“Rusiyada həmişə deyiblər ki, Fransanın müstəmləkəçilik metodları xoşumuza gəlir...”
Ekskluziv
Oxunub: 5356
14 May 2024 | 17:34
“Rusiyada həmişə deyiblər ki, Fransanın müstəmləkəçilik metodları xoşumuza gəlir...”
“Fransızlar Parisdə Sorbonna universitetində oxuyan xüsusi müstəmləkə inzibatçıları hazırlayırdılar. Bu ixtisasa yiyələnənlər çox qəddar adamlar olurdu. Fransızlar  qəbilələrdən qəddar, Fransaya kor-koranə xidmət etmək istəyənləri seçirdilər ki, metropoliyaya sədaqətlə xidmət etsin, ölkələrində nə varsa, hamısını öz ağalarına daşısınlar. Həmin adamlara xalq çox nifrət edrdi...”
 
Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi və dövlət xadimi, 1958-1961-ci illərdə  Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Şurasının(AHİŞ) sədri,  1961-1968-ci illlərdə isə SSSRİ Ümumittifaq Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Şurasının(ÜHİMŞ) kimi çalışmış  Kamran Hüseynov özünün “Bir ömrün salnaməsi” kitabının “Afrika təəssüratları” bölməsində  1961-ci ilin martında ÜHİMŞ-nın nümayəndə heyətinin tərkibində Fransa paytaxtı Parisdən keçməklə  Afrika ölkələrinə səfərindən,  Qərb ölkələrinin müstəmləkəçiliyindən yenicə qurtulmuş xalqların yaşam tərzi, etnopsixoloji xüsusiyyətləri və s. haqda  maraqlı müşahidələrini qələmə alıb.  
Bu günümüzdə Azərbaycan dövlətinin  Afrika qitəsinin bir sıra ölkələri ilə əməkdaşlığı genişləndirdiyi bir şəraitdə aktuallığını nəzərə alaraq sözügedən materialı Moderator.az oxucularının nəzərinə çatdırırıq:
 
(Əvvəli burada: )
 
“...XIV sərdən başlayaraq 50 il qul alveri getmişdir. Bu müddətdə Afrikadan avropalıların müstəmləkələrinə milyonlarca nəfər qul satılmışdır. Yalnız Amerika qitəsinə salamat gəlib çıxanların sayı  20 milyon nəfər olmuşdur.  Ancaq onları qovub tutanda, eləcə də yolda həlak olanlar bu rəqəmə daxil deyildir.  Uilyam Foster və başqalrının mülahizələrinə görə, qul alveri dövründə Afrikanın  əhalisi 60 milyon nəfər azalmışdır.  Yerli qəbilə başçıları da qul alverində öz iştahalarını çarəsiz adamların hesabına artırırdılar... 
 
Portuqaliya tarixçisi Oliver Martini yazır:
“Qulları çox köhnə, dar gəmilərdə aparırdılar. O gəmilərin nəfəs almaq üçün pəncərələri də olmurdu.  Salamat gəlib çıxanları pambıq tarlalarında, şəkər qamışı plantasiyalarında döyə-döyə gündə 15-20 saat işlədirdilər.  Ağır işdən, dözülməz vəziyyətdən bəziləri qaçırdılar. Qaçanları tutub üstlərinə yırtıcı itlər buraxır, vəhşicəsinə öldürürdülər...
 
1815-ci ildə Vyana konqresində üzdə bir çox Avropa dövlətləri quldarlığın ləğvindən danışsalar da, İngiltərə, Hollandiya, İspaniya və s. ölkələrin nümayəndələri deyirdilər ki, konqresin quldarlığı ləğv etməyə səlahiyyəti çatmır, bu hər bir dövlətin öz daxili işidir.  Bəşər tarixində ləkə olan bu üsullarla yalnız 1807-1847-ci illər arasında Afrikadan 5 milyon nəfərdən çox qul aparıldı və satıldı!..
 
XIX əsr həm də quldarlığın ləğvi əsri oldu. Çox görkəmli dövlət xadimləri bu çirkin işdən əl çəkməyi tələb etdilər...
 
