2020-ci ilin 27 sentyabr tarixində başlayan və 44 gün davam edən Vətən müharibəsinin Azərbaycan hərb tarixinə böyük qəhrəmanlar bəxş etdiyi şübhəsizdir. Bu qəhrəmanlardan biri də Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı, şəhid baş leytenant Azad Hümbətovdur.
Tank tağımı, irəli!
Azad Hümbətov Vətən müharibəsinə tank tağımının komandiri kimi qatılır. Tank komandiri kimi malik olduğu peşəkarlıq, ağır təlimlərdə göstərmiş olduğu yüksək nəticələr Azad Hümbətova düşmənlə elə ilk qarşılaşmada ona ağır zərbəlıər endirməyə, düşmənin müqavimət sədlərini uğurla yarıb keçməyə imkan verir. Ordumuzun Füzuli istiqamətində gerçəkləşdirdiyi hərbi əməliyyatlarda iştirak edən və tank bölüyünün işğalçıların müdafiə xəttini yararaq onun dərinliyinə doğru müvəfəqqiyyətlə irəliləməsini təmin edən baş leytenant Azad Hümbətov, öz cəsarəti ilə düşməni vahiməyə salır.
Azad Hümbətovun rəhbərlik etdiyi “dəmir ordu” ilə döyüşdə böyük itlkilər verən düşmən, hərbçilərimizin ildırım sürətli hücumunu tank əleyhinə minaların köməyi ilə dayandırmağa cəhd edir. Baş leytenantın komandiri olduğu tankın minaya düşməsi Azad Hümbətovun yaralanması ilə nəticələnir. Partlayış nəticəsində xəsarət alan komandir öz həyatı üçün kritik situasiyada elə bir qəhrəmanlığa imza atır ki, bu qəhrəmanlığın hərb tariximizdə daim heyrət və qürurla xatırlanacağı şübhəsizdir.
Beynəlxalq hərbi statistikanı alt-üst edən qəhrəman: “Tankın ömrünü ekipajın təcrübəsi müəyyən edir!”
Azad Hümbətovun döyüş yolu ilə bağlı maraqlı məqamlardan biri onun tankı ustalıqla idarə etməsi, onu tank əleyhinə raketlərdən, o cümlədən digər maneələrdən ustalıqla yayındırması ilə bağlıdır. Beynəlxalq hərbi təcrübə real döyüş əməliyyatında tankın ömrünün orta hesabla cəmi 2 dəqiqə olduğunu sübut edir. Ölçü və parametr etibari ilə nəhəngliyi, hücum əməliyyatlarının başlıca vasitəsi olaraq daim öndə yer alması və bununla da açıq hədəf halına gəlməsi, mürəkkəb relyefdə manevr qabiliyyətinin məhdudluğu tankın elə ilk dəqiqələrdən sıradan çıxarılmasını şərtləndirən əsas amillər hesab olunur. Lakin Azad Hümbətovun tank komandiri kimi fəaliyyəti beynəlxalq hərbi statistika ilə bağlı bütün dünyda qəbul edilən bu həqiqəti alt-üst edir. Azad Hümbətov sübut edir ki, tankın ömrünü hər şeydən öncə ekipajın təcrübəsi, onun ustalığı müəyyən edir. Ekipaj nə qədər peşəkardısa, onun istifadəsindəki tankın da ömrü bir o qədər uzun olur. Azad Hümbətovun komandiri olduğu tanka hərb meydanında dəqiqələrlə deyil, günlərlə qazandırdığı ömür bu gerçəyi isbatlamış olur.
Təkbaşına xilas əməliyyatı: Yaralı mexaniklə 25 km-lik qaçış...
Komandiri olduğu tankın minaya düşməsi ilə Azad Hümbətovla yanaşı tankın mexaniki də ağır xəsarət alır. Yaralı olmağına baxmayaraq tabeçiliyindəki hərbçinin həyatını xilas etmək üçün bütün gücünbü səfərbər edən Azad Hümbətov, onu kürəyinə alaraq dağ-meşə massivində 25 km-lik yol qət edir. Iki gündən sonra öz döyüş postlarına yetişən baş leytenant yaralı mexanikin həyatını xilas edir.
Yaralarının ciddiliyini nəzərə alınaraq Azad Hümbətovun özü də Beyləqandakı hərbi hospitala göndərilir. Yenidən döyüş meydana qayıtmaq və ordumuzun əks-hücum əməliyyatında iştirakını davam etdirmək istəyi Azad Hümbətovu bir an belə olsun rahat buraxmır. Elə bu səbəblə də yaralarının sağalmağını gözləməyən baş leytenant hərbi hospitaldakı müalicəsini yarımçıq qoyaraq döyüş meydanına qayıtmağa qərar verir.
“Dəmir süvari” piyada bölüyündə...
Müalicəsini başa vurmadan orduya qayıdan Azad Hümbətov bundan sonrakı hərbi əməliyyatlarda piyada döyüş bölüyündə komandir kimi iştirak edir. Azərbaycan ordususunun Qubadlı uğrundakı döyüşlərində böyük igidliklər göstərən Azad Hümbətov, piyada döyüş bölüyünə də uğurla komandirlik etdiyini sübut edir. Mürəkkəb coğrafi relyefdə, ağır dağ döyüşlərində çevikliyi və komandir səriştəsi ilə diqqət çəkən baş leytenant, öz qəhrəmanlıqları ilə şəxsi nümunə göstərir, bölüyün hərbi əməliyyatları yüksək döyüş ruhunda davam etdirməsini təmin edir.
