Alimlər koronavirusu aşkarlayan və daşına bilən qurğu yaratdılar
Britaniyalı mütəxəssislər havada koronavirusu aşkarlayan və daşına bilən detektor yaradıblar. Yaxaya taxılan kiçik bir cihaz virusun hətta aşağı konsentrasiyasını da aşkar edir. Cihazın sahibinin məsələn, gün ərzində virusla qarşılaşıb-qarşılaşmadığını öyrənmək üçün cihaz tərəfindən toplanmış materialların Polimeraz Zəncirvari Reaksiya (PZR) testini keçirmək lazımdır. Bununla belə, iri alətlərdən istifadə etməklə müqayisədə bu yanaşma virusun mövcudluğunu real vaxtda aşkar edən daha rahat və ucuz vasitədir. Qurğunun yaradıcılarl virusla əlaqəni vaxtında aşkar etmək, müayinədən keçmək və karantinə düşmək üçün yoluxma riski yüksək olan insanlar qruplarına - həkimlər, ofisiantlar və s. üçün belə detektorlardan istifadə etməyi təklif edirlər.
Maskalar, sosial məsafə və gigiyena COVID-19-a yoluxma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Lakin bu görülən tədbirlərlə belə, xüsusən də ictimai yerlərdə virusla təmas 100% istisna edilmir. Havadakı koronavirusun miqdarını təhlil edən cihazlar həm iri həcmli və saxlanması çətin ola bilər, həm də qapalı yerdə infeksiyanın olması barədə məlumat versələr də, müəyyən bir şəxs üçün fərdi riskləri xəbər vermir.
Moderator.az xəbər verir ki, Yel Xalq Sağlamlığı Məktəbinin tədqiqatçıları hər hansı bir insanın SARS-CoV-2-yə məruz qalıb-qalmadığını müəyyən edə bilən kiçik və boyundan asıla bilən koronavirus detektoru yaradıblar. Onlar “Environmental Science & Technology Letters” jurnalındakı məqalədə cihazı daha ətraflı təsvir ediblər.
“Fresh Air Clip havadan SARS-CoV-2-yə məruz qalmağı qiymətləndirmək üçün istifadə edilən və boyundan asıla bilən bir cihazdır. Bu cihazla biz hətta infeksiya üçün tələb olunandan daha aşağı olan SARS-CoV-2 səviyyələrini də aşkar edə bilərik. Fresh Air Clip insanlara testdən keçmək və ya karantində qalmaq üçün xəbərdarlıq edərək xəstəliyin erkən aşkarlanması vasitəsi kimi xidmət edir. Cihaz insanların vaxtında təmas haqqında məlumat əldə etmək imkanı olmayanda belə baş verə biləcək virus yayılmasının qarşısını almağa kömək edir”, - deyə detektorun yaradıcısı Kristal Qodri Pollitt bildirib.
COVID-19 ilk növbədə yoluxmuş insanların öskürərkən, asqırarkən, nəfəs alarkən, danışarkən buraxdığı virus tərkibli aerozol hissəciklərinin və mikrodamcıların vasitəsi ilə ötürülür. Tədqiqatçıların vəzifəsi enerji tələb etməyən və birbaşa istifadəçi üçün riskləri müəyyən edə bilən ucuz portativ cihaz yaratmaq olub.
"Nəfəsdən çıxan mikrodamcılar və aerozol hissəcikləri virus daşıya bilər və COVID-19-un əhəmiyyətli ötürülmə üsuluna çevrilə bilər. Aktiv nümunə götürmə üsullarından istifadə edərək qapalı havada SARS-CoV-2 virusunun Ribonuklein turşusunun (RNT) aşkarlanmasına yönəlmiş son yoxlama metodları uğurlu olmuşdur. Bununla belə, götürüllən nümunələrin qiyməti, ölçüsü və texniki xidməti onların virusun ötürülməsi riski yüksək olan ərazilərdə uzunmüddətli monitorinq üçün istifadəsini məhdudlaşdırır. Alternativ olaraq, kiçik, yüngül və ucuz ola bilən və davamlı işləmək üçün heç bir elektrik enerjisi və ya texniki xidmət tələb olunmayan passiv götürülən nümunələrdən istifadə edilə bilər. Lakin tənəffüs yolu vasitəsilə yayılan virusun insana təsirini daha yaxşı başa düşmək üçün passiv götürülən nümunələrin üstdə daşına bilən dizaynlara inteqrasiyasından istifadə edilə bilər”, - deyə müəlliflər qeyd ediblər.
Fresh Air Clip içərisindəki polidimetilsiloksan polimer təbəqəsi sayəsində tərkibində viruslar olan aerozolları tutmağı bacarır.
Komanda içərisində SARS-CoV-2-yə bənzər xassələri olan bakteriofaqdan ibarət aerozollar yaradılan fırlanan barabanda detektoru sınaqdan keçirib. PZR analizi göstərib ki, detektor həqiqətən də virus hissəciklərini tutmaq qabiliyyətinə malikdir.
Bundan sonra tədqiqatçılar detektorları onlarla beş gün ərzində gəzən 62 könüllüyə paylayıblar. PZR analizi beş detektorda SARS-CoV-2 RNT-ni aşkar edib: onlardan dördünü restoran işçiləri, birini isə sığınacaq işçisi öz üzərində daşıyırdı. Ən yüksək virus yükü ofisiantların detektorlarından ikisində aşkar edilib.
Nəticələr göstərir ki, Fresh Air Clip SARS-CoV-2-yə fərdi məruz qalmanı qiymətləndirmək üçün bir skrininq vasitəsi kimi xidmət edə bilər, - deyə tədqiqatçılar belə qənaətə gəliblər. Bundan əlavə, bu detektordan qapalı yerlərdə infeksiyanın yüksək riskli sahələrini müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər.
"Fresh Air Clip istifadəsi sadə, sınmayan və ucuz başa gələn qurğudur. Bu xüsusiyyətlər detektorlardan SARS-CoV-2 və digər respirator viruslara məruz qalmanı geniş miqyasda izləmək üçün istifadə etməyə imkan verir və cihazlar fəaliyyətlərində COVID-19 xəstələri ilə əlaqəli olan yüksək riskli işçi qruplarına, məsələn, ofisiantlar, xəstəxana işçiləri və müəllimlərə təqdim edilə bilər", - deyə detektorun yaradıcısı Kristal Qodri Pollitt bildirib.
İndi Fresh Air Clip digər tədqiqat layihələrində istifadə olunur. Pollitt ümid edir ki, detektorlar yaxın gələcəkdə ictimaiyyətə təqdim olunacaq.
Miraslan
