Qəsdən hər hansı bir ağır cinayət törətmiş məxluqun, o cümlədən kütləvi insan qatillərinin, terrorçuların cəzasız buraxılması çox təhlükəli tendensiyadır. 1988-ci ildən Ermənistanın və Qarabağdakı işğalçı və terrorçuların Azərbaycan xalqının başına gətirdiyi faciələrdə, öz rəhbərliklərimizin də qətiyyətsizliyi və səhlənkarlığı ucbatından meydana çıxmış bu amilin də önəmli rolu olub.

Bu mövzunu Moderator.az-a açıqlamasında 30 il öncə bu gün -1992-ci il fevralın 26-da cəmi bir neçə ay öncə yaradılmasına başlanmış milli ordumuzun keçirdiyi Daşaltı əməliyyatının faciəvi uğursuzluqla nəticələnməsinin səbəblərindən danışan peşəkar döyüşçü polkovnik Azay Kərimov yadımıza saldı... Təəssüf ki, 44 günlük savaşdan sonra keçən müddətdə də eyni tendensiya özünü Rusiyanın rəsmən sülhməramlı sayılan  hərbçilərinin Şuşa yaxınlığında Azərbaycan hərbçilərinin postuna qumbara atmış erməni terrorçusu Norayr Mirzoyanı yaxalanandan az sonra Xankəndindəki separatçı-terrorçu rejimə təhvil verməsi nümunəsində göstərməyə başladı...

 

Polkovnik Azay Kərimov o günlər Şuşanın təhlükə altında olan digər kəndində - Malıbəylidə olduğu üçün özü şəxsən Daşaltı əməliyyatında iştirak etməsə də, həmin torpaqlarda böyüyüb-boşa çatmış bir şəxs və peşəkar hərbçi kimi ərazidəki əməliyyat şəraitinə kifayət qədər bələd olduğundan bəhs edilən əməliyyatın faciə ilə nəticələnməsinə gətirib çıxaran səbəblər haqda ətraflı danışıb. 

 

“1989-1990-cı illərdə keçmiş Dağlıq Qarabağın yalnız ermənilər yaşayan əsasən 3 kəndinə Ermənistandan hay terrorçuları  göndərilirdi. Onlar xaricdə və sovet ordusunda xüsusi təlim keçmişdi. Belə kəndlərdən ikisi Xocalı rayonunun Ballıca və Həsənabad kəndləri, digəri isə Şuşa rayonunun Daşaltı kəndi idi.  Həmin kəndlərin yerləşdiyi ərazi relyef baxımından artilleriya üçün əlçatmaz olduğundan erməni yaraqlıları üçün təhlükəsiz sayılırdı. Xüsusi təyinatlı erməni  terrorçularının məhz həmin kəndlərə yerləşdirlilməsinin əsas səbəblərindən biri bu idi. O yaraqlıların arasında atıcı silahlar, partlayıcılar, terror aktları, diversiya, kəşfiyyat və s. üzrə sağlam, iri gövdəli, idmançı mütəxəssislər var idi.   

 

Daşaltını da  Şuşadan topla, “Alazan”la, “Qrad”la vurmaq mümkün deyildi. Həmin kənddə yerləşmiş hay terrorçularının əsas vəzifəsi yaxınlıqdakı Şuşa-Laçın yolu ilə hərəkət edən azərbaycanlı avtomobillərinə, xüsusən günün qaranlıq vaxtlarında  atəş açaraq soydaşlarımızı qətlə yetirməklə əhalidə kütləvi xof yaratmaq idi. Eləcə də onlar Şuşa-Laçın arasındakı elektrik xətlərinin dirəklərini partladaraq rayon mərkəzləri və ətraf azərbaycanlı kəndlərinin günlərlə işıqsız qalmağına səbəb olurdular”- bunları söyləyən həmsöhbətimiz Daşaltı əməliyyatından 4-5 ay öncə həmin kənddəki erməni terrorçularının həbs edilərək Şuşa türməsinə toplanmasından da bəhs edib. 

 

“Bunu birinci dəfədir ki, mediaya açıqlayıram…Yadımdadır ki, 1991-ci ilin yayında  Şuşa rayon polis şöbəsinin rəis müavini Eldəniz Quliyevin rəhbərliyi ilə rayon polisi Daşaltıda ciddi şəkildə pasport-qeydiyyat yoxlaması apardı.  Mən də həmin əməiyyatda  post-patrul xidmətinin qərargah rəisi kimi iştirak edirdim. O vaxt biz Ermənistandan gəlmiş, Azərbaycanda, Daşaltı kəndində qeydiyyatı olmayan, eləcə də müxtəlif təxribat və terror aktlarında şübhəli bilinən bütün erməni kişiləri həbs edib Şuşa türməsinə topladıq. Öncəki söhbətlərimizdən birində dediyim kimi, Qarabağın digər şəhər və kəndlərində həbs edilmiş terrorçular da olduğu üçün Şuşa türməsi doldu və biz qalan terrorçuları, səhv etmirəmsə, musiqi texnikumunun zirzəmisində düzəltdiyimiz məkana yerləşdirdik. Bir sözlə, 1991-ci ilin 20 noyabr vertolyot faciəsinədək yalnız Şuşada 600-ə yaxın hay terrorçusu saxlanılırdı. Təəssüf ki, cəmi bir neçə ay sonra, yəni 1991-ci ilin sonunadək həmin hay terrorçuları Moskvanın təzyiqi və Azərbaycan rəhbərliyinin qətiyyətsizliyi səbəbindən hissə-hissə Xankəndinə qaytarıldı. Həmin terrorçular arasında hətta Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndinin kənarındakı fermada bütöv bir azərbaycanlı ailəsini güllələyərək yandırmış ermənilər də var idi. O vaxt hadisə yerində olduğum üçün o dəhşətli mənzərə gözümün qarşısındadır.  O teraktı törədənlərin cəzasız şəkildə buraxıldığını hər yadıma salanda sarsılıram… Halbuki, Respublika Prokurorluğundan gəlmiş istintaq qrupu şəhid Baş Prokuror İsmət Qayıbovun da bilavasitə iştirakıyla digər erməni cinayətləri kimi, bunu edənlərin də günahını təsdiqləmişdi. Qalırdı onların məhkəmədə mühakimə olunaraq həbsə, yaxud o dövrün qanunlarına uyğun olaraq güllələnməyə məhkum edilməsi…  Və deyərdim ki, Xocalı, Qaradağlı, Meşəli və s. soyqırımları kimi, Daşaltı əməliyyatının faciəvi uğursuzluğunun da əsas səbəblərindən biri və ilkin səbəbi məhz Şuşa türməsinə və digər həbsxanalarımıza yığılmış erməni terrorçularının cəzasız şəkildə buraxılaraq Xankəndindəki separatçı-terrorçu rejimə qaytarılması oldu. Çünki nəticədə həmin hay terrorçuları daha qisasçı duyğularla yenidən silahlanıb bizə qarşı terakt və döyüşlər təşkil etməyə başladılar…     

 

Daşaltı əməliyyatının uğursuzluğa düçar olmasının ikinci əsas səbəbi isə həmin əməliyyatı o dövrdəki komandanlıq tərəfindən səriştəsiz, qeyri-peşəkar şəkildə hazırlanması oldu”- peşəkar döyüşçü polkovnik belə deyib.

 

Polkovnik Azay Kərimovun 30 il öncəki Daşaltı əməliyyatının sırf hərb elmi baxımından bu günədək deyilməmiş bəzi detalları haqdakı söhbətini yaxın müddətdə saytımızda oxuya bilərsiniz. 

 

 

Sultan Laçın