Dünya ərəblərin üstünə dönüb.Onlar 3 ildir ki,politoloji ədəbiyyatların baş qəhramanı olmaqla yeni siyasi inqilabların hərəkətverici qüvvəsinə çevriliblər və belə görünür ki,fironlar meydanın mifik gücündən imtina etmək fikrində deyillər.Diktatura əleyhinə Təhrirdən başlayan hərəkat geniş xalq kütlələrinin dəstəyi və islami birliklərin öncüllüyü ilə uğurla başa çatsa da heç kəs əmin deyildi ki,Misir daimi stabilliyə qovuşub.

İndi hakimiyyətdən qanla gedən “Müsəlman-qardaşları”nın bir illik iqtidarı ərəb millətinə öz taleyinə sahib olmaq üçün hələ çox savaşmaq gərək olduğunu sübuta yetirdi.Demokratiya bahalı və uzunmüddətli işdir.Xüsusilə də kənardan ixrac olunursa,daxildə dayaqlarını yaradana qədər çoxlu məhrumiyyətlərə aparıb çıxarır..Ərəblərin azadlığı Mübarək rejiminin fironluğu xatırladan üsul-idarənin hakimiyyəti illərindəkindən də daha təhlükəli bir fazaya daxil olub.

Əslində Məhəmməd Mursi deyil,başqa güclü şəxsiyyətin rəhbərliyi altında belə indiki toqquşmalar qaçılmaz idi.Təkcə ona görə yox ki,islamçı lider ötən narahat bir ildə keçmiş mirası islah edərək yeni idarəetmənin sosial-iqdisadi əsaslarını qura bilmədi,xalqın müxtəlif təbəqələrini birləşdirməklə həqiqi barış hökuməti formalaşdırmağa qadir olmadı.Bəli,iqtisadi geriləmə bütün səviyyələrdə gücləndi,keçmişdən qalan 36 milyard dollarlıq valyuta rezervini xərcləyib qurtardılar,beynəlxalq maliyyə qurumlarından alınan kreditlərin yoxsul təbəqənin vəziyyətinə təsiri olmadı,cinayətkarlıq artdı və sair.Ölkə vətəndaşlarının əsas məşğulluğunu təmin edən turizm sektoru əvvəlki 12-13 milyonluq turist axınından mərhrum olaraq tamamilə çökdü.Xüsusilə,dini elementlərin şəxsi həyata diqtəsi və cəmiyyətə təlqin olunan dəyərlər uzun illər Avropanı ideal seçən və inqilabi eyforiyyadan yalnız bunu gözləyənlərin ümidlərini puça çıxardı.Söhbət heç də əxlaq azadlığı,narkotika və spirtli içkilərin üzərindəki qadağaların sərtləşməsindən getmir.Hər halda diktatura devrimçilərinin arzuları tamam başqa bir ölkə yaratmaq idi.

İndi təhlükəlisi bu deyil.”Müsəlman qardaşları”nın siyasi iflası və dayanıqlı qüvvəyə çevrilə bilməməsi fonunda onlarən geniş tərəfdarlar ordusu hansı yolu seçəcəklər?Vaxtilə Əbdül Nasir islamçıları güclü təzyiq və təqib altında əzərək 16 il meydandan çıxardı,lakin onun ölümündən sonra açıq fəaliyyətə keçən təşkilat elə bir kurs seçdi ki,Qərb hər zaman onların gələcəyindən ehtiyatlanırdı.Ərəb inqilabı ilə bir neçə ölkədə təsiri güclənən islamçıların belə sarsılması bir tərəfdən müsəlmanların demokratiyaya qadir olmadığı fikrini qətiləşdirəcək, o biri yandan təqib və təzyiqlərə silahla cavab vermək kimi ənənəvi yola qayıdış meyllərini gücləndirəcəkdir.Bunun əlamətləri artıq ortadadır.Mursinin tərəfdarları İskəndəriyyyə şəhərində müxalifətçilərə silahlı müqavimət göstərərək hərəkatın liderlərinin və 300-dən artıq məmur əqidədaşlarının həbsinə qarşı vuruşurlar.Bunun gələcəkdə daha fanatik və ekstremist təmayüllərə yol açmayacağına zəmanət yoxdur.

