Xəbər verildiyi kimi, Avropa Birliyinin “Şərq Tərəfdaşlığı” proqramı çərçivəsində Vilnüsdə keçiriləcək zirvə toplantısına sayılı günlər qalmış Ukrayna hökuməti bu qurumla assosiativ üzvlüklə bağlı müqavilənin hazırlanmasını təxirə salmaq qərarı verib. Buna paralel olaraq, rəsmi Kiyev Avropa Birliyinə Rusiya və Ukraynanın iştirakıyla üçtərəfli ticarət komissiyasının yaradılmasını təklif edib.

Yanukoviç hakimiyyətinin gözlənilmədən verdiyi bu qərar şok effekti yaradıb. Avropa Birliyi Ukrayna hökumətinin qərarından məyus olduğunu bəyanlayıb. Qurumun xarici işlər naziri Ketrin Eşton deyib ki, Avropa Birliyinin öz hüdudlarından kənarda təklif etdiyi sazişin imzalanması ilə Ukrayna gələcəkdə islahatlar kursunu möhkəmləndirəcəkdi və bütün dünyanın sərmayəçi və beynəlxalq maliyyə təsisatlarına özünün beynəlxalq bazarlarda necə etibarlı və ciddi tərəfdaş olduğunu bir daha nümayiş etdirəcəkdi.

Ancaq belə görünür ki, rəsmi Kiyev hansısa səbəbdən bu şansı dəyərləndirməyi vacib saymayıb. Bəzi ehtimallara görə, Ukraynanın bu qərarında Rusiyanın Yanukoviç hakimiyyətinə təzyiqləri həlledici rol oynayıb. Və belə anlaşılır ki, Rusiyanın rəsmi Kiyevin Avropaya inteqrasiya istiqamətində atdığı addımları durdurması istər-istəməz Azərbaycanın mövqeyinə də təsir edə bilər. Bu baxımdan, Azərbaycanın Gömrük İttifaqı ilə bağlı prinsipial qərar vermək məcburiyyətində qalacağı təqdirdə, Ukraynanın tutduğu yolla gedib-getməyəcəyi maraq doğurmaqdadır.

Politoloq Natiq Miri hesab edir ki, bu məsələdə Azərbaycan və Ukraynaya bir qədər fərqli yanaşmaq daha doğru olardı: “Azərbaycan Ukraynadan fərqli olaraq, Vilnüsdə keçiriləcək toplantıda Avropa Birliyi ilə hər hansı strateji xarakterli sənədin imzalanmasını planlaşdırmirdı. Çünki Ukraynanın Vilnüsdə Avropa Birliyi ilə azad ticarət zonası və bu quruma assosiativ üzvlük anlaşması üşzalamaq niyyətindəydi. Rəsmi Bakısa orada bir neçə strateji əhəmiyyət daşımayan sənəd, o cümlədən viza rejiminin sadələşdirilməsini nəzərdə tutan razılaşma imzalamalıdır. Bu baxımdan, Azərbaycanın Ukrayna ilə eyni yolla addımlaması ehtimalı barədə danışmaq bir qədər çətindir”.

Politoloqun fikrincə, əslində rəsmi Kiyevin qəbul etdiyi qərar Ukraynanın da birmənalı şəkildə Gömrük İttifaqına üzv olmaq qərarı verməsi anlamı daşımır: “Ola bilsin, Ukrayna da Gömrük İttifaqına üzv olmasın. Böyük ehtimalla rəsmi Kiyev manevr etmək qərarına gəlib. Çünki prezident V.Yanukoviç hakimiyyətinin ömrünü uzatmaq üçün Rusiyanın dəstəyinə ehtiyacı var. Ukraynanın şərq hissəsi Rusiyameyilli əhali kimi qəbul edilir. Və Yanukoviç hakimiyyəti də 2015-ci ildə keçiriləcək prezident seçkilərində bu elektoratın dəstəyini qazanmağa çalışır. Rusiyadan belə bir dəstək vəd edildiyindən Yanukoviç hakimiyyəti həmin seçkilərdə qələbə xətrinə Avropa Birliyinə inteqrasiya prosesini dayandırıb”.

Natiq Mirinin fikrincə, Yanukoviç hakmiyyətinin verdiyi bu qərar Ukraynaya kifayət qədər ciddi itkilər bahasına başa gələ bilər: “Məsələ ondadır ki, ABŞ dünyada yeni planın reallaşdırılmasına start verib. ABŞ-ın israrla inkişaf etdirməyə çalışdığı qloballaşma prosesi artıq bölgələşmə prosesilə əvəzlənib. ABŞ bu plan sayəsində dünya iqtisadiyyatının 75 faizini eyni bazarda birləşdirməyə çalışır. Türkiyənin son vaxtlar regional güc olaraq ciddi şəkildə fəallaşmasının əsas səbəblərindən biri də bununla bağlıdır. Rəsmi Ankaraya vəd olunub ki, Türkiyə yeni münasibətlər sisteminin yaradılacağı və yaxın 5 ildə formalaşdırılması planlaşdırılan bu dünya bazarında iştirak hüququ qazanacaq. Həmin plana görə, yaxın 50 ildə bu dünya bazarının iştirakçısı olmayan ölkələr, xüsusilə də Rusiya, Hindistan və s. itirən dövlətlər olacaqlar. Ukraynaya da həmin bazar daxil olmaq imkanları vəd olunmuşdu. Ancaq Yanukoviç Avropa Birliyi ilə inteqrasiyadan imtina etməklə əslində özünün siyasi maraqlarını Ukraynanın maraqlarından daha üstün tutdu. Ancaq Azərbaycan bunu mütləq nəzərə almalıdır və Ukraynanın tutduğu yolla getməməlidir. Yəqin ki, Bakı Gömrük İttifaqına üzv olmayacaq. Və bu məsələ ilə bağlı qərarın verilməsi prosesini mümkün qədər uzatmağa çalışacaq. Çünki müəyyən zamandan sonra Azərbaycanın öz maraqlarına uyğun qərarı qəbul etməsi üçün daha sərfəli situasiya yarana bilər. Bu baxımdan, Azərbaycanın hələ bir müddət hər iki tərəf arasında manevr etməyə çalışacağı daha inandırıcı görünür”.