Son 30 illik müstəqillik dövrü, I və II Qarabağ savaşları, eləcə də ölkəmiz ətrafında baş verən son siyasi olaylar əyani şəkildə göstərdi ki, Azərbaycandakı həm siyasi, həm hərbi proseslərə xarici kəşfiyyat və xüsusi xidmət orqanlarının xeyli müdaxiləsi olub. Və həmin qurumlar daim Azərbaycan xalqına, dövlətinə bütün sahələrdə problemlər yaratmağa, Qarabağ torpaqlarının işğalına, sonradan isə azad edilməsinin qarşısını almağa çalışıblar. Azərbaycanın müvafiq dövlət qurumlarının xarici kəşfiyyat və agentura şəbəkələrinə qarşı  mübarizəsi sayəsində həmin cəhdlərin bir çoxunun qarşısı alınıb. Və həmin mübarizə bu gün də davam etməkdədir...

Keçmiş təhlükəsizlik əməkdaşı Ərəstun Oruclu ilə Moderator.az üçün söhbətimizdə hələ sovet dövründə Qarabağ münaqişəsinin qondarılıb ortalığa atılmasında, eləcə də son 30 illik dövrdəki Qarabağ savaşlarında SSRİ “KQB”-si ilə yanaşı digər güclü xarici kəşfiyyat qurumlarının(ABŞ MKİ, Britaniya- “Mİ-6”), xüsusilə yaxın(!) qonşularımız Rusiya və İran xüsusi xidmət orqanlarının mənfi rolunu təhlil etməyə çalışdıq...

 

(Əvvəli burada://moderator.az/musahibe/398349/-qru-bakidaki-ali-mekteblerin-bezi-telebelerini-de-fealiyyete-celb-edib-ve/ )

 

 

-Azərbaycanda ordusunda son 30 il ərzində hansısa “QRU” agentinin həbsi ilə bağlı məlumatım yoxdur. Amma onu dəqiq bilirəm ki, Azərbaycanın xüsusi xidmət və əks-kəşfiyyat qurumları daim bu qurumun agentləri haqda məlumatlı olub və onları nəzarətdə saxlamağa çalışıb.  Fəqət, görünür, həmin agentlərin arxasında Rusiya dayandığına görə həbs olunmaları haqda siyasi qərar verilməyib. Hətta Heydər Əliyev dönəmində Surət Hüseynovun 1994-cü ilin oktyabrındakı ikinci qiyam cəhdində həbs edilən hərbçilər olub ki, onlar sonradan, çox güman ki, Moskvanın təkidi ilə azad olunublar. Çoxu da qaçıb gedib Rusiyaya...

 

 

-General Şahin Musayevlə bağlı məsələni bilirəm. Bəli, belə olubdur. Amma o, tək deyildi. Bu, elə Vaqif Hüseynovun özü ilə də əlaqəli idi. Mən öncə qeyd elədim ki, Moskva emissarları onun azad edilməsi ilə bağlı “ziyalılar” adından Elçibəyə müraciət etdilər və V. Hüseynovun azad olunmasına nail oldular. Bəli, Moskva öz agentlərini gizlədir və qoruyurdu, təhvil vermirdi. Bu, indi də belədir. Elə eyni işlər Gürcüstanda da baş verirdi. 1992-ci ildə Qamsaxurdiyaya qarşı çevrilişi həyata keçirən  o vaxtkı müdafiə naziri Tengiz Kitovani bu günədək  Rusiyada yaşayır və həmin dövlətdən yüksək pensiya alır... Eynilə Azərbaycanda da bir sıra cinayətlər törətmiş agentlərin bir çoxu sonradan Rusiyada sığınacaq tapdı...

 

Bilirsiz, Azərbaycanda “QRU”nun fəaliyyəti əsasən 1990-cı il 20 Yanvar qətliamı ərəfəsindən başlanmışdı. Bakıya sovet qoşunları yeridildikdən sonra “QRU”  Bakı kəndlərində “Qardaşlıq” cəmiyyətini yaratmağa start verdi. Bu, sırf həmin Rusiya kəşfiyyat qurumunun layihəsi idi. Və çox maraqlı bir fakt da odur ki, o dövrdə hələ SSRİ DTK-nın tərkib hissəsi olan Azərbaycan SSR DTK  “Qardaşlıq” cəmiyyətini nəzarətdə saxlamış və onun barəsində yetərincə məlumat da toplamışdı. Halbuki həmin cəmiyyət İttifaqın digər kəşfiyyat qurumu tərəfindən yaradılmışdı...  Və  qoçulardan, kriminallardan (əslində “QRU” ilə əməkdaşlıq edən qoçu və kriminallardan) ibarət “Qardaşlıq” cəmiyyəti guya Ayaz Mütəllibovun hakimiyyətini qoruyurdu.  Amma əslində həmin təşkilatın qarşısında Rusiya kəşfiyyatının qoyduğu vəzifə Azərbaycanda rayonlular və bakılılar arasında qarşıdurma yaratmaq idi...

 

Bundan başqa  öncə qeyd etdiyim kimi, “QRU” 1991-1993-cü illərdə Azərbaycanda yenicə formalaşan Silahlı Qüvvələrin müxtəlif səviyyəli qurumlarına öz agenturasını yerləşdirirdi. Rusiyanın bu kəşfiyyat qurumu 1993-cü ilin iyun qiyamında birbaşa təşkilatçı rolunu oynamışdı. Surət Hüseynovun ətrafındakı əksər hərbçilər, eyni zamanda hərbçi olmayanlar da bilavasitə “QRU” agentləri idi. Bu, hər kəsə bəllidir. Surət Hüseynova siyasi dəstək verənlərin bir hissəsi də “QRU” agenturası idi. Amma onlar hərbçi deyildilər. Və ümumiyyətlə, 1993-cü ilin iyun çevrilişi “QRU”-nun layihəsi olub. Bu, birmənalı olaraq belədir. Mən həmin proseslərin tən ortasında olmuşam. Kim istəsə, polemikaya hazıram...

