NATO qoşunlarının Ermənistana girəcəkləri labüddür. Rusların və iranlıların qorxduqları da elə budur. Oradakı proseslərə bu mövqedən yanaşmaq lazımdır. Ermənilər tərksilah olunduqdan sonra, Azərbaycan qanunlarının Xankəndi və başqa rayonlarda işləməsini təmin etməlidirlər. Məktəb və başqa yerləri təmir etmələri də Azərbaycanın xeyrinədir. Xankəndində Azərbaycan qanunları işləyən kimi, bu məktəblər və başqa obyektlər Azərbaycana tabe olacaqlar. Yadınıza H.Z.Tağıyevi salın. Ona deyirlər ki, ermənilər Bakıda mülk və malikanə tikirlər. Müdrik insanın cavabı belə olur: “Bizə qalacaq!..”
9 may paradı ilə bağlı hazırlığa gəldikdə, bunu Rusiya sülhməramlıları öz qanunlarına əməl edirlər. Ruslar bunu ermənilər üçün deyil, öz bayramlarını edirlər Yadınızdan çıxmasın, bu bayram bizim də Qələbə bayramımızdır. Atalarımızın, babalarımızın Qələbə günüdür. Bunu birtərəfli şişirdənlər, əlbəttə ki, siyasi oyunbazlıq edirlər.
Bilirsiz, məsələnin mahiyyəti nədən ibarətdir? Ermənilər 30 ilə yaxın işğal altında saxladıqları torpaqların itirilməsi ilə razılaşmır və bilirlər ki, nə qədər Azərbaycan-Rusiya siyasi birliyi var, onların əlində bu cür imkan olmayacaq. Əllərindən gələni edirlər ki, Azərbaycanda anti-rus əhval-ruhiyyəsi yaratsınlar və 1992-ci ili təkrar edə bilsinlər.
-Yəni, hesab edirsiz ki, 1992-1993-cü ildə Xocalı soyqırımı, Şuşanın, Laçının, Kəlbəcərin və s. işğalı məhz Azərbaycanda Rusiyaya qarşı aparılmış ciddi təbliğatın və keçirilən aksiyaların nəticəsidir?
-Bəli. Gəlin keçmişimizi yada salaq ki, bu dəfə ancaq Prezidentimizlə olaq, siyasi səhvlərə yol verməyək...
17 mart 1991-ci il. Azərbaycan referendumda SSRİ-nin tərkibində qalmağa səs verdi. Ermənilər isə “yox!” dedilər. Aprelin əvvəllərində ermənilər İrəvandakı Zvartnos təyyarə limanını tutdular və ora enmək istəyən Rusiya təyyarələrinin qarşısını almaq istədilər. Rus bazalarından gələn əsgərlər Zvartnosu və onun yolunu tutan erməniləri darmadağın etdilər. Baxmayaraq ki, burada çoxlu ölüm-itim oldu, indiyə qədər ermənilər Zvartnos hadisələri haqda danışmırlar.
Zvarstnostan sonra M.Qorbaçov Çaykənd, keçmiş Kamo və s. kəndlərdə toplanmış erməni silahlı dəstələrini tərksilah etməyi Azərbaycan iqtidarına həvalə etdi. Çaykənd və ətrafı boşaldıldı. Bundan sonra Azərbaycan ərazisində olan bütün erməni kəndləri özləri könülü şəkildə Ermənistana köçdülər.
Və bu dəfə ermənilər AXC deyilən müxalifəti işə saldılar. Leyla Yunusova, İsa Qəmbərov, Pənah Hüseynov və başqaları dünyaya haray saldılar: “Ay aman Azərbaycan Prezidenti erməniləri deportasiya edir. Onların bu əməli arxadan vurulan xəncəri xatırladırdı və faktiki olaraq milli xəyanət idi. 1918-ci ildə Nuru Paşanın ala bilmədiyi erməni kəndlərini boşaldan prezidenti bu milli xəyanətkarlar dünya ictimaiyyəti qarşısında xristianların düşməni səviyyəsinə endirdilər.
Ən maraqlısı o idi ki, sovet “KQB”nin yaratdığı AXC elə Moskvaya qarşı gedirdi. Bu heç bir məntiqə uyğun gəlmirdi. Xalqda belə təsəvvür yaranırdı ki, bu fərdlər ruslara qarşı vuruşurlar. Onlar bunu bilərəkdən edirdilər ki, Moskvaya bağlılıqları bilinməsin.
Ən dəhşətlisi o idi ki, mitinqlərində qışqırırdılar: “Rus, fars, erməni Türkiyənin düşməni!”
