Kornel Universiteti (ABŞ), INSEAD Biznes Məktəbi (Fransa) və Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının (ÜƏMT) 132 ölkəni əhatə edən sayca 16-cı birgə nəşri - 2023-ci il Qlobal İnnovasiya İndeksi (Qİİ) təqdim edilib.
Qİİ-2023 reytinqi innovasiya fəaliyyətinin iki əsas - "innovasiya resursları" və "innovasiya nəticələri" alt indekslərinə daxil olan 7 qrup indikatordan ibarətdir.
"İnnovativ resurslar" alt indeksi:
1.təsisatlar;
2.insan kapitalı və elm;
3.infrastruktur;
4.daxili bazarın inkişafı;
5.biznesin inkişafı –
olmaqla beş qrupa bölünməklə, ölkələrin iqtisadiyyatının elementlərini dəyərləndirməyə imkan verir.
"İnnovativ nəticələr" alt indeksi:
1.Bilik və texnologiyaların yayılması;
2.Kreativ fəaliyyətin nəticələri adlı iki qrupa bölünməklə, innovasiya fəaliyyətinin faktiki nəticələrini əks etdirir.
Moderator.az təhsil mütəxəssisi Oruc Mustafayevə istinadən xəbər verir ki, 2023-cü ilin Qİİ-nin lideri İsveçrədir. Sonrakı yerləri isə İsveç, Amerika Birləşmiş Ştatları, Böyük Britaniya, Sinqapur tutur.
Ən innovativ ölkələrin ilk onluğuna həmçinin,Niderland, Koreya, Almaniya, Finlandiya və Danimarka daxildir. Çin reytinqdə 12-ci yeri tutaraq ikinci onluğa daxil olub.
Postsovet ölkələri arasında ən yaxşı göstəricilər Estoniyada – (16-cı yer), Litvada, (34-cü yer), Latviyadadır (47-ci yer). Rusiya 51-ci yerdədir.
2023-cü ilin reytinqində Azərbaycan 2022-ci illə müqayisədə göstəricilərini dörd pillə yaxşılaşdıraraq 89-cu yerdə qərarlaşıb.
Eyni zamanda qeyd olunmalıdır ki, əgər ötən il Azərbaycan 90-cı yerdən başlayan müqayisəli göstəricilərə malik dövlətlər qrupunda qərarlaşmışdısa, 2023-cü ildə - 85-ci yerdən başlayan dövlətlər qrupundadır.
Azərbaycan Qİİ-2023-də
Azərbaycan “insan kapitalı və elm bloku” üzrə MDB ölkələrindən Özbəkistanı (89), Ermənistanı (92) və Tacikistanı (99) qabaqlayaraq, reytinqdə 87-ci yeri tutub. Bu il Azərbaycan təhsil inteqral göstəricisi üzrə 76-cı yerdə qərarlaşıb ki, bu da ötən illə müqayisədə 16 pillə yaxşıdır. Bu sahədə Azərbaycan MDB daxilində Özbəkistanı (78), Tacikistanı (90), Ermənistanı (93) qabaqlayır.
Bu blokda yüksək yerləri “tələbə-müəllim nisbəti” - 17-ci, “tələbələrə dövlət sərmayəsi” - 28-ci, “tədqiqatçılar” 44-cü yer, “elm və texnologiya sahəsi üzrə məzunlar” 47-ci yer indikatorları tutur. “Tədqiqat və inkişaf” üzrə inteqral göstərici 2022-ci ildəki 76-cı yerdən 2023-cü ildə 73-cü yerə yüksələrək öz mövqeyini yaxşılaşdırıb.
Azərbaycan “Biznesin inkişafı” bloku üzrə aşağıdakı postsovet ölkələrini qabaqlayaraq, reytinqdə 64-cü yeri tutub: Belarus (74), Qazaxıstan (75), Özbəkistan (78), Ermənistan (94), Moldova (101), Tacikistan (110), Qırğızıstan (114).
“Biznesin İnkişafı” blokunda “Universitetlər və sənaye sahəsi arasında elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor işləri sahəsində əməkdaşlıq”- 25-ci yer, “klaster inkişafı” - 28-ci yer- indikatorları yüksək yerləri tuturlar.
“Elmi dərəcəsi olan məşğul qadınlar” 55-ci yer, (əvvəlki göstərici -57), “biznes tədqiqat və araşdırmaların maliyyələşdirilməsi” 57-ci yer, “əqli fəaliyyət işçiləri” indikatoru 62-ci yerə (65) ə yüksəlib. Bu blokda Azərbaycan “innovasiya əlaqələri” üzrə 48-ci yeri tutub və ötən illə müqayisədə (56-cı yer) reytinqini 8 pillə yaxşılaşdırıb.
Qeyd edək ki, 2023-cü ilin Qİİ reytinqi innovasiya fəaliyyətinin potensialı, səmərəliliyi və çərçivə şərtlərini əhatə edən 81 indikator əsasında tərtib edilib. Təhlil edilən indikatorlar qanunvericilik, elm və təhsildən tutmuş bazar, biznes, infrastruktur və s. məsələlərin inkişafına qədər geniş məlumatlar dairəsini ehtiva edir. Qİİ-nin dərc edilməsinin əsas məqsədi ölkələrin innovasiya fəaliyyətinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsindən ibarətdir.
