1992-ci il yanvarın 26-da uğursuzluğa uğrayaraq onlarla hərbçimizin  həlak olmasıyla nəticələnmiş Daşaltı əməliyyatından artıq 30 il keçsə də, bu günədək bir sıra qaranlıq məqamlara tam aydınlıq gətirilməyib.

(Əvvəli burada: //moderator.az/gundem/409773/dasalti-uursuzluunun-ilkin-sebebi-susa-turmesindeki-terrorcularin-cezasiz-buraxilmasi-oldu/)

 

Moderator.az-a açıqlamasında  ehtiyatda olan  polkovnik Azay Kərimov o günlər Şuşanın təhlükə altında olan digər kəndində -Malıbəylidə olduğu üçün özü şəxsən Daşaltı əməliyyatında iştirak etməsə də, həmin torpaqlarda böyüyüb-boşa çatmış bir şəxs və peşəkar hərbçi kimi ərazidəki əməliyyat şəraitinə kifayət qədər bələd olduğundan bəhs edilən əməliyyatın faciə ilə nəticələnməsinə gətirib çıxaran səbəblər haqda ətraflı danışıb.

 

 

“Öncəki söhbətimizdə  1991-ci il 20 Noyabr vertolyot teraktından, yəni erməni separatçı və terrorçularının qənimi olan Baş Prokuror İsmət Qayıbovun da digər dövlət rəhbərləri ilə bərabər həlak olmasından sonra  Şuşa türməsində dustaq edilmiş hay terrorçuları Moskvanın təzyiqi ilə hissə-hissə Xankəndinə təhvil verilməyə başlandı. Və məhz bundan sonra digər terror yuvaları kimi Şuşa yaxınlığındakı Daşaltı kəndi də yenidən həmin terrorçularla doldu. Və onlar daha da azğınlaşmış şəkildə Şuşa-Laçın yolunda və digər yerlərdə dinc əhaliyə qarşı terror aktları təşkil etməyə başladılar. Artıq əvvəlki kimi Daşaltında pasport-qeydiyyat yoxlaması da aparmaq mümkün deyildi. Odur ki, yeganə çıxış yolu həmin kəndi hərbi əməliyyatla terrorçu ermənilərdən azad etmək idi. Bunun üçün biz əvvəlcə hazırlıq işləri gördük. Öncə axşamlar Daşaltı kəndində terrorçular yerləşən evləri atəşə tutmağa başladıq. Burada məqsəd ondan ibarət idi ki, onlar daim təhlükə altında olduqlarını, mühasirədə qaldıqlarını hiss etsinlər və kəndi tərk etsinlər. Əfsuslar olsun ki, bu yolla da terrorçuların köçməyinə nail ola bilmədik. Çünki gündən-günə onlara Xankəndindən gələn dəstək artırdı.  Ona görə də birbaşa hücum əməliyyatıyla Daşaltını azad etmək lazım idi. Və belə bir əməliyyat 1992-ci il yanvarın 25-26-da təşkil olundu.  Təəssüf ki, həmin vaxt Xankəndinin cəmi 1-2 kilometrliyində yerləşən doğma kəndim Malıbəyli də erməni kəndlərinin mühasirəsində qaldığı üçün mən Daşaltı əməliyyatında iştirak edə bilmədim. Və onun  konkret nə vaxt olacağından məlumatım olmadı. Ancaq ərazidən və əməliyyatın gedişindən kifayət qədər məlumatlı olduğumdan sırf hərb elmi baxımından onun uğursuzluğunun səbəbləri barədə gəldiyim nəticələri açıqlaya bilərəm.  Öncə onu tam əminliklə deyə bilərəm ki, bu əməliyyat hərbi elm, nizamnamə əsasında düzgün təşkil olunsaydı, Daşaltı kəndini cüzi bir itki ilə azad etmək mümkün idi”-deyən tanınmış Qarabağ qazisi konkret olaraq bəhs edilən əməliyyatda yol verilmiş səhvlərdən danışıb. 

 

“Əvvəla, hər hansı bir məntəqəyə hücum etməmişdən öncə döyüş kəşfiyyatı da aparmaq lazımdır. Yəni həmin məntəqə istiqamətində  yoxlayıcı atəşlər açmaq gərəkdir. O halda düşmənin hansı istiqamətlərdən atəş açmasına görə onun döyüş mövqelərinin dəqiq yerlərini müəyyən edirsən.  Ancaq Daşaltı əməliyyatından öncə belə bir iş görülməyib... 