Azad Hümbətovun rəhbəri olduğu piyada bölüyü strateji yüksəkliklərin və yaşayış massivlərinin düşməndən təmizlənməsində fəal iştirak edir. Çox keçmir ki, Azərbaycan ordusu Laçın ətrafındakı yüksəkliklər azad edilməsi uğrunda gərgin döyüşlərə başlayır. Azad Hümbətov və onun rəhbərlik etdiyi bölük bu döyüşlərdə də öz cəsarəti və əzmi ilə diqqət çəkir. Baş leytenant və onun əsgərləri fasiləsiz davam edən hərbi əməliyyatlarda düşmənin onlarla hərbçisini məhv edir, bir sıra məntəqələrin işğaldan azad edilməsini təmin edir. Lakin bu əməliyyatlar Azərbaycan ordusu üçün də itkisiz nəticələnmir. Belə ki, istər tank komandiri, istərsə də piyada bölüyünün rəhbəri kimi özünü döyüş meydanında təsdiq edən, bir çox yüksəkliklərin, qəsəbə və kəndlərin azad edilməsinə böyük töhfə verən Azad Hümbətov 27 oktyabr 2020-ci ildə Laçın uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olur.
Azad Hümbətovun fiziki ölümü hərbçi yoldaşlarını məyus etsə də, bu, onların mübarizə əzmini azaltmır. Əksinə, döyüş yoldaşları uğurlu hücum əməliyyatlarını davam etdirərək Azad Hümbətovun, o cümlədən bütün xalqımızın arzularını reallığa çevirir. Çox keçmir ki, 10 noyabr 2020-ci il bəyanatı ilə müharibə başa çatır. Kapitulyasiya haqqında razılaşmaya imza atan Ermənistan işğalda saxladığı digər yaşayış yerlərini döyüşsüz tərk etməli olur.
Əbədi sevginin təsdiqi...
Azad Hümbətovun torpaqlarımızın erməni faşizmindən azad edilməsində göstərdiyi qəhrəmanlıqlar müharibədən qısa müddət sonra dövlət təltiflərində də öz əksini tapır. 9 dekabr 2020-ci ildə Azad Hümbətova Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı adı verilir. Bununla yanaşı, 15 dekabr 2020-ci ildə şəhid baş leytenant “Vətən uğrunda” medalı, 25 dekabr 2020-ci ildə isə “Füzulinin azad olunmasına görə” və “Xocavəndin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilir.
Bütün bunlar xalqın, dövlətin öz qəhrəmanını unutmadığını, onun igdliyini yüksək qiymətləndirdiyini göstərir. Azad Hümbətova “Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı adı ilə təltif edilməsi xalqın, millətin öz qəhrəmanına əbədi sevgisinin təsdiqi, Azərbaycan dövlətinin öz şəhidinə olan sonsuz ehtiramın göstəricisidir.
Qeyd edək ki, Azad Hümbətov 2018-ci ildə “Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi” yubiley medalı ilə də təltif edilmişdir.
“O, qəhrəman olmaq üçün doğulmuşdu...”
Azad Hümbətova xalq sevgisi bununla bitmir. Çox qısa zamanda Azad Hümbətovun yaşadığı Nərimanov rayonunda qəhrəmanın xatirəsinə möhtəşəm abidə ucaldılır. Bu abidə tez-tez vətəndaşlar, o cümlədən gənc nəslin nümayəndələri tərəfindən ziyarət olunur, bu abidə ətrafında müxtəlif tədbirlər təşkil olunur. Hansı ki, bu cür ziyarətlərdən biri cari ilin 22 sentyabr tarixində Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı tərəfindən gerçəkləşir. Həmin ziyarət əsnasında çıxış edən təşkilatın sədri Fatma Səttarova Azad Hümbətovun hələ uşaq yaşlarından öz ağlı, intellekti, vətən sevgisi ilə diqqət çəkdiyini vurğulayır:
“Onun bütün uşaqlığı bizim gözümüzün önündə keçib. O, uşaq vaxtından öz yaşıdlarından fərqlənirdi. Azad sanki qəhrəman olmaq üçün doğulmuşdu. O, öz qeyri-adiliyi, ətrafındakı hadisələrə daha məntiqli yanaşması, cəsarət və zəhmətkeşliyi ilə diqqət çəkirdi. 44 günlük Vətən müharibəsi Azad Hümbətovun daxilindəki qəhrəmanlığı üzə çıxartdı. Müharibənin ilk günündən döyüşlərə atılan Azad, bir komandir kimi nəyə qadir olduğunu hərb meydanında sübut etdi. Məhz onun, eləcə də digər şəhidlərimizin, qazilərimizin cəsarət və qəhrəmanlığı sayəsində Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərlik etdiyi Azərbaycan ordusu qısa zamanda işğalda qalan torpaqlarımızı azad etdi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin edildi. Biz buna görə Ali Baş Komandanımıza, şəhidlərimizə, qazilərimizə borcluyuq. Əminəm ki, Azad Hümbətovun qəhrəmanlığı illər, əsrlər sonra da xalqımızın yaddaşında yaşayacaq, onun xatirəsi dərin ehtram hissi ilə yad ediləcəkdir. Çünki o, bu ehtirama layiqdir!”.
Seymur ƏLİYEV
Məqalə Milli İrsi Mədəni Tarixi Araşdırmalar Fondunun 8 Noyabr Zəfər Günü münasibəti ilə keçirdiyi “Qəhrəmanlıq salnaməsi” adlı yazı müsabiqəsinə təqdim olunur.
