İradə insanın öz qarşısına qoyduğu məqsədə nail olmaq, arzu və istəklərini həyata keçirmək qabiliyyətində təzahür edən xüsusiyyətlərindən biridir. Bir şeyi əldə etmək üçün göstərilən səy, cəhd, qeyrət, istək mənalarındadır. İnsan bəxş edilən və hadisələr qarşısında hərəkətə keçirən əsas xüsusiyyətlərdən biridir. Öz potensialından düzgün və yerində istifadə edən; maddi-mənəvi bütün hislərindən yeri gələndə əl çəkə bilən, şöhrət, vəzifə, gələcək arzusu kimi onu “əsir” edən maneələr qarşısında dik duran insana iradəli insan deyilir.

 

İnanan insan həm də iradə qəhrəmanıdır, həmişə istiqamət üzrə yaşamağa çalışır. Bəzi hallarda ayağı büdrəyə, yıxılıb yolda qala bilər. Hər zaman düzxətli yaşamaq mümkün deyil. Vaxtaşırı ziqzaqların yaşanması normaldır. Bəzən cins atlar belə büdrəyir. Bu dünya imtahan dünyasıdır. İnsan həmişə bu imtahanla üz-üzədir. Üstəlik şeytan kimi əzəli düşmənimiz var. O da elə hey fəndlərini yeniləyərək bizi Haqqa gedən yoldan döndərməyə, istiqamətimizi dəyişdirməyə çalışır. İradəli insan büdrəsə, yolda qalsa, düz yoldan sağa-sola çıxsa da iradəsi sayəsində düz yola qayıda bilər. 

 

İnsanın ayağına ilişən, onun müvazinətini itirməsinə səbəb olan əsas amillər rahatlığa düşkünlük, hubbu-cah, şəhvəti arzular, təkəbbür və qorxudur.

 

 

İnsanın haqq yolunda addımlayarkən büdrəməsinə səbəb olan əsas amillərdən biri rahatlığa düşkünlükdür. Buna tənpərvərlik öz rahatlığını hər şeydən üstün tutmaq da demək olar. Mömin üçün həmişə Allahın rizasını hər şeydən önəmlidir. O, gördüyü hər işin Allahın rizasına uyğun olmasına çalışar və heç vaxt üzərinə düşən məsuliyyətdən boyun qaçıraraq rahatlıq axtarmaz.

 

Bəxtəvərlər yolunun zirvəsində dayanan heç şübhəsiz İnsanlığının İftixarı sallallahu əleyhi və səlləmdir. Ürvə ibn Zübeyr xalası Həzrət Aişədən (r.anha) Peyğəmbərimizin (s.a.s.) sağlığında evdə nə yeyib, nə içdiklərini soruşur. O da belə cavab verir: “Evimizdə bəzən iki-üç ay ocaq yanmazdı, əsvədan (iki qara) yəni xurma və su ilə dolanardıq.”[1]

 

Bir dəfə Allah Rəsulu (s.a.s.) ilə ən sadiq dostu, yer və göyün əmini Cəbrayıl (ə.s) ilə birlikdə oturarkən dilindən bu sözlər tökülür: “Üç gündən bəri Muhamməd ağzına bir loğma qoymadı.” Elə bu vaxt səmadan gurultulu səs eşidildi və bir mələk endi. Cəbrayıl (ə.s) enən bu mələk haqqında Allah Rəsuluna (s.a.s.) məlumat verdi: “Bu mələk yer və göy yaradılandan bəri indiyədək ilk dəfə yer üzünə enir.” Mələk, Allah Rəsuluna (s.a.s.) üzünü tutur və soruşur: “Ey Allahın Rəsulu! Qul peyğəmbər, yoxsa hökmdar peyğəmbər olmaq istəyirsən?” Cəbrayıl (ə.s), Rəsulullaha “Rəbbinə qarşı təvazökar ol!” mənasında işarə edir. Rəsulullah (s.a.s.) cavabında: “Bir gün ac yatıb yalvaran, digər gün tox olub şükür edən qul peyğəmbər olmaq istəyirəm…” − deyir.[2]

 

Bəli, Allah Rəsulu (s.a.s.) heç vaxt bədəninin arzularına ilişib qalmamış, aclıqdan bitab düşərkən, susuzluqdan dili-dodağı quruyarkən iradəsi ilə önündəki maneələri aşmışdır. Nəticədə Allahın inayət və kərəmi ilə hədəfinə çatmışdır.