Aydındır ki, bunun nəticəsində Rusiya və İran Azərbaycanın düşməninə çevrilir və ondan uzaqlaşırdılar. Türkiyə isə onda indiki kimi Türkiyə deyildi...
Qarabağın taleyi rusların əliylə Azərbaycanın xeyrinə həll olunacağı halda bunlar erməni ağalarının əliylə, Azərbaycanı Rusiyaya düşmən etdilər. Nəticədə Xocalı qırğını, satqınlıqlar və xəyanətlər... 18 aprel 1992-ci ildə AXC liderlərinin Mahaçqalada Yeltsinin ermənipərəst müşaviri Burbulislə gizli görüşləri və Qarabağın ermənilər üçün boşaldılması ilə qurtardı. Bütün bunlar Burbulisin memuarlarında açıq şəkildə yazılıb...
Tankların döyüş bölgələrindən çıxarılıb, Bakıya gətirilməsi, 15 may dövlət çevrilişi, Laçın və Şuşanın ermənilərə döyüşsüz verilməsi...Kəlbəcərin boşaldılması... Sonra BMT-nin 4 Qətnaməsinə əməl etməmək üçün bu məsələnin həllini ATƏT-in Minsk qrupunun üstünə atmaları...Gəncəni bombalamaq əmrinin verilməsi.... Milli Qəhrəman M.Ələkbərovun vəhşicəsinə öldürülməsi və s. Bunlardan böyük milli xəyanət ola bilərdimi? İndiyə qədər bunu etmiş fərdlərin birinin də burnu qanamayıb, hərəkətlərinə siyasi qiymət verilməyib. Bakıda restoranları, univermaqları, marketləri, bahalı maşınları... Müxalifət olub ortaya düşüblər ki, demokratiya belə gəldi, söz azadlığı belə gəldi. Bundan xalqa nə?
İndiyə qədər itirdiklərimizin səbəblərini araşdırsaq görərik ki, bütün bunlar Rusiyanı Azərbaycana düşmən etmək oyunlarının nəticəsi olub...
Bakıda Rusiya səfirliyi qarşısında “İvan, von iz Azərbaycana”- qışqıranlar yadıma 6 mart 1992-ci ili saldılar. Onda bir qrup arvad darbalaqlarını çıxarıb, arxalarını Ali Sovetin, indiki Milli Məclisin pəncərəsinə söykəyib, “İstefa!” qışqırırdılar. İnanmaq istəməzdik ki, bunlar Azərbaycan qadınları idi, çünki Azərbaycan qadınına xas olmayan abırsızlıqlar nümayiş etdirirdilər. Bu abırsızlığa dözməyən Prezident istefa verdi. Əlbəttə ki, ətrafının satqınlığı nəticəsində...
İndi yenə də bəzi fərdlərin Rusiya səfirliyi qarşısında qışqırıqları Prezident İlham Əliyevi Prezident Vladimir Putinə düşmən etmək məqsədi güdür və nəticəsi yenə də acınacaqlı ola bilər. Ruslar Qarabağda sülhü pozsalar, daha Azərbaycan əsgəri o cür döyüşməyəcək, çünki müharibədən sonra məmur özbaşınalıqları nəticəsində Azərbaycan ordusunda xidmət etmiş qəhrəman əsgərlərimizin də dövlətə olan inamı azğınlaşmış məmurlar tərəfindən öldürülməkdədir. Bunu edənlər, əlbəttə ki, ermənilərin adamlarıdır. Qalib Prezidenti pis vəziyyətdə qoymağa çalışırlar...
-Düzdü, sizin xəyanətdə suçladığınız AXC hakimiyyəti Şuşa və Laçının işğalından sonra hakimiyyətə gəldi. Amma elə həmin iqtidar həmin 1992-ci ilin iyunundan oktyabrın əvvəlinədək Qarabağda xeyli uğurlu əməliyyatlar keçirdilər. Ağdərənin özünü, kəndlərini düz Xankəndinin 5-10 km-dək, bu tərəfədn də Laçının Kəlbəcər və Qubadlı istiqamətindən 50-dən çox kəndini azad edərək rayon mərkəzinə, yəni “dəhliz” deyilən əraziyə yaxınlaşdılar və dediklərinə görə onlara qarşı edilmiş xəyanət nəticəsində geri çəkildilər. Bunlara nə deyirsiz?
-Bütün bunları 12 oktyabr 1992-ci il Rusiya-Azərbaycan arasında bağlanılmış Dostluq və əməkdaşlıq haqda Sazişin ört-basdır edilməsi üçün edirdilər. Öz ağaları ruslarla razılaşdırılmış əməliyyatları idi. Bəs sonra niyə geriyə çəkildilər?..