10 yanvar 1863-cü ildən Şimali Amerikada quldarlıq ləğv olundu. Amerikanın 16-cı prezidenti Avraam Linkolnun bu işdə böyük xidməti var. Onu elə bunun üstündə 14 aprel 1865-ci ildə Vaşinqtonda – Fordun teatrında bir sui-qəsdlə öldürdülər.  Linkolnun ölümü haqda böyük rus yazıçısı L.N.Tolstoy demişdi: “Musiqidə Bethoven, şeiriyyətdə Dante, rəssamlıqda Rafael, fəlsəfədə İusus Xristos kimdirsə,  siyasətdə də Avraam Linkoln odur...”
 
...Xülasə, Afrika  məni çox maraqlandırırdı. Bəlkə də nə vaxtsa Afrika haqda qeydlərimi ayrıca kitab şəklinə salacağam...
 
Rusiya imperiyasında həmişə deyiblər ki, Fransanın müstəmləkəçilik metodları bizim xoşumuza gəlir. Bu da səbəbsiz deyil.  Müstəmləkə idarəçiliyində hərənin öz iş üslubu var idi.  Məsələn, İngiltərə çalışırdı ki, onun müstəmləkələrinin əhalisi tamamilə savadsız qalmasın. Savadsızlara hər işi tapşırmaq, etibar etmək olmur.  Eyni zamanda çalışırdı ki, onların bacarıqlılarını təhsil almaq üçün İngiltərəyə göndərsin.  Həm də müstəmləkələrdən gələn tələbələri yataqxanalarda yerləşdirmirdi. Onları ailələrə paylayırdılar ki, həm ingilislərə kömək etsinlər, həm də onların adət-ənənələrini öyrənsinlər.  İngilislər bu yolla öz həyat tərzlərini Afrikaya yaymaq istəyirdilər(Bizim günlərdə ABŞ-yə göndərilən-aparılan azərbaycanlı uşaqları da amerikan ailələrinə bu məqsədlə paylayırlar)... 
 
Fransızlarsa, əksinə, Parisdə Sorbonna universitetində oxuyan xüsusi müstəmləkə inzibatçıları hazırlayırdılar. Bu ixtisasa yiyələnənlər çox qəddar adamlar olurdu. Fransızlar  qəbilələrdən qəddar, Fransaya kor-koranə xidmət etmək istəyənləri seçirdilər ki, metropoliyaya sədaqətlə xidmət etsin, ölkələrində nə varsa, hamısını öz ağalarına daşısınlar. Həmin adamlara xalq çox nifrət edrdi. Beləliklə, ədavət qızışırdı. Fransızlar gördülər ki, belə davam edərsə, cəmiyyətdə böyük partlayış baş verə bilər. Odur ki, bir qəbiləyə başqa qəbilədən, bir tayfaya o birisindən inzibatçı-nəzarətçi təyin edirdilər. Lakin zavallı yerli  camaat bu yandan fransızlara dua edirdi ki, nə yaxşı nəzarətçini dəyişirlər. Fransızların iş metodlarında yaxşı cəhətlər də var idi. Onlar öz müstəmləkələrində çoxlu savadlı aktivlər yetişdirmişdilər. Həmkarlar təşkilatı da çox fəal işləyirdi. Amma onlar da əsasən bu üsulla hərəkət edirdilər...
 
(Davamı var)
 
Təqdim etdi:
 