 

Haqq yolun bəxtəvərlərindən biri də qadınlıq aləminin sultanı Həzrət Xədicə (r.anha) anamızdır. Xədicə “erkən doğulan” deməkdir. O, İslamı ilk qəbul edənlərdəndir. Allah Rəsulu (s.a.s.) peyğəmbərlikdən əvvəl Ondakı fərqliliyi sezmiş və Onunla ailə qurmuşdu. Ailə quranda Həzrət Xədicə Məkkənin barmaqla göstərilən varlılarından biri idi. Bütün var-dövlətini İslam üçün sərf etmişdir. Peyğəmbərliyin 8-ci ilində demək olar bütün sərvəti tükənmişdi. Boykot illəri sona çatanda vəfat etmişdi. Bəziləri onun aclıqdan vəfat etdiyini deyirlər. Rahat yaşaya bilərdi, ancaq rahatlığı tərk edib ilk cərgədə yerini tutmuşdu.

 

  Bəxtəvərlərdən digəri Musab ibn Ümeyirdir. Musab (r.anha) Məkkənin varlı ailələrindən birinin oğlu idi. İslam dini qəbul edəndə 17 yaşı vardı. Onun gözəlliyi də dillərə dastan idi. Anası romalı idi. Dəmirçi, kölə olan Habbab ibn Ərət (r.a) vasitəsilə könlü həqiqətə açılmışdı. Gənclik duyğularının, hislərinin alovlandığı bir yaş dövründə müsəlman olmuşdu. Dünyanın bütün cazibədar gözəlliklərindən üz döndərmişdi. İslamı qəbul etdiyinə görə hər cür əzab və işgəncəyə dözməli olmuşdu. Ailəsi tərəfindən rədd edildi, var-dövlətdən məhrum edildi… Ancaq bütün bunlara baxmayaraq əsla Rəsulullahın (s.a.s.) yanından ayrılmadı.

 

Mədinədə İslamı təbliğ etmək üçün müəllimə ehtiyac vardı. Peyğəmbərimiz (s.a.s.) bu əsilzadə gənci Mədinəyə göndərdi. Qısa müddət içərisində mədinəlilərin könlündə taxt qurdu. Bir il sonra yetmiş nəfər insanla Məkkəyə, Allah Rəsulunun (s.a.s.) yanına qayıtdı. Müsəlmanların Mədinəyə yerləşməsi üçün uyğun zəminin yaradılmasında onun əvəzedilməz xidmətləri olmuşdur.

 

Hicrətdən sonra bir gün Allah Rəsulu (s.a.s.) onu uzaqdan gördü. Üzərində düz-əməlli bir paltar yox idi. Rəsululullah (s.a.s.) bir tərəfdən qəhərlənərək, digər tərəfdən də onu təqdir edərək yanındakılara: “Bu cavan oğlana diqqətlə baxın. Bir vaxtlar Məkkədə hər kəs ona qibtə edərdi. İndi əyninə geyinəcək doğru-dürüst bir paltarı belə yoxdur.” − dedi. Musab Uhud döyüşündə şəhid oldu. Onu dəfn etmək üçün bədənini örtəcək qədər kəfən belə tapılmadı. Belinə bağladığı qənşərlik ilə başı örtüləndə ayaqları, ayaqları örtüldükdə başı açıq qalırdı. Bu bez parçası ilə övrət yeri örtülü, geri qalan yerlərə də ot örtülərək dəfn edildi.[3]

 

Musab “çətin, aşılmayan təpə” deməkdir. O, tam adı kimi həyat yaşamış, bütün əngəlləri aşaraq, dünyanın heç bir maneəsinə ilişmədən şəhidliklə həyatına son nöqtəni qoymuşdu.

 

(Davamı var)

 

Ədəbiyyat: