20 Yanvar faciəsi ərəfəsində  baş leytenant rütbəsində Daxili İşlər Nazirliyinin orqanı olan  “Mübariz keşikdə” qəzetinin əməkdaşı kimi çalışmış istefada olan polkovnik Mehman Mehmanov  Moderator.az əməkdaşına növbəti açıqlamasında faciədən sonrakı günlərdə sovet hərbi komendantlığı və hərbi senzuranın Azərbaycan mətbuatına, jurnalistlərinə təzyiqlərindən bəhs edib:

“...1990-cı il Qara Yanvar olaylarından sonrakı günlər  Bakıda hüznlü olmaqla yanaşı, həm də çox dəhşətli bir abı-hava yaşanırdı. Fövqəladə vəziyyət, komendant saatı... Küçələrdə xalqımızın onlarla övladını qanına qəltan edərək vəhşicəsinə qətlə yetirmiş,  yüzlərlə insanımızı yaralamış, şikəst etmiş, itkin düşürmüş işğalçı sovet əsgərləri gəzir, onları görən sakinlər gərgin nifrət, əsəb və həyəcan hissləri keçirirdi... 

Məlum olduğu kimi, hətta 20 Yanvardan ötən günlərdə də Bakıda və digər şəhər, rayon mərkəzlərimizdə vətəndaşlarımız bu azğınlaşmış əsgərlər tərəfindən güllələnərək qətlə yetirilmiş və yaralanmışdı... Yadımdadır ki, Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinin tanınmış, çox vicdanlı, təmiz qəlbli və qeyrətli müəllimi Əliş Musayevi də indiki Prezident Administrasiyası binasının yanında yaralamışdılar... Hətta rəhmətlik Qulu Xəlilov ona zarafatla demişdi ki, Əliş, sənin bircə güllən çatmırdı...  

Əhali ilə hədə-qorxu, zorakılıqla rəftar etməkdən əlavə,  sovet əsgərləri istədikləri obyekti, dükanı, səyyar satışla məşğul olan yük avtomobillərini talayır, oğurluq edirdilər...

Mətbuatda isə birbaşa Moskvadan idarə olunan rus-sovet zabitlərinin nəzarət etdiyi hərbi senzura hökm sürürdü.  Qanlı Yanvar qətliamından, insan, ailə faciələrindən ətraflı yazmağa icazə verilmir, sovet  ordusu haqqında mənfi fikirlər qəti qadağan edilirdi... Hətta Daxili İşlər Nazirliyinin orqanı olan “Mübariz keşikdə” qəzetinin işinə də kəskin müdaxilə edirdilər. 20 Yanvar haqda bir kəlmə görən kimi, dərhal rus zabitlər “bəsdir ağladınız!” deyərək əsəblərimizlə oynayır, bu faciə haqqında qəzetdə bir sətir belə görmək istəmirdilər...

Bir gün DİN-in növbətçi hissəsində  gündəlik hadisələr barədə daxil olan məxfi xronikanı vərəqləyərkən gördüm ki, sovet hərbçilərinin Bakıda, Sumqayıtda və s. talançılıq, oğurluq və s. hərəkətlərinə dair saatı, dəqiqəsi ilə qeydə alınmış konkret faktlar var... Həmin faktları dəqiq şəkildə yazıb götürdüm və bu haqda geniş bir məqalə işlədim. Milis zabiti formasını da geyinib hərbi senzura otağına gəldim və həmin yazını oradakı növbətçi, səhv etmirəmsə, praporşik rütbəsində olan rus hərbçiyə göstərdim. Ona dedim ki, sən məndən aşağı rütbədə ola-ola mənim yazımın senzurasıyla məşğul olacaqsan. Bir az da onu sıxışdırdım ki, siz hələ aradabir faciəyə uğramış xalqın nümayəndələrinə qarşı ironik ifadələr işlədərək əsəblərimizlə oynayırsız... Biz olan faktları yazmışıq. Bu minvalla senzoru məqaləmin bir sözünə belə toxunmadan möhürləyib çapına icazə verməsinə vadar etdim. Amma həmin vaxt DİN-in orqanı olan “Mübariz keşikdə” qəzetində belə bir yazını çap etmək qeyri-mümkün idi. Ona görə də bir az düşünəndən sonra o dövrün ən populyar, obyektiv, rəngarəng nəşrlərindən olan “Səhər” qəzetinin redaksiyasına üz tutdum.   Baş redaktor Məzahir Süleymanzadə də çəkinmədən, riskə gedərək həmin məqaləni qəzetində çap elədi. Başlığı təxminən belə idi: “Sovet əsgəri Bakıda oğurluq edir”... 