Sultan Laçın 
 
Oxşar xəbərlər
20:55, Bu gün
Postlar qurulacaq, maşınlar şəhərə fasilələrlə buraxılacaq
20:48, Bu gün
Otellərdə yoxlamalar aparıldı, nöqsanlar aşkarlandı
20:40, Bu gün
Fransız mətbuatı COP29-a hazırlıqdan yazdı
20:30, Bu gün
Məcburi köçkünlərin məlumatları sistemi yaradılacaq
20:23, Bu gün
Niyə yatmış insanların şəklini çəkmək olmaz?
20:15, Bu gün
Noyabr 7 BÜRC üçün elə xoş sürprizlər hazırlayıb ki...
20:10, Bu gün
Ətin qiyməti nə qədər bahalaşacaq?- İqtisadçılar həyəcan təbili çalır
20:00, Bu gün
Noyabrın 6-da ABŞ-da nələr olacaq?
19:53, Bu gün
İran xəbərdarlıq etdi: Nüvə doktrinası dəyişdirilə bilər!
19:45, Bu gün
10-dan çox marşrut xətti üzrə avtobusların hərəkəti dayandırılacaq
19:40, Bu gün
Azərbaycandan "X"ə ÇAĞIRIŞ
19:30, Bu gün
AYNA: COP29 zolaqlarından xüsusi taksilər istifadə edə biləcək
19:18, Bu gün
Xamneyi İsraillə bağlı əmr verdi
19:10, Bu gün
Leyla Əliyeva ağacəkmə aksiyasında iştirak etdi
19:05, Bu gün
“Seçki dövrü bitib, seçim mərhələsi başlayıb”
18:58, Bu gün
Azərbaycanla Ermənistan razılığa gəldi - Əsasnamə bu gündən qüvvəyə minir
18:53, Bu gün
Çin hakimiyyəti sənayeni xarici investorlar üçün tam açdı
18:50, Bu gün
Azərbaycanda sarı xəbərdarlıq elan olundu
18:42, Bu gün
Azərbaycan COP29-la bağlı daha bir rekorda hazırlaşır: 45 saniyəlik sənəd yoxlanışı!
18:30, Bu gün
Bakının bu ərazisində 6 saat işıq olmayacaq
18:16, Bu gün
Cennifer Lopezdən Kamala Harrisə dəstək: Səsin sənin gücündür
18:08, Bu gün
Çay və qəhvənin maraqlı xüsusiyyətləri
18:00, Bu gün
Arda Gülər üçün 95 milyonluq təklif
17:48, Bu gün
"Bakmil”ə hərəkət cədvəli dəyişdirilir
17:44, Bu gün
COP29 zamanı yeni marşrut xətləri fəaliyyət göstərəcək
17:42, Bu gün
Haqlının yanında olub, haqsız “etiraza” öz etirazını bildirən 12 yaşlı “Moderator”az”...
17:40, Bu gün
Allah Zülfüqar bəyə rəhmət eləsin ki, Azərbaycan üçün belə bir sayt  yaratdı və...
17:38, Bu gün
Əli Məsimlidən qaz limiti ilə bağlı TƏKLİF
17:34, Bu gün
UNEC tələbəsi Bəhreyndə keçirilən Gimnaziadada qızıl medal qazanıb - FOTOLAR
17:30, Bu gün
“Poz-Qazan”da oktyabrda 10 böyük uduş qazanılıb
17:26, Bu gün
“ATV Plus” 5 min manat cərimələndi
17:22, Bu gün
Hava ilə bağlı xəbərdarlıq: Bu tarixdən...
17:18, Bu gün
Xırdalanda baş verən dəhşətli yanğının sirləri...
17:13, Bu gün
COP29 Çağrı Mərkəzi fəaliyyətə başladı - FOTO
17:07, Bu gün
Xaçmazda 57 yaşlı kişi qətlə yetirildi - YENİLƏNİB
17:02, Bu gün
"2024-cü ildə hələ də eyvandan zibil atırlar" - VİDEO
16:57, Bu gün
Son günlər paytaxtı bürüyən qoxunun səbəbi nədir? - AÇIQLAMA
16:52, Bu gün
Baş rejissor gələcək planlardan DANIŞDI: “Böyük hədəflərimiz var” – MÜSAHİBƏ
