Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri, millət vəkili Qüdrət Həsənquliyev Moderator.az saytının suallarını cavablandırıb, onu oxuculara təqdim edirik:
-Qüdrət bəy, Hərəkat yoldaşınız Qurban Məmmədov Azərbaycan məhkəmə tarixində ehtiyatsızlıqdan maşınla adam vurduğuna görə 3 il həbs cəzası alan ilk şəxs kimi də tarixə düşdü...
-Quban Məmmədov Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının öncüllərindən biri olub. Qurban bəy Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qazanmasında, xalqın və dövlətin qarşısında çoxsaylı xidmətləri olan şəxslərdən biridir. Ona görə də bu cəzanın sərtliyi başa düşülən deyil. Həm də nəzərə alınmalıydı ki, onun övladları, nəvələri var, artıq kifayət qədər yaşa dolmuş bir insandır. Ortada ölüm yox, şikəst olma faktı yox, ehtiyatsızlıqdan törədilən bir cinayətə görə belə cəza verilməsi qəbuledilən deyil. Ona azadlıqdan məhrumetmə ilə əlaqədar olmayan yüngül cəza da vermək olardı. Yaxud doğrudan da istintaq o qənaətdə idisə ki, onun günahı var, məhkəmə də istintaqın bu qənaətini təsdiq etmişdisə, yenə də ona şərti azadlıqdan məhrumetmə cəzası verilə bilərdi. Təbii ki, hüquqi prosedurlar öz yerində və düşünürəm ki, vəkilləri Apellyasiya şikayəti verəcək, sadəcə olaraq iqtidara səslənirəm ki, qarşıdan Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik və böyük öndər Rəsulzadənin 130 illik yubileyi günü gəlir, bununla bağlı prezident də tədbirlər planının hazırlanması üçün sərəncam imzalayıb. Ona görə də xüsusi bir əfv sərəncamı olsaydı çox yerinə düşərdi. Özü də bu əfv təkcə Qurban Məmmədova deyil, beynəlxalq təşkilatlar və insan hüquqlarının müdafiə qurumları tərəfindən həbslərində siyasi motivlərin olduğu iddia olunan bütün məhkum olunmuş jurnalistlər, eyni zamanda barələrində ibtidai istintaqın aparıldığı şəxslər barəsində də həbs qətimkan tədbirinin dəyişdirilməsi və məhkum olunmuş şəxslərin əfv olunması ölkədə milli birliyə və barışığa aparan bir yol olardı. Həm də Rəsulzadənin yubileyi ərəfəsində cəmiyyətə, millətimizə böyük bir töhfə olardı. Ona görə də mən iqtidarı bu məsələ üzərində ciddi düşünməyə çağırıram. Parlamentdə də bu məsələni qaldrımağı düşünürəm.
-Deputat həmkarınız Fazil Mustafa ilə parlamentin ötən iclasında bir məsələ qaldrımışdınız ki, Cinayət Prosessual Məcəlləsindən 154 və 164-cü maddələri “ölü”, yəni tətbiq olunmayan maddələr olduğu üçün çıxarılsın. Həbs qətimkan tədbiri əvəzinə girov müqabilində zaminə buraxılma maddəsini tətbiq etməyəcəkdilərsə o məcəlləyə nəyə salıblar? Elə həmin iclasda Əli Hüseynli çox əcaib bir cavab vermişdi ki, bu maraqlı təklifdir, Məhkəmə Hüquq Şurasının (MHŞ) növbəti iclasında bu məsələni rəhbərliyin diqqətinə çatdırcam. Guya onlar bunu indiyədək bilmirdilərmi?