Səhər tezdən “Səhər” qəzeti köşklərə, idarələrə yayıldıqdan sonra məqalə bomba kimi partladı. Hərbi komendatura da sovet ordusunun əməllərini ifşa edən bu yazıdan xəbər tutan kimi DİN-i, Mərkəzi Komitəni səfərbər etdi. SSRİ DİN-in Bakıda olan 5 polkovniki “Mübariz keşikdə” qəzetinin baş redaktoru rəhmətlik Əlisaab Məmmədovla birgə məni sorğu-suala çağırdı. Üzərimdə, nəinki xidməti araşdırma, az qala, istintaq aparmağa başladılar. Mən də heç çəkinmədən cavab verdim ki, burada başqa heç bir məqsəd olmayıb, sadəcə, DİN-in rəsmi xronikası əsasında sovet ordusu əsgərlərinin Bakıda törətdiyi bəzi cinayət faktları qeydə alınıb və obyektiv bir jurnalist yazısı yazılıb... 

Ruslar həmin “Səhər” qəzetini rus dilinə  tərcümə edərək ciddi təhlil elədilər.... O vaxt Mərkəzi Komitənin şöbə müdirinin müavini Rafiq Zeynalova təzyiq etdilər ki, məni kommunist kimi cəzalandırsın, partiya sıralarından azad etsin. Lakin rəhmətlik Rafiq müəllim də buna o qədər əhəmiyyət vermədi, əksinə, dolayısıyla məni himayə etdi... Bilirsiz, həmin günlər hansı vəzifədə işləməsindən asılı olmayaraq Azərbaycanı sevən hər kəsdə sovet ordusuna, rəhbərliyinə qarşı dərin nifrət yaranmışdı... Mən də rus polkovniklərinə kəskin cavab verdim ki, mən hər şeyə hazıram, heç nədən çəkinmirəm.  Artıq xalqın onlara nifrətini, partiya orqanlarının  da mənə himayədarlığını gördükdən və mənim işdən çıxarılmağımın və ya həbsimin əks-reaksiya verəcəyini dərk etdikdən sonra sovet polkovniklərindən biri başladı ki, bu cavan oğlan ağıllı oğlandır, yazısını faktlara əsasən yazıb, məsələni şişirtməyə dəyməz və s.

Bu minvalla təhlükə sovuşdu. Və biz az da olsa, Azərbaycan xalqının qatilinə çevrilmiş sovet ordusunun Bakıdakı daha bir seriya iyrənc əməllərinin ifşasına nail olduq... Mən Məzahir Süleymanzadəyə də dərin təşəkkürümü bildirdim. Baxmayaraq ki, hərbi senzura materialın dərcinə icazə vermişdi, o zaman ona da bir redaktor kimi hərbi komendatura-filan tərəfindən müəyyən təzyiqlər ola bilərdi... 

Təsəvvür edirsiz, bu yazıdan sonra komendaturanın qaldırdığı hay-küy  o dərəcəyə çatmışdı ki, jurnalist həmkarlarımız arasında  Mehman Mehmanovun rus əsgərləri tərəfindən güllələnməsi haqda şayiələr yayılmışdı. Bir dəfə də küçədə tanış jurnalistlərdən biri məni bağrına basaraq dedi ki, şükür Allaha, qardaş, sağsan, xəbər yayıldı ki, səni də güllələyiblər...

Allah bir daha xalqımıza belə günlər göstərməsin...”

Sultan Laçın