16:47, Bu gün
Prezident yeni icra başçısı TƏYİN ETDİ - FOTO
16:45, Bu gün
"Mən yenidən sevə biləcəyimə ümid etmirdim..." - Britaniyalı qadın amerikalı qatilə aşiq olub
16:38, Bu gün
Tramp, yoxsa Harris: məşhur Hollivud ulduzu kimə və niyə səs verəcək?..
16:33, Bu gün
"İsrail Yaxın Şərqdə strateji gerçəkliyi dəyişir" - Binyamin Netanyahu
16:28, Bu gün
Sergey Lavrov Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisini təltif etdi - FOTO
16:23, Bu gün
Buzovna-Şüvəlan yolunda ağır QƏZA - VİDEO
16:18, Bu gün
Ermənistan Azərbaycanla sərhəddə "səlibçi" bayraqlarını endirdi - VİDEO
16:13, Bu gün
Bakıda qadının sevgilisi xərclədiyi pulları onun ərindən tələb etdi - Görün sonu nə ilə bitdi
16:08, Bu gün
O da boşandıqdan sonra imicini KÖKÜNDƏN DƏYİŞDİ - FOTO
16:03, Bu gün
Ayətüllah Xamenei İsrailə yeni hücuma hazırlaşmağı əmr edib
15:54, Bu gün
UEFA "Qarabağ"ın məşqçisini cəzalandırdı
15:48, Bu gün
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin “Panturanizm haqqında” kitabı yayınlandı - FOTO
15:42, Bu gün
“Bələdiyyə torpağımı 2 nəfərə satıb, sənədimi itirib, nə pulumu ala bilirəm, nə də ki...” - AKTYOR pərişan halda - İDDİA
15:37, Bu gün
“Çətin günlərində heç bir sənətçidən dəstək görmədik, ən böyük arzusu yarım qaldı...” - Eldəniz Zeynalovun gəlini
15:32, Bu gün
"Ermənistan həqiqətən sülh istəyirsə, onda 3 məsələni həll etməlidir" - Azay Quliyev
15:26, Bu gün
Məşğulluq Agentliyinin Qarabağ Universiteti ilə əməkdaşlığı çərçivəsində 50 nəfər işlə təmin edilib
15:20, Bu gün
Vəkillər Kollegiyasında işə yeni qəbul edilən vəkil köməkçiləri ilə görüş keçirildi - FOTO
15:15, Bu gün
TUSAŞ-a dəhşətli terror hücumunda 12 minlik qanlı yol: Yeni görüntülər ortaya çıxdı - VİDEO
15:10, Bu gün
Çində körpələri ağladan azərbaycanlı: "Bu qərarı vermək o qədər də asan olmadı" - FOTO/VİDEO
15:05, Bu gün
“Dövlət məsələlərində belə mövqenin sərgilənməsi yolverilməzdir” - Qüdrət  Həsənquliyev
15:00, Bu gün
TDT-yə sədrlik Qazaxıstandan Qırğızıstana keçəcək
14:55, Bu gün
Bakıda 75 min manata telefon nömrələri satılır - SİYAHI
14:50, Bu gün
Peşə məktəblərinə niyə maraq azdır? – Ekspertlər səbəbləri açıqladı
14:48, Bu gün
"ABŞ Çin vasitəsilə Şimali Koreyanın Ukrayna savaşında iştirakının qarşısını almaq istəyir" - "The New York Times"
14:42, Bu gün
Murad Natavanla mahnı qalmaqalından danışdı - VİDEO
14:37, Bu gün
Ən çox göz dəyən bürclər - Nəzərdən qaçmaları imkansızdır
14:33, Bu gün
“Azərbaycan Silahlı Qüvvələri dünyada ilk dəfə XXI əsrin müharibəsini aparıb”
14:32, Bu gün
“Məni heç kimlə səhv salmayın, ağlınız başqalarına getməsin!”