-Rusiyaya qarşı etirazları təşkil edən cəbhəçilər, “bozqurd”lar hesab edirlər ki, Azərbaycan Rusiyanın təsirindən çıxıb, Amerika və Avropanın təsiri altına düşsə, ölkədə əsl mənada demokratiya olacaq, korrupsiyaya, məmur özbaşınalığına son qoyulacaq. Məgər onlar haqlı deyillər?
-Xeyr, Onlar haqsızdırlar. Yadlarına Ukraynanı salsınlar. Nə gündədir? Avropanın bir ölkəsi onları qəbul etmir. Kim deyir ki, Azərbaycan Rusiyanın təsir dairəsindədir, yanılır.
Azərbaycan Prezidentinin apardığı siyasət balanslaşmış siyasətdir. Bu o deməkdir ki, biz nə Rusiyanın və nə də başqa bir ölkənin təsiri altındayıq. Sadəcə, bir fakt. Azərbaycan Rusiyanın ortaya atdığı nə KTMT, nə də Avrasiya İttifaqına üzv deyil.
Bir müsəlman ölkəsi göstərin ki, ABŞ-ın təsirinə düşüb və demokratiya orada bərpa olunub? Ölkənin demokratik olması üçün onun iqtisadi dəyərlərini müdafiə edən bir neçə partiyası olmalıdır və bu partiyalar öz iqtisadi maraqlarını qorumalıdırlar. Azərbaycanda istədiyin qədər partiya var, ancaq onlardan biri də bir böyük iqtisadi qurumun marağını qorumur. Ancaq başqa ölkələrin maraqlarını demokratiya oyunu vasitəsi ilə Azərbaycanda həyata keçirirlər. Qərbin Azərbaycandakı demokratiya oyunbazlığının məqsədi ölkəmizi tamlığı ilə Qərbin satellitinə çevirməkdən başqa bir şey deyil...
Azərbaycanda bütün ölkələrdə olduğu kimi, korrupsiya, məmur özbaşınalıqları vardır və buna son qoymağın bir yolu var: başqa dövlətlərin təsir dairəsinə düşmədən həqiqi siyasi mübarizə aparmaq. Gəlin razılaşaq ki, insanlarımız öz hüquqlarını müdafiə edə bilmirlər. Çox vaxt onlardan elə həmin azğınlaşmış məmurlar istifadə edib Prezidentə təzyiq göstərirlər. Qanunsuz olaraq küçələrə çıxan kütləni döyüb, dağıdırlar və öz “sədaqətlərini” Prezidentə göstərirlər. Azərbaycanda demokratiyanın olması üçün iqtidarda yer almış klançılıqdan yaxa qurtarmalıyıq. Görün müxalifət bunu ortaya çıxarır? Səbəb odur ki onlar elə bu və ya digər klanlardandır. Ölkədə rəhbərliyi gerçək Azərbaycanlılardan ibarət partiya yoxdur...
“Boz qurdlar” başqa ölkələrdə Türkiyənin düşmənləri ilə mübarizə edirlər və əslində ermənilərin terrorçu təşkilatlarını dağıdırlar. Ən əsası onlar Türkiyə Respublikasının siyasi maraqlarından çıxış edirlər. Türkiyənin isə indiki dövrdə siyasi marağı Qərbin ona qarşı yönəldilmiş aqressiv siyasətinin qabağına almaqdır. Bunun üçün Türkiyə daha da güclənməlidir. Bu ölkənin pandemiya şəraitində güclənməsi üçün yeni iqtisadi layihələr lazımdır. Bunu da Azərbaycan Prezidenti ortaya atıb. Bu Türkiyə-Azərbaycan-Rusiya tranzitidir. İki qüdrətli ölkənin yaxınlaşması və Ermənistanın heç olması deməkdir.
Ruslar bu saat Zəngəzur dəhlizini təmizləyir. Azərbaycanın 1988-ci ildəki xəritəsini bərpa edir. Bütün bunlar elə Türkiyənin siyasi maraqlarındadır, çünki Türkiyə-Azərbaycan-Rusiya tranziti işləsə, Cənubi Qafqazın geosiyasi xəritəsi dəyişər. Azərbaycan Qafqazın ən aparıcı dövlətinə çevrilər.
Antirus çıxışlarının isə indiki dövrdə Azərbaycan üçün heç bir müsbət nəticəsi ola bilməz. Bu, Ermənistan üçün faydalı ola bilər. “Rus, fars, erməni –türklərin düşməni!” –şüarını ortaya atanlar Rusiya və İranı Azərbaycana düşmən edirlər. Aydındır ki, Ermənistan xüsusi orqanlarının ortaya atdığı oyundur və bunu həyata keçirənlər elə həmin təşkilatın Azərbaycandakı oyunbazlarıdır...
