Pandemiya bitməyib. Pessimist səslənsə də, ola bilər, biz onun bitməsi ilə deyil, müxtəlif sahələrə transformasiyası ilə rastlaşacağıq. İnsanlar ənənəvi həyata qayıtmağı arzulayırlar, ilk baxışda burada qeyri-adi, pis şey yoxdur və görünmür. Düşüncəmə görə, bu, belə deyil və ənənəvi həyat deyərkən biz nəyi nəzərdə tutduğumuzu aydın dərk etmirik.

 

Belə bir deyim var: "Tənbəl həmişə fikirli olar". Məsələ ondadır ki, indi hamı, hətta dünyanın ən güclü superdövlətləri də ənənəvi "yola" qayıtmaq istəyir - hamı fikirlidir, bu genetikamızın iflası ola bilməzmi?

 

Və israrla düşünürəm ki, o ənənəvi "yola" biz qayıtmamalıyıq. O yol çox qorxulu yoldur, o yolun sonu uçurumdur, total faciədir, bizə məlum və məlum olmayan insanlar, cəmiyyətlər o yolda məhv olublar, biz artıq o uçurumun kənarında deyil, onun ağuşundayıq.

 

Biz bunu dərk edə bilmirik, hey irəli getməyə çalışırıq. İrəli, yarış, nəfəslər dayanana qədər, son nəfəsə qədər yarış... Nə uğrunda? Ölüm uğrundamı, yırtmaq, parçalamaq uğrundamı?! Belə bir zamanda hətta hər şey susmalıdır. Biz susmağı bacarmasaq, Tanrı bizi - insanları mütləq susduracaq. Bu, qorxuludur, bu qorxunun gətirə biləcəyi faciənin yanında koronovirus heç nədir.

 

Bax, duya, anlaya bilmədiyimiz, özümüzü yalandan xoşbəxt göstərmək istədiyimizin gerçəkliyin o tayından bizi udmağa hazırlaşan kabusun fəlsəfəsinin mahiyyəti həmin şeydir - ənənəvi "yol" həyat, bizim idrakımız yalnız onu bilir, o acılı, şirinli, sərt, yumuşaq, kədər və faciəsi ilə, xoşbəxtlik və ara-sıra fərəhi ilə bizimdir: lakin biz oraya - o "yola"olduğu kimi qayıda bilmərik!!!

 

Covid-19 səsdir, bu şeytani səsdir, onu Tanrı bizə tarixən dəfələrlə göndərib, ayılmaq, silkələnmək, katarsis olunmaq üçün ancaq bizim - insanın qulaqları "yolda" tıxandığından, gözləri zəiflədiyindən, burnu rayihəylə üfunəti səhv saldığından, mədəsi hüdudsuz şəkildə böyüdüyündən biz onu eşitməmişik, görməmişik, yaxud eşitmək istəməmişik.

 

Ola bilər, Covid-19 bizim üçün həqiqətən də şansdır?!

 

Fəlsəfə (Qərb) bizə deyir ki, Prometey dövrünün necə gəldiyini heç kim bilmədiyi kimi, Yeni mehvər dövrünün gəldiyini də ola bilsin ki, heç kim bilməyəcəkdir - ancaq o gələcəkdir; bunun isə adı ümiddir - sonuncu ümid!!!

 

* * *

 

İnkişaf etmiş ölkənin vətəndaşı olmaq üçün öncə qanunlara tabe olmalıyıq.

 

İdealdan yox, qızıl orta həddən çıxış etməliyik. Kadrlarımızın intellekt və biliyi, fəlsəfi təfəkkürü zamana adekvat olmalıdır. Alçaqkönüllülük, sadəlik, anlamaq mədəniyyəti məmurların, ümumiyyətlə, hər kəsin həyat kredosuna çevrilməlidir!

 

Arı kimi əməksevər, sistemli, qarışqa kimi zəhmətkeş, ilan kimi müdrik, qartal kimi cəsur olmalıyıq. Şöhrət uğrunda yox, dövlətimizin qüdrətli olması uğrunda mübarizədə olmalıyıq. 44 günlük Vətən müharibəsinin təcrübəsi - qələbəni şərtləndirən strateji elementlər, birlik və dinamiklik fəlsəfəsi yaşam tərzimizə çevrilməlidir! Təkamül daima idraki prioritetimiz olmalıdır. Demokratiya vacibdir, amma dövlətin stabilliyi daha vacibdir. Unutmayaq: demokratiya su kimi bir şeydir...

 

Qərbin inkişaf təməlində - qanunların aliliyi, demokratiya və düzgün bədrlənmiş konstruksiya dayanır!

 

P. S.Qərb nə qədər cığal olsa da, sevilməyə layiqdir! Bu ata-övlad sevgisi kimi bir şeydir. Şərq nə qədər müdrik olsa da, öyrənmyə borcludur. Bilik o zaman faydalı olur ki, o praktikada tətbiq olunur!

 

* * *

 

Koronavirusla alver edən bir neçə həkim - məsul şəxs həbs olunub. Ağırdır, çox ağır. İcra başçısı tutulur dərs olmur, nazir tutulur dərs olmur, məmur işdən qovulur, həbs edilir dərs olmur...

 

Nəsimi filmində belə bir fraza var Teymur - hökmdar deyir: Neyləyək? Qıraq bu varislərin hamısını? Mənəvi deyilən bir şey qaldımı ona söykənə bilək?

 

Bu qorxuludur, çox qorxulu, bir-birimizə yalnız əşya, pul, gəlir kimi baxmaq!

 

İğvalımız döndümü?

 

Gərək ki, ədəbiyyatda bunun analogiyasına, deyəsən dekadans deyirlər, nə bilim vallah!

 

Bilmirəm!

 

Amma həqiqətən daxilən ağrıyıram, son 200 ilin hərb meydanında belə möhtəşəm Zəfər qazanasan, dadını çıxara bilməyəsən...

 

Harda qaldı, seyyidi-üləmalar, elmi-şühədalar, təbliği-şüəralar, kitablar, qələmlər təbliğati- təşviqat!

 

Hərbimiz belə, sosial sahəmiz elə, başımız elə bil ki, dəllallığa qarışıb, ətimizi yeyirik, dilimizi, qulağımızı, əlimizi, gələcəyə gedən ayağımızı yeyirik...

 

Kökü, irsi sufizmə, komunikasiyaya, mərhəmət və paylaşmağa söykənən bir qövm belə dünyagir, fürsətcil ola bilərmi?

 

Dünyanın gərdişi heç vecimizə gəlmir, böyük millətlər nə edir və s.

 

Hipokrat andı?

 

Musanı, İsanı, Məhəmmədi (s) görməyən, duymayan, Hipokratı duyarmı?

 

Sadəcə rəzalətdir! insanların son nəfəsiylə alver etmək, bu dəhşətli bir şeydir. Müharibədə qələbə çalmaq görünür hələ böyük işin bir tərəfidir.

 

Daha böyük hədəflərə çatmaq üçün görünür bilik və bacarıqla bərabər təmiz Vicdan və təmiz əllərə, dövlətçilik amalıyla döyünən qəlbə malik olmaq gərəkdir.

 

Şuşada alışan Novruz tonqalı bizim Vicdanımızda, Qəlbimizdə yanmalıdır!

 

Bunu İslahatın fəlsəfəsi bizdən tələb edir. Belə qəhrəman Ordusu, Ali Baş Komandanı, Müzəffər Əsgəri olan Xalq mütləq Katarsisi - Ruhən təmizlənməyi də bacarmalıdır.