Digər ərəb ölkələrində islami qüvvələrin mövqeyini zəiflətmək üçün Qərb Mursinin yıxılmasından xeyli faydalanacaq.Artıq Avropa Birliyi dünyəviçiləri dəstəkləyən bəyanat yayıb və hərbi çevrilişi qanunsuz saymadğını bildirib.Amerika isə demokratiyanın taleyindən narathatlığını dilə gətirib.Belə versiyalar vardı ki,hərbi dairələrlə əlbir olan Avropa dövlətləri ssenarini əvvəlcədən hazırlayıblar və meydanlara çıxan etirazçılar sadəvəcə hərbi çevrilişin xalq adıyla pərdələnməsinə xidmət edirdi.Ola bilər.Ancaq o da inkar oluna bilməzdi ki,Misir cəmiyyətindəki barışmazlıq və qütbləşmə hər gün daha da güclənirdi.İslam fundamentalizminə qarşı mübarizə adı ilə xeyli sosial qruplar aktiv bir vəziyyətə gətirlimişdi.Nəticə özünü çox gözlətmədi.

İndi hakimiyyəti ələ alan hərbçilər bilirdi ki,Mursi ac xalqa pul vermək üçün onlarla savaşmalı olacaq.Çünki silahlı qüvvələrin təmsilçiləri ölkənin əsas iqtisadi sahələrinə nüfuz edərək böyük maliyyə axınlarına nəzarət edirdilər.Bəs qarşıdakı dövrdə keçmiş MAQETE başçısı Əl-Baradeyi də daxil üsyançı sekulyaristlərin yeni keçid hökuməti cızdığı “yol xəritəsi” ilə uğursuzluğa düçar olsa,onda Misirin vəziyyəti necə olacaq?Bu ölkənin parçalanması və vətəndaş müharibəsinin qaçılmazlğı demək olardı.İndi telekanalları bağlamaq və “güclü əl” iqtidarı yaratmaq hələ ölkənin köklü problemlərinin həlli demək deyil.

“Ərəb baharı”nın doğurduğu eyforiya və onu reallaşdıranların bədbinliyi fonunda bir daha vurğulamaq gərəkdir:demokratiya hər bir millətin sərvətinə o zaman çevrilir ki,onu özün boya-başa gətirəsən.Qonşu şamı ilə əbədi aydınlığıa çıxa bilməzsən.Əks halda yıxılan iqtidarın xiffətini çəkməli olacaqsan.İndi Misir küçələriində Hüsnü Mübarəkin portretləri ilə meydanlara çıxanlar var.Onlar keçmiş prezidentləri üçün göz yaşları tökürlər.Sabiq liderin tərəfdarları ordu və iqtisadi qruplar içərisində də yetərincə çoxdur.İddia etmirik ki,əksinğilabı məhz onlar edib.Xeyr.Bu antidini hərəkatın hədəfi və ssenarisi yenə kənarda yazılıb.Mübarəkin kölgəsini isə indi nəinki misirlilər,nəinki islamçılar,eləcə də bütün dünyada hiss edirlər.

Bahar fəsli inqilab üçün yaramadı.Keçmiş ruhların və şəxsiyyətlərin yenidən dirilişi baş verir.İnqilabın yediyi mursilər və sonrakı balaları isə müsəlmanları düşündürməlidir:zəif sosial və siyasi sistemləri yalnız islam ehkamları ilə ayağa qaldırmaq mümkündürmü? Yoxsa,qılıncın ədaləti ədalətin qılıncından həmişə güclü olacaq!