 

-Hesab edirəm ki, Tərtər rayonunun Qapanlı kəndinin heç bir hüquqi və hərbi əsas olmadan Rusiya kontingentinin məsuliyyət zonasına daxil edilməsi təsadüfi olmayıb. Həmin kəndlə eyni rayonun düşmən işğalı altında qalan Seysulan kəndi istər 1-ci Qarabağ müharibəsi, yəni 1990-cı illərdə, istər 2016-cı ilin Aprel döyüşləri, istərsə də 44 günlük  II Qarabağ savaşı dönəmində həm Azərbaycan, həm də düşmənlərimiz üçün kifayət qədər strateji əhəmiyyət kəsb edib. Çünki Tərtər şəhərinin işğalı Ermənistan və Rusiya üçün prioritet məsələlərdən biri olub. Düşmən ordusunun Seysulanı Tərtərə girmək üçün strateji baxımdan əlverişli mövqe kimi nəyin bahasına olursa-olsun qoruyub saxlaması da məhz bu məqsədə xidmət edirdi ki,  gələcək müharibədə Tərtəri zəbt etmək asanlaşsın (Hamı bilirdi ki, gec-tez müharibə olacaq). Ona görə ki, mediada və digər çıxışlarımda dəfələrlə söylədiyim kimi, Tərtərin işğalı neft-qaz kəmərlərinin keçdiyi Gəncə dəhlizinə, Bakı-Yevlax-Gəncə-Qazax yoluna nəzarət məsələsini həll etmək idi. Həmin plana görə, Rusiyanın “sülhməramlı” adlanan hərbi kontingenti Laçına yox, Goranboya yerləşdirilməli idi...

 

Ümumiyyətlə, Tərtərin Qarabağ uğrundakı bütün müharibələrdə belə başıbəlalı olması, quru qoşunları və artilleriya, raket hücumlarına daha çox məruz qalmasının səbəbi onun strateji mövqeyidir. Çünki Ermənistan üçün Gəncə dəhlizinə çıxış iki yerdəndir: Tərtər və Tovuzdan. Tovuzdan çıxış düşmən üçün qeyri-mümkündür, sərfəli deyil. Çünki bu halda Ermənistan  dövlət sərhədimizi pozmaqla Azərbaycanla bilavasitə özü genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar aparmalıdır.  Tərtəri isə işğal etmək adları çəkilən hər üç dövrdə ermənilərə Azərbaycan ordusunun qəhrəmanlıqla vuruşması, şəhid və qazilərimizin canı və qanı  sayəsində müəssər olmamışdı. Əksinə, Aprel döyüşlərində igid döyüşçülərimiz  Rusiya və erməni kəşfiyyatının  bütün təxrubatlarına rəğmən düşmənin ən güclü istehkamlarını dəf edərək Talış istiqamətində düşmənin bir sıra mövqelərini işğaldan azad etmişdi. Bunun da cavabı Rusiya kəşfiyyatının “QRU”-nun müəllifliyi və təşkilatçılığı ilə həmin istiqamətdə öndə vuruşmuş ən qəhrəman döyüşçülərimizə qondarma və saxta “xəyanət” ittihamlarıyla divan tutulması oldu. İctimaiyyətə bu günədək müəmmalı qalan həmin olaylar məhz ordumuzun Tərtərin işğalına imkan verməməsinin cavabı idi. Və “QRU” Azərbaycan ordusunu, ümumiyyətlə, xalqımızı aşağılamaq və ləkələmək məqsədi güdən bu təxrubatı öz  casus və agentura şəbəkəsinin, yüksək vəzifələrə yerləşdirdiyi  Nəcməddin Sadıqovun, onun bacısı oğlu Ramil Əsgərovun və digər çoxsaylı agent və casuslarının əli ilə həyata keçiribdir... 

 

Bir sözlə, istər 2016 və 2020-ci illərdə Seysulanın işğaldan azad edilməməsi, istər 2017-ci ilin mayında Tərtərdə baş verənlər, istərsə də 44 günlük savaş zamanı Ağdərə istiqamətində daha uğurlu hücumlarımızın qarşısını əngəlləmək üçün törədilmiş xəyanət və təxribatlar – hamısı eyni mərkəzdən idarə olunan proses idi...

 

 

-Açığı, İran kəşfiyyatının Qarabağ savaşlarına hansısa  müdaxilələr etməsinə bir qədər skeptik yanaşıram. Məsələ burasındadır ki, bu ölkə kəşfiyyatı, əlbəttə, prosesləri izləyirdi. Amma həmin proseslərə təsir imkanları, demək olar ki, minimum idi. Əvvəla, ona görə ki, meydanda Rusiya var idi və Rusiya heç bir halda İranı öz nəzarətində olan hesab etdiyi ərazilərə buraxmır və buna çox qısqanc yanaşır. Digər tərəfdən isə Qarabağdakı hərbi əməliyyatlara təsir göstərmək üçün İranın o qədər resursları yox idi. Amma İran üçün Azərbaycanla sərhədyanı zolaq boyu ordumuzun irəliləməsi həyati əhəmiyyət kəsb edirdi. Odur ki,  həm I Qarabağ savaşında, həm Aprel döyüşlərində,  həm də  44 günlük  müharibədə həmin ərazilərdəki əməliyyatları ciddi şəkildə izləyirdilər...

 

Sultan Laçın