Allahın adı ilə!..

 

Bu gün – 31 yanvar Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasının 140-cı ildönümüdür... Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycan müstəqil demokratik dövlətçiliyinin banisinin 140 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında 30 dekabr 2023-cü il tarixli sərəncam imzalayıb... Hazırda bu münasibətlə Bakıd Rəsulzadə Ev Muzeyi" İctimai Qrupu, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, "Xəzər" Universiteti, Varşava Universiteti, Ankara Universiteti və “VMF Holding”in təşkilatçılığı ilə konfrans keçirilir. 

Təəssüf ki, yubiley tədbirlərində bir sönüklük var… Orta yaşı nəsil nümayəndələrinin yaxşı yadında olar, Azərbaycan xalqına, onun müstəqilliyinə, xoşbəxtliyinə heç bir dəxli olmayan, əksinə, ölkəmizi işğallara, qırğınlara, repressiyalara, güllələnmələrə, sürgünlərə bələyən Leninin yubileyləri Bakıda, bölgələrdə necə təmtəraqla qeyd olunurdu…

…Bu faktı heç kəs dana bilməz ki, 1991-ci ildən bəri müstəqilliyini bərpa etmiş Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etmiş bütün iqtidarlar 106 il öncə M.Ə.Rəsulzadə, F.Xoyski kimi liderlərin qurduğu təməl üzərində dayanıb… 

 

1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikası yaradılmasaydı, 1991-ci ildə yenidən müstəqillik əldə edə bilərdikmi və bu gün də hüquqi cəhətdən müstəqil ola bilərdikmi? Əsla. Çünki   ADR-in olmayacağı təqdirdə SSRİ yaradılarkən Kreml bizə ən yaxşı halda muxtariyyət verəcəkdi və  həmin imperiya dağıldıqdan sonra da, məsələn, Dağıstan Muxtar Respublikası  kimi Rusiyanın tam əsarəti altında olan  bir qurum olacaqdıq...Bunu bilmək və dəyərləndirmək lazımdır...

 

Tarix göstərir ki, həqiqətən xalqın, insanlığın sevgisini qazanmış şəxsiyyətləri heç bir qüvvə ürəklərdən silə bilmək qüdrətində deyil. 1400 ilə yaxındır ki, bəşəriyyətin sonuncu peyğəmbəri Muhəmməd əleyhissəlam dünyadan köçüb, ancaq kafirlər dünyasının var gücü ilə apardığı gizli və açıq müharibələrə, əks təbliğata baxmayaraq onun sevgisini  yüz milyonların könlündən yox edə bilmirlər. Halbuki peyğəmbərimizin nə vətəni Ərəbistanda, nə də dünyanın hər hansı digər bir nöqtəsində nə bir portretin görən olub, nə də bir heykəlin... Onun portreti də, heykəli də Allah sevgisi ilə dolu qəlblərdədir... 

 

Bu gün Məhəmməd Əminin də doğma Novxanı kəndindən savayı, nə heç yerdə heykəli var, nə də hardasa bir yol kənarında nəhəng bir portreti... Onun da  portreti,  heykəli  Azərbaycanın əsl azadlığı, müstəqilliyi eşqi ilə döyünən ürəklərdədir... Yeri gəlmişkən, ADR banisinin adının necə qoyulduğunu bilmirəm, amma onu bilirəm ki, peyğəmbərlik verilməmişdən öncə hələ yeniyetmə çağlarında Məhəmməd əleyhissəlam el arasında Məhəmməd Əmin ( sözünə, vədinə sadiq, əmanətə xəyanət etməyən) ləqəbi ilə tanınarmış...

 

Ümumiyyətlə, kimliyindən asılı olmayaraq insanlara heykəl qoyulmasının əleyhinəyəm. Çünki bu, bütpərəstlik əlamətidir. Lakin axı hamı, o cümlədən Rəsulzadəsevərlər belə düşünmür. Onlar deyirlər ki, niyə 5-6 kitab sahibi olan bir yazıçıya və yaxud Azərbaycanı işğal etmiş, bölmüş bir xalqa mənsub olan Puşkinə Bakınin lap mərkəzində heykəl qoyulur, ancaq Quzey Azərbaycanı   əsarətdən xilas etmiş, ADR kimi canlı bir əsər yaratmış dahiyə bir büst belə qoyulmur?..

 

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti Məmmədəmin Rəsulzadənin Bakıda abidəsinin ucaldılması barədə 1992-ci il yanvarın 13-də qərar qəbul edib. Qərarın  icrası Mədəniyyət Nazirliyi, Rəssamlar İttifaqı və Bakı şənər İcra hakimiyyətinə tapşırılıb. Həmin qərardan sonra Mədəniyyət Nazirliyinin sifarişi ilə görkəmli heykəltəraş Ömər Eldarov  heykəli hazırlamağa başlayıb... 