İndiki dövrdə, Vətən müharibəsində böyük qələbədən sonra realist olmaq lazımdır. ABŞ-da hakimiyyətə gələn Baydenin arxasında ermənilər durublar, Demokrat partiyası elə erməni partiyasıdır və oradan Azərbaycana qarşı istənilən təxribatlar ola bilər. İndi hər şey Qarabağda sabitliyin təmin olunmasından asılıdır. Bununla belə erməni təxribatçılarının Bakıdakı oyunbazlığına da son qoymalıdır...
-Deyirsiz, Rusiyanın Qarabağdan çıxmasının tələb edilməsi siyasi-diplomatik baxımdan doğru deyil. Bəs Rusiyanın "İsgəndər M" raketinin Şuşada tapılmasıı faktına sözünüz nədir? Kremlin icazəsi olmadan həmin raket Ermənistana gətirilə bilərdi?..
-“İsgəndər M” raketinin Şuşaya atılmasından, əlbəttə ki, Moskvanın xəbəri vardı. Ümumiyyətlə, Kreml Ermənistanda neçə dənə patronun olduğundan da xəbərdardır. Ermənistanda “İsgəndər” raketlərinin olduğunu hamı bilirdi, ancaq ermənilərin cürət edib atacağı heç rusun da ağlına gəlmirdi. Bu cinayəti törədənlər ermənilərdir. Raketin atılma əmrini erməni generalları verib və məsuliyyəti də onlar daşıyırlar. Gəncəyə qarşı törədilmiş cinayətə də ermənilər cavabdehdirlər. Bakıda Ermənistan təsir agentləri ortaya düşüb Ermənistanın günahını Rusiyanın üstünə atmaq istəyirlər. Əgər Rusiya Azərbaycana qarşı getsəydi, bu raketlər indi Azərbaycanı darmadağın etmişdi. Əksinə ermənilərin atdıqları raketin partlamaması ondan xəbər verir ki, ruslar ermənilərin müharibəni uduzmasını istəyirdilər...
Rusiya-Azərbaycan-Türkiyə strateji və iqtisadi tranzitinin qarşısını almaq üçün Ermənistan Rusiyanı Azərbaycana düşmən etmək istəyir. Cüzi faktları şişirdir, Azərbaycan xalqını başqa səmtə yönəldirlər.
Azərbaycan Prezidentinin azad olmuş rayonların bərpası ilə bağlı gördüyü işlərə baxın. Bütün bunlar ondan xəbər verir ki, Rusiya ilə razılaşdırılmış Zəngəzur avtomobil və dəmir yolu kommunikasiyasının açılmasına çox az qalıb. Onun işləməsi, Azərbaycanı daha da gücləndirəcək. Güclü Azərbaycanın qarşısında isə Ermənistan diz çökməlidir...
-Tahir müəllim, ehtiyat etmirsiz ki, Rusiyaya qarşı aksiyaların əleyhinə getdiyinizə görə sizi “5-ci kalon”a xidmət etməkdə suçlayalar?
-Bir daha deyirəm ki, bu cür aksiyaların Azərbaycan üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Əksinə zərərinədir. Bunu edənlər siyasi reallığı duymalıdırlar. Reallıq isə budur - Qarabağın qaytarılmasına ilk növbədə ATƏT-in üzvü Rusiya icazə vermişdir. Nə ABŞ, nə də Fransa. Əgər Qarabağda sabitlik olsa, bu iki ölkə Azərbaycanın Qarabağına burnunu belə soxa bilməz. Bizi “5-ci kalon” adlandıranlar boylanıb özlərinə baxsınlar. Etdikləri hərəkətlər Ermənistana sadiq olduqlarını göstərir. Aydındır ki, Azərbaycanı Rusiyanın düşməninə çevirmək məqsədi güdürlər. Bu isə Qarabağı yenidən itirməkdir. Odur ki, Azərbaycan xalqı çox ehtiyatlı olmalıdır. Prezidentimizin xarici siyasət xəttini dəstəkləməlidir. Bu xətt isə Türkiyə-Rusiya dostluğu üzərində qurulub. İndiki dövrdə isə bu dostluğun möhkəmlənməsinə xidmət etmək lazımdır. Çünki Azərbaycanın gələcəkdə iqtisadi və siyasi dirçəlişi məhz bu dostluqdan asılıdır...
Sultan Laçın