 

Yadımdadır ki, hələ 1991-ci ilin təxminən noyabr ayında Şuşa polisinə Bakıdan “RPQ-16”  qumbaraatanı göndərilmişdi. Onu heç kəs düzgün işlədə bilmirdi. Şuşanın vaxtkı polis rəisi Vahid Bayramov məndən həmin silahı sınaqdan çıxarmağımı istədi. Birlikdə Cıdır düzünə gedib düşündük ki, qumbaraatanla Daşaltıda terrorçuların yerləşdiyi məkanlara atəş açaq. Yəni həm silahı yoxlayaq, həm də görək ermənilər bizə haradan cavab atəşi açacaqlar. Beləliklə, erməni terrorçularının evlərinə 7 atəş açdım. Və məlum oldu ki, bizə cavab atəşləri Daşaltıdan yox, Cıdır düzü ilə üzbəüz Topxana meşəsindən açılır. Kənddən bizə qarşı bir güllə də atılmadı. O zaman bizə aydın oldu ki, hay terrorçuları Topxana meşəsində səngər və tunellər qazıblar. Və hər axşam Daşaltından  çıxaraq oradakı qazmalarda yerləşərək kəndə keşik çəkirlər. Kəndin içərisində, demək olar ki, heç bir silahlı erməni qalmırdı. Yalnız Daşaltının yaxınlığındakı fermada bircə postları vardı. O da zəif təchiz olunmuşdu. Amma yenə də təəssüflər olsun ki, yanvarın 26-da keçirilmiş əməliyyatı təşkil etmiş komandanlıq dediyim amili nəzərə almayıb və birbaşa Daşaltının içərisinə hücum təşkil edərək döyüşçülərimizin  Topxanadan və kəndin yaxınlığındakı postdan açılan atəş altında mühasirəyə düşməsinə səbəb olub. Yəni ermənilər  özləri qəsdən bizim hərbçilərin kəndin içinə girməyinə şərait yaradıblar ki, onları mühasirəyə salıb qırsınlar. Bələdçilərin guya xəyanət etməsi məsələsinə gəldikdə Şuşada hamı bir-birini tanıyırdı. Yəni kimlərin ermənilərlə qohum olmasını da hər bir şuşalı yaxşı bilirdi. Əgər kimsə bələdçi kimi xəyanət etsəydi, dərhal onun kimliyi məlum olardı. İkincisi də Daşaltını azad etmək üçün heç bələdçiyə də ehtiyac yox idi. Əməliyyata komandanlıq edənlər öncə bütün döyüş iştirakçılarını Cıdır düzünə toplamalı və ərazini əyani şəkildə göstərərək hər bir zabit və əsgərə konkret tapşırıq verməli idi...  

 

Üçüncüsü də, erməni generalların sonradan mediaya verdiyi açıqlamalardan da bəlli oldu ki, onlar Daşaltı əməliyyatından öncə Müdafiə nazirinin əməliyyatın keçiriləcəyi tarix barədə telefon danışığını əldə ediblər... 

 

Bir daha təəssüflə demək lazımdır ki, əməliyyat tam qeyri-peşəkar hazırlandığından ordumuz bu kiçik miqyaslı döyüşdə faciəli məğlubiyyətə uğradı. Və məhz Daşaltı əməliyyatından sonra Azərbaycan ordusu və ümumiyyətlə, xalqımızda böyük ruh düşkünlüyü yarandı.  Halbuki, həmin uğursuz  əməliyyatadək  erməni terrorçuları bizdən bərk qorxurdu. Artıq Xankəndindən də Moskvaya kütləvi teleqramlar gedirdi ki, ya bizim müdafiəmizi təşkil edin, ya da şərait yaradın, biz buradan Ermənistana köçək…

Amma Allaha çox şükürlər olsun ki, 28 il sonra olsa da, nəhayət, ordumuz 44 günlük savaşda şəhid və qazilərimizin canı-qanı hesabına Daşaltı kəndini də azad etdi və orada şəhid edilmiş onlarla döyüşçümüzün qisası alındı. Və bununla da terrorçu və işğalçı hayların Azərbaycan oğullarından qorxusu yenidən vicdansız ürəklərinə doldu… 

 

Allah həm son 30-33 ildəki bütün Qarabağ savaşlarımızdakı bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin”- peşəkar döyüşçü polkovnik belə deyib.

 

Sultan Laçın