-Təəssüf ki, belədir. Amma dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin hamısında təqsirləndirilən şəxslər barəsində hal-hazırda elektronik nəzarət mexanizmləri təbiq olunur. Xüsusi qolbağlar ayağa geyindirilir, həmin şəxs öz mənzilindən müəyyən məsafəyədək aralandıqda dərhal yaxınlıqdakı polis bölməsinə informasiya ötürülür və bundan sonra artıq qaydanı pozmuş təqsirləndirilən şəxs barəsində həbs qətimkan tədbiri seçilməsi zərurəti yarana bilər. Amma bizdə hər şey başqa cürdür. Xalqın büdcə vəsaitlərinə diqqətlə yanaşmaq lazımdır. Ola bilsin ki, sonda məhkəmə heç həmin şəxsi təqsirli bilməyəcək, amma birincisi, niyə həmin şəxsin özü və ailəsi bu qədər məhrumiyyətlər çəkməlidir, ikincisi də niyə həmin şəxsin saxlanmasına dövlət bu qədər vəsait xərcləsin? Dünyanın inkişaf etmiş xalqlarının keçdiyi yol var, biz də bu istiqamətdə həmin addımları atmalıyıq. Əgər doğrudan da cəmiyyətimizi inkişaf etdirmək, sivil bir cəmiyyət qurmaq istəyiriksə, bu addımlar atılmalıdır. Şəxsiyyət əleyhinə ağır cinayətlər-ağır bədən xəsarəti yetirmə, qətlə yetirmə və zorlama-və xüsusi təhlükəli dövləti cinayətlər ”“casusluq, təxribat , dövlətin təhlükəsizliyinə xələl gətirə bilən cinayətlər-istisna olunmaqla yerdə qalan digər bütün cinayətlər üzrə bu normalar tətbiq oluna bilər.
-Maraqlı və bəlkə də acınacaqlısı odur ki, az qala hər tədbirdə Ali Məhkəmənin sədri və Məhkəmə Hüquq Şurasının sədr müavini olan Ramiz Rzayev gileylənir ki, məhkəmələr bir qayda olaraq ucdantutma həbs qətimkan tədbiri seçirlər. Əslində bu sistemin başında dayanan elə Ramiz Rzayev deyilmi? Əgər istəsələr, məhkəmlərə göstəriş verərlər ki, həbs qətimkan tədbirindənsə giov müqabilində zaminə buraxılmanı eninə-boyuna tətbiq etsinlər. Əgər Ramiz Rzayev də bu məsələdə acizdirsə, bunu kim etməlidir?
-Bilirsiniz, bizdə Məhkəmə Hüquq Şurası var və faktiki surətdə məhkəmələrin fəaliyyətinə onlar nəzarət edir. Düzdür, bu, hakimlərin özünüidarə orqanı olsa da başında hökumətin bir üzvü dayanır. Özünüz də şahidsiniz ki, mən hər zaman bunu tənqid etmişəm və bildirmişəm ki, bu biabırçı vəziyyət dərhal dəyişdirilməlidir. Mən hesab edirəm ki, hakimlərin içərisində bir daxili senzura var və hakimlər prokurorluq orqanlarından gələn sanksiyaları ləğv etməyə qorxurlar. Əlbəttə, bütün hakimləri də qaralamaq düzgün deyil. Bunların içində müəyyən hakimlər var ki, prinsipiallıq nümayiş etdirməyə cəsarətləri çatır. Bu yaxınlarda bir qohumun restoranını bir qadın yandırmışdı. Prokurorluq həmin qadın barəsində həbs qətimkan tədbiri seçsə də Nərimanov Rayon Məhkəməsinin hakimi həbs qəti imkan tədbiri seçmədi. Baxmayaraq ki, müşahidə kamerlarında həmin qadının kibritlə qəsdən restoranı yandırdığı və 100 min manat dəyərində maddi ziyan vurduğu öz əksini tapmışdı və qadın da cinayətini etiraf etmişdi, amma məhkəmə həbs qətimkan tədbiri seçmədi. Mən bunu normal qarşıladım ki, məhkəməyə qədər hakimin qəbul etdiyi qərara hörmətlə yanaşılmalıdır.
-Nərimanov Məhkəmisinin qərarını, yəni bu presedenti necə kütləviləşdirmək olar?
-Bu, dövlətin siyasətindən asılıdır.
-Dövlətin bu sahədəki siyasətini Ramiz Rzayev aparmır?
-Yox, mən belə hesab etmirəm. Hakimlər kifayət qədər müstəqildirlər və onlar yalnız qanunsuz, ədalətsiz hökmlər verdikdə MHŞ tərəfindən araşdırılma aparıla, həmin hakim cəzalandırıla bilər. Yaxud da yuxarı instansiya məhkəməsi görsə ki, hakim açıqdan-açığa ədalətsiz qərar qəbul edib, bu qərarı ləğv edə bilər. Hakimin bir neçə belə ədalətsiz qərar qəbul etməsi aşkarlananda isə MHŞ tərəfindən həmin hakim barəsində intizam icraatı qaydasında araşdırma başlana və həmin hakim cəzalandırıla bilər. Bu istiqamətdə iqtidarın bir siyasəti olmalıdır. Yoxsa konkret fərdlərin üzərinə getməklə, onları tənqid etməklə, hətta fərdi qaydada hansısa hakimin cəzalandırılmasına nail olmaqla bu vəziyyəti köklü şəkildə dəyişmək mümkün olmayacaq.
