...12  may 2018-ci ildə Azərbaycanın ilk Prezidenti Ayaz Mütəllibovun 80 illik yubileyi tamamlandı. Bu münasibətlə Moderator.az-ın rus versiyasının əməkdaşı  tarixin çox mürəkkəb və ziddiyyətli bir dövründə Azərbaycanın müstəqil dövlətçiliyinin formalaşmasında vacib rol oynamış bu dövlət xadimindən  geniş müsahibə götürüb. 

Eks-prezidentin həyatının bütün əsas mərhələlərini əhatə edən  müsahibədə Azərbaycanın sabiq rəhbərinin tərcümeyi-halının gözlənilməz məqamları üzə çıxır. Məsələn, məlum olur ki, nə vaxtsa sovet dövründə Ayaz Mütəllibov 5 il ərzində hazırda erməni işğalı altında olan Şuşa şəhərində yaşayıb...

Azərbaycanın ilk Prezidenti ilə yubiley müsahibəsinin üçüncü hissəsinin  ən maraqlı məqamlarının tərcüməsini diqqətinizə çatdırırıq...

(Materialın əvvəlki hissələri üçün bu linkə baxın: moderator.az/news/224918.html)

- Ayaz müəllim, ötən əsrin 50-60-cı illərində Azərbaycanda gənclər kinematoqrafiya ilə də çox maraqlanırdılar. Sizin daha çox xoşladığınız filmlər hansılardı?

- Memuarlarımda  bu filmlərin adlarını bir-bir açıqlayıram. İlk növbədə italyan kinosu, sonra isə fransız kinosu xoşuma gəlirdi. Bəzən də Amerika filmlərinə baxırdım ... Hollivud filmləri kirayəyə götürüb nümayiş etdirilirdi. Əsasən trofey filmləri ... Bu cür filmlər yeni idman peşələrinin inkişafına kömək edirdi ... Məsələn,  məşhur “Üç müşketyor” filminə baxdıqdan  sonra mən qılıncoynatma klubuna yazıldım. Məktəb və tələbəlik illərində Bakıdakı qılıncoynatma yarışlarında da  iştirak edirdim... Ümumiyyətlə, öncə qeyd etdiyim kimi, biz idmanı çox sevirdik. Hazırda bizim o vaxtkı idmançılar nəslindən kimlərin həyatda olduğunu dəqiq bilmirəm... Amma şükür ki, bizim  nəsildən Çingiz İsmayılov sağdır - keçmiş qapıçı və futbol şərhçisi ...

- Yox, həvəsim var idi. İkincisi də, indikin neft akademiyası olan məşhur neft və kimya institutu- “AZİ” o dövr Bakısında ən nüfuzlu ali məktəb idi...  Onu da deyim ki,  o vaxt  qızlar “AZİ”ni bitirmiş oğlanlara sorğu-sualsız “hə” deyirdilər(Gülümsəyir)...

Amma mən birinci il əyani şöbəyə daxil ola bilmədim... Çox böyük bir müsabiqə var idi. Mənə Azərbaycan şöbəsi təklif olundu. Mən də bir il həmin şöbənin axşam bölməsində oxumağa razılıq verdim. Sonra ikinci kursda rus şöbəsinə köçürüldüm...  Onu da deyim ki, Azərbaycan şöbəsində  təhsil öz doğma ana dilində oxumaq və danışmaq üçün bir növ  təcrübə oldu... Çünki o zaman Bakının böyük əksəriyyəti rus dilində oxuyur və danışırdı...

Ancaq  onu da demək lazımdır ki, rus dilinin öyrənilməsi  o vaxtkı Bakı sakinlərinin taleyində çox müsbət rol oynamışdır. Bunu inkar etmək mümkün deyil...

Öz həyatımdan  bir nümunə gətirəcəyəm ... Soyuducu zavodunun direktoru işləyəndə bir dəfə Moskvaya ilin yekunları ilə bağlı iclasa dəvət edildim. Mən nazir və digər yüksək vəzifəlilər qarşısında  çıxış etdim. 10 dəqiqə ərzində heç bir kağıza-filana baxmadan öz işlərim və  ilin yekunları haqqında danışdım... Sonda SSRİ Yüngül Sənaye naziri Vasili Nikolayeviç Doyenin məni diqqətlə süzdü və iştirakçılardan soruşdu: “Bakı zavodunun direktoru Mütəllibovu dinlədinizmi? Onun çıxışı xoşunuza gəldimi?”  Yerdən hər kəs müsbət cavab verdi. “Bax, Azərbaycan  bizim sənayemiz üçün belə  kadrlar hazırlayır”, - deyə nazir vurğuladı...

- Bu sahədə mən bir sıra həmyaşıdlarımdam fərqli yol tutdum...  O dövrdə uğurlu karyera qurmaq üçün yalnız yaxşı işləmək lazım idi.  Digər respublikalarda olduğu kimi, Azərbaycanda da təhsil və işgüzarlıq kultu mövcud idi. Buna görə də həyat məktəbi və dövlət sisteminin potensialı hər hansı bir gəncin karyerasını sadə bir, məsələn, sex ustasından başlayaraq yaradıcılıq potensialı və çalışqanlığı müqabilində kifayət qədər yüksəlməsinə imkan verirdi. Bu mənada mən də öz gələcəyimi müvəffəqiyyətli bir şəkildə qura biləcəyimi hiss edirdim ... Ancaq mən karyeramı tanışlıq və ya digər vasitələrlə qurmadım.  Sadəcə, yorulmadan çalışdım. Ona görə də məni yuxarılar sezirdilər. Mənə etibar və hörmət edirdilər... Və nəticədə mən irəliləyiridm... 

Mənədək soyuducu zavıdunda 3 direktor işləmişdi və onlardan hər biri işdən çıxanda öz yerlərinə məni məsləhət görmüşdü. Mənə yalnız yuxarılar, rəhbərlik deyil, aşağılar, tabeliyimdə olanlar - adi fəhlələr də hörmətlə yanaşırdı . Adətən zavodlarda sex ustalarının alətlərini-filanı yığmaq üçün kiçik şkafları olur. Və çoxları həmin şkafların içərisinə peyzajlar, maraqlı şəkillər yapışdırırdı. Ancaq bizim zavodun ustaları özləri könüllü şəkildə öz şkaflarına zavod direktoru kimi mənim şəkillərimi vururdular... Onları heç kəs məcbur etmirdi. Sadəcə, bununla mənə qarşı hörmət və rəğbətlərini ifadə edirdilər... Çünki mən də onlarla formal olaraq bir rəis kimi davranmırdım. Bilirdim ki, fəhlələr eyni zamanda mənim üçün , həm də dövlət üçün işləyirlər  və mən də  belə bir prinsiplə çalışır və onlara bir şəxsiyyət, insan kimi hörmətlə yanaşırdım. Zavodun direktoru kimi bəzən gecələr fabrikdə qalır, içərisində 1000 dərəcə hərarət olan sobaların yanında çalışan  fəhlələrin işinə nəzarət edirdim. Onlarla birgə şam edir, necə deyərlər, bir yerdə çörək kəsirdik....

Elə şeylər var ki, onlar məktəbdə və ya universitetdə öyrədilmir. Onları yalnız həyat və layiqli bir insan olmaq arzusu bunları öyrədir...