14:27, Bu gün
Sözünün həm ağası, həm qulu olan ustad – Qulu Məhərrəmli 70 yaşa çatdı
14:21, Bu gün
“Qarabağ”ın səfər oyununa ayrılmış biletlər satışa çıxarıldı
14:16, Bu gün
Lalə Məmmədova bunun üçün Türkiyədən yaradıcı heyət gətirdi - VİDEO
14:11, Bu gün
"Ukraynanı öz ərazilərindən heç vaxt imtina etməyəcək" - Zelenski
14:09, Bu gün
Moderator.az yazdı - Sumqayıtda bir özbaşınalıq durduruldu, amma sakinlər tələb edir ki...
14:06, Bu gün
Gənc oğlan masajçı qadını otelə apardı, intim münasibətdə olmağa... – ŞOK TƏFƏRRÜAT
14:00, Bu gün
Bakı-Şamaxı yolunda təmir işləri belə aparılır - FOTO/VİDEO
13:55, Bu gün
Fatimə: “Həkim məni bərbad vəziyyətə qoyub” - VİDEO
13:50, Bu gün
"Macarıstan və Slovakiya Ukraynadan qaz tranziti üzrə Azərbaycanla sazişə yaxındır" - "Bloomberg"
13:45, Bu gün
Payız - qış aylarında özümüzü niyə yorğun hiss edirik? –– Psixoloq səbəblərdən danışdı
13:44, Bu gün
Kubada Zəfər Gününə həsr olunmuş konsert proqramı keçirilib
13:42, Bu gün
Milli Xalça Muzeyində “Müasir incəsənətdə Göbəklitəpə” adlı sərgi açılıb - FOTO
13:38, Bu gün
Azərbaycanda vəzifəli şəxslər məsuliyyətə cəlb edildi
13:33, Bu gün
İspaniyadan hökumət başçısı səviyyəsində Azərbaycana ilk səfər reallaşacaq
13:30, Bu gün
Azərbaycanda qadınların pensiya yaşı niyə artırılır?
13:29, Bu gün
Somali Prezidenti COP29-da iştirak edəcək
13:26, Bu gün
İlham Əliyev İspan səfirin etimadnaməsini qəbul etdi - YENİLƏNİB + FOTO
13:23, Bu gün
Dəhşətli qəzada ölən Cavidin FOTOSU
13:18, Bu gün
Həbsdə olan sabiq icra başçısının cəzası azaldıldı
13:13, Bu gün
Sabahın hava proqnozu AÇIQLANDI
13:08, Bu gün
Prezident Somalinin yeni səfirini qəbul etdi - YENİLƏNİB + FOTO
13:04, Bu gün
Əziz Seyidov təqaüdə göndərildi - FOTO
12:59, Bu gün
"Yaxın günlərdə yox olacağam" - VİDEO
12:54, Bu gün
"Azərlotereya"nın dəstəyi ilə alınan minaaxtaran itlər ANAMA-ya təqdim edilib - FOTO
12:49, Bu gün
İkinci kurs tələbəsi dəm qazından öldü
12:45, Bu gün
Kosmosda böyük təlatüm: İki qalaktika birləşir
12:41, Bu gün
Bulvarda gəzinti gəmisinin qiyməti açıqlandı
12:36, Bu gün
Xatirə Azərbaycanı tərk edir - VİDEO
12:32, Bu gün
Qərbi Azərbaycan İcması bəyanat yaydı
12:28, Bu gün
"Rusiya Ukraynaya termobarik döyüş başlıqlı "Shahed" raketləri ilə zərbələr endirmyə başlayıb" - ISW
12:24, Bu gün
Bu ay Azərbaycanda 6 gün ardıcıl İŞ OLMAYACAQ
12:20, Bu gün
Azərbaycanlı məşhur qadın oğlu yaşda şəxslə SEVGİLİDİR? - VİDEO
12:16, Bu gün
Bu il Azərbaycanda bələdiyyə seçkiləri keçiriləcək?
12:12, Bu gün
Elarizin oriental rəqqasə ilə əyləncəsi - VİDEO
GÜNLÜK
08:15, Bu gün
Arif Babayevdən Flora Kərimovaya müraciət: “Sənə borclu qaldım...”-MARAQLI+ÖZƏL+VİDEO
31 Oct 2024 | 23:01
Nikolun başına alma atan Qarabağ ermənisinin məhkəməsi…
31 Oct 2024 | 23:30
“Həmin sürücülük vəsiqəsini 1 ay istifadə edə bilərlər”-ARAŞDIRMA+FOTO
31 Oct 2024 | 21:29
"Lukaşenko iki ağadan asılı olan nökərdir" - Leonid Kuçma
31 Oct 2024 | 22:45
Bu şəxslər Rusiyanı tərk etməlidirlər - Medvedevdən XƏBƏRDARLIQ
31 Oct 2024 | 22:50
""Halloween" xristian bayramı deyil, mənası təhrif olunmuş dünyəvi əyləncədir"
31 Oct 2024 | 22:00
Hər kəsin ala biləcəyi MÖCÜZƏ: xərçəngə səbəb olan zəhərləri MƏHV EDİR - FOTO
31 Oct 2024 | 22:16
Gecə saatlarında ACI XƏBƏR: ölən və yaralanan var
31 Oct 2024 | 22:40
İsraildə İrana casusluq edən azərbaycanlı ər-arvad həbs olundu
31 Oct 2024 | 22:30
Noyabrın ən təhlükəli tarixləri - özünüzü qoruyun
HƏFTƏLİK
29 Oct 2024 | 09:17
Dondurulmuş ət niyə boz olur? - SƏBƏBİ BUDUR
27 Oct 2024 | 20:15
Kişilərin 25, qadınların 14 faizi xəyanət edir - Yeni araşdırma
29 Oct 2024 | 11:05
Alimlərdən xəbərdarlıq: Qaz sobaları sağlamlığımıza necə təsir edir?
26 Oct 2024 | 13:48
Tanınmış aparıcı ailə həyatı qurdu: “Çox xoşbəxtəm, çünki...” - FOTO/VİDEO - ÖZƏL
27 Oct 2024 | 21:44
Sabahın havası meteohəssas insanlar üçün necə olacaq?
29 Oct 2024 | 12:13
Sahibkarlara tətbiq ediləcək yeni  cərimə özünü doğruldacaqmı? 
29 Oct 2024 | 13:30
“Türk dövlətləri ilə daha sıx hərbi əməkdaşlıq haqqında düşünməliyik” - Qüdrət Həsənquliyev
29 Oct 2024 | 12:51
"Pulun və orduda şəxsi heyətin qıtlığı Putini müharibənin aparılma üsulunu dəyişməyə vadar edəcək" - ISW
26 Oct 2024 | 18:12
Türkiyədə azərbaycanlı qadınlar TUTULDU: dəhşətli erotik fantaziyalar... - FOTO
26 Oct 2024 | 14:41
"Qarabağ"ın oyununu idarə etmiş hakim diskvalifikasiya olundu
AYLIQ
08:15, Bu gün
Arif Babayevdən Flora Kərimovaya müraciət: “Sənə borclu qaldım...”-MARAQLI+ÖZƏL+VİDEO
31 Oct 2024 | 23:01
Nikolun başına alma atan Qarabağ ermənisinin məhkəməsi…
31 Oct 2024 | 23:30
“Həmin sürücülük vəsiqəsini 1 ay istifadə edə bilərlər”-ARAŞDIRMA+FOTO
31 Oct 2024 | 21:29
"Lukaşenko iki ağadan asılı olan nökərdir" - Leonid Kuçma
31 Oct 2024 | 22:45
Bu şəxslər Rusiyanı tərk etməlidirlər - Medvedevdən XƏBƏRDARLIQ
31 Oct 2024 | 22:50
""Halloween" xristian bayramı deyil, mənası təhrif olunmuş dünyəvi əyləncədir"
31 Oct 2024 | 22:00
Hər kəsin ala biləcəyi MÖCÜZƏ: xərçəngə səbəb olan zəhərləri MƏHV EDİR - FOTO
31 Oct 2024 | 22:16
Gecə saatlarında ACI XƏBƏR: ölən və yaralanan var
31 Oct 2024 | 22:40
İsraildə İrana casusluq edən azərbaycanlı ər-arvad həbs olundu
31 Oct 2024 | 22:30
Noyabrın ən təhlükəli tarixləri - özünüzü qoruyun