-Bu gün Azərbaycanın məhkəmə hakimiyyəti müstəqildirmi?
-Mən məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan şəxslərdən biriyəm və hesab edirəm ki, bu istiqamətdə ciddi nöqsanlar var. Sonuncu parlament seçkilərində də seçki kampaniyam onun üzərində qurulmuşdu ki, parlamnetli respublika ölkədə real hakimiyyət bölgüsünə gətirib çıxara bilər. Cəmiyyətimizdəki bir çox nöqsanlar real hakimiyyət bölgüsünün olmamasından qaynaqlanır. Təkcə məhkəmə hakimiyyəti deyil ki. Qanunverici hakimiyyətin də icra hakimiyyətindən müəyyən asılılığı var. Bu da ölkənin sürətli inkişafına mane olur.
-Bu gün Beynəlxalq İnsan Haqları günüdür. Azərbaycanda insan haqlarının mövcud durumu necədir?
-Hesab edirəm ki, bu istiqamətdə də ciddi problemlər var. Azərbaycanda köklü dəyişikliklərə nail olmaq üçün əvvəlcə real hakimiyyət bölgüsünə nail olmaq lazımdır. Buna da o zaman nail olmaq mümkün olacaq ki, ölkədə çoxpartiyalı sistem olsun. Güclü çoxpartiyalı sistem olmayana qədər mətbuat azadlığı da şərti xarakter daşıyacaq, vətəndaş cəmiyyəti institutları da zəif olaraq qalacaq. Bütün bunların hamısı güclü çoxpartiyalı sistemə bağlanır. Dövlətin siyasəti ona yönəlməlidir ki, ölkədə güclü müxalifət partiyaları formalaşsın. Cari siyasi maraqlardan baxanda istənilən partiya özünün daha uzunmüddətli hakimiyyətdə qalması baxımından bu vəziyyət ona sərf edir, amma həm ölkənin, həm də elə hakimiyyətdəkilərin öz gələcəyinə strateji baxımdan yanaşanda bunun yanlış siyasət olduğu görünür. Güclü çoxpartiyalı sistem hər hansı bir partiyanın uzunömürlülüyü deməkdir. Amma Kommunist Partiyası faktiki surətdə təkpartiyalı sistemdə idi və ölkədə vəziyyət dəyişəndə siyasi səhnədən silinib getdi. Ona görə də YAP-ın strateji baxımdan uzun illər yaşaması üçün ölkədə güclü çoxpartiyalı sistem olmalıdır, partiyalarası normal əməkdaşlıq da olmalıdır ki, onlar hakimiyyətdə biri-birini əvəz edəndə biri digərini təqib eləməsin.
-Deputat həmkarınız Fəzail Ağamalı bu günlərdə saytımıza müsahibəsində demişdi ki, prezident mətbuatı başına yığıb problemlərini dinləyib müzakirə apardığı kimi müxalifətlə də eyni cür əməkdaşlığa hazır olduğunu ortaya qoyub, amma bu müzakirələrin baş tutması üçün gərək radikal müxalifət əvvəlcə onun legitimliyini tanısın.
-Hesab etmirəm ki, bu, obyektiv yanaşmadır. Fəzail Ağamalının özü də daxil olmaqla parlamentdə prezidentin legitimliyini tanıyan çoxlu sayda patiyalar var. Bunların bəziləri radikallıqdan uzaq müxalifət patiyalarıdır və mən də özümü bu kateqoriyaya aid edirəm, eyni zamanda birbaşa prezidenti dəstəkləyən elə Ana Vətən Partiyası da var. Amma baxın görün parlament kollegial olsa da parlament idarəetməsində heç bir partiya hətta komitə sədrinin müavini səviyyəsində təmsil olunmur, yəni idarəetməyə buraxılmır. Bunun özü bir göstəiricidir. Mən nəinki özümüzü, hətta AXCP və Müsavatı da bir qırğa qoyuram, heç Ana Vətən partiyasının özüylə də hansısa səviyyədə bir dialoq yoxdur. Söhbət ondan gedir ki, bu gün iqtidar dialoqa getməyə hazır görsənmir.