 

Rəsulzadəyə Bakıda heykəl qoyulması məsələsi bir də 1993-cü ilin dekabrında yada düşüb. Həmin vaxt mərhum dövlət başçısı Heydər Əliyevin Rəsulzadənin 110 illik yubileyinin təntənəli şəkildə qeyd olunması ilə bağlı verdiyi sərəncamda ona Bakıda heykəl qoyulması, əsərlərinin nəşri, vaxtilə yaşadığı evin muzeyə çevirilməsi, Novxanıdakı bağ evinin onun varislərinə qaytarılması nəzərdə tutulub. Amma ötən on illər ərzində aidiyyatı qurumlar bu sərəncamın da müddəalarını yerinə yetirməyib...  Və Rəsulzadənin Bakıdakı Kukla teatrı ilə üzbəüz bağda quraşdırılmalı olan heykəlinin yeri hələ də boşdur... Şükürlər olsun ki, ölkə başçısı İlham Əliyevin 140 illik yubileyi ilə bağlı müvafiq sərəncamından sonra Məhəmməd Əminin Bakıda ev miuzeyi nəhayət, yaradılıb...

 

Doğrusunu demək gərəkdir ki, Rəsulzadəyə, o cümlədən  XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın müstəqilliyinə nail olmuş digər liderlərə, eləcə də böyük Osmanlı, türk oğlu Nuru paşaya xeyli soyuq münasibətin səbəbkarı  məhz Rusiya hakimiyyətidir... Axı bu dövlətin ölkəmizdəki “5-ci kalon”u çox güclüdür...

 

Rəsmi Moskva Məhəmməd Əminə qarşı açıq-aşkar düşmən mövqeyi tutub. Çünki heç vaxt Azərbaycanın gerçək müstəqilliyini istəməyib... Bu, Rusiya XİN sözçüsü Zaxarovanın son çərənləmələrindən də bəlli oldu(  )... Kreml sovet dövründə olduğu kimi Rəsulzadəni Hitler faşizmi ilə əməkdaşlıqda ittiham edərək, onu əli minlərlə soydaşımızın qanına batmış erməni faşisti Qaregin Njde ilə bir cərgəyə qoymağa, az qala, ona “xalq düşməni” damğası vurdurmağa çalışır...

Bəs Rəsulzadə bir siyasətçi və lider olaraq necə yanaşıb Rusiyaya?...

 

Məhəmməd Əmin Rusiya xalqına bir yaxın qonşu olaraq tam rəğbət və ədalətlə yanaşıb. Bunu ADR banisinin 1918-ci ilin dekabrında Azərbaycan Parlamentinin açılışındakı nitqində söylədikləri də isbatlayır:

 

 

Eyni zamanda Məhəmməd Əmin  daim işğalçı xislətli Rusiya imperoiyasını nəzərdə tutaraq belə bir müdrik fikir də söyləyib: “Rusiya kiçilib öz tarixi torpaqlarına sığınmayanadək dünya xalqlarına rahatlıq yoxdur...”

 

Bu gün Rusiyanın Ukraynaya qarşı törətdikləri də Rəsulzadənin dediklərini təsdiqləyir...

 

*** ***

 

Şəxsiyyətlər də bütləşdirilməməlidir. Liderlərin xidmətlərinin aşırı, ifrat şişirdilməsi də

 onları gözdən salır... Hamının səhvləri olub, o cümlədən Rəsulzadənin də... 

Fəqət, fakt odur ki, Şərqdə  “müstəqil” , “demokratik” adlandırıla biləcək ilk dövləti o kişi yaradıb...

 

İrəvanın ermənilərə verilməsini də qətiyyən ADR və Rəsulzadə ilə bağlamaq doğru deyil, çünki 1918-ci ilin may-iyun aylarınadək bütün Qərbi Azərbaycan kimi İrəvan da bilavasitə Azərbaycanın yox, çar Rusiyasının tabeçiliyində olmuş bir ərazi idi... Və həmin vaxt hələ Rəsulzadə başda olmaqla ADR hakimiyyəti heç Bakıya gəlib hakimiyyət kürsüsünə əyləşməmişdi...

 

*** 

2010-cu ildə paytaxtımızda  fəxrlə dünyada ən uca bayraq dirəklərindən birini ucaltdıq... Amma Bakıda nə həmin üç rəngli bayrağın ilk ideyasını verən Əli bəy Hüseynzadənin(yaxşı ki, Salyanda heykəli var), nə də  o müstəqillik bayrağını ilk dəfə yüksəldən  M.Rəsulzadənin  bir xatirə abidəsi var... Yaxşı ki, yer üzündə heç nə əbədi deyil, o cümlədən abidələr də...  

 

Sultan Laçın