Azərbaycanın şanlı ordusunun son müzəffər Qarabağ savaşından sonra meydana çıxmış məlum 10 Noyabr bəyanat-razılaşmasına əsasən  Rusiya ordu birləşmələri sülhməramlı adı altında nəzarətimizdən qismən kənarda qalan ərazilərimizə yeridildi. Həmin günlərdən etibarən ictimaiyyətin müəyyən hissəsində yaranmış bir fikir  1990-cı ildə tərkibində muzdlu ermənilərin də olduğu  sovet-rus ordusunun  törətdiyi 20 Yanvar qətliamının  31-ci ildönümü ərəfəsində daha da tez-tez səslənməyə başladı: “Bizi qıran ordu yenidən ölkəmizə geri döndü?..”

Görəsən, 1988-ci ildən bəri Azərbaycan və keçmiş SSRİ məkanındakı ictimai-siyasi proseslərin içərisində bişmiş,  o dövrdə Moskvanın həm rəsmi siyasi rəhbərləri, həm də ordu komandirləriylə ünsiyyətdə olmuş təcrübəli siyasətçilər bu haqda nə düşünür? 

   

Mövzu ilə bağlı Moderator.az-ın suallarına cavab verən Milli Azadlıq hərəkatının liderlərindən biri, 1990-cı il Yanvar qətliamından  sonra Moskvada xarici jurnalistlər üçün mətbuat konfransı keçirərkən SSRİ DTK tərəfindən həbs olunaraq 9 ay  “KQB”-nin Lefortovo həbsxanasında saxlanılmış Milli İstiqlal Partiyasının qurucusu, istiqlalçı deputat  Etibar Məmmədov belə cavablandırıb.

“Öncə onu bildirmək lazımdır ki, son 44 günlük savaşda Azərbaycan ordusu öz sözünü dedi. Amma noyabrın 10-u ərəfəsində müharibə onun mümkün nəticələrinə görə artıq Azərbaycan miqyasından kənara çıxırdı. Və Azərbaycana qarşı böyük siyasi-diplomatik təzyiq kampaniyası başlanmışdı. Odur ki, müəyyən mərhələdə siyasi qərar verilməli idi ki, proses nəticələr nəzərə alınmaqla müəyyən mərhələdə dayansın. Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərinin böyük hissəsi azad olunmuşdu. Keçmiş Dağlıq Qarabağ ərazisinin də üçdə biri artıq Milli Ordumuzun nəzarətində idi. Və belə bir mərhələdə hücum əməliyyatlarını dayandırmaq məcburiyyəti ortalığa çıxdı. Sonucda həmin qərar qəbul olundu və  hücum əməliyyatları dayandırıldı.  Çünki  Azərbaycana qarşı böyük sanksiyalar tətbiq oluna bilərdi. Və  həm Minsk Qrupunun,   həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü olan 3 dövlət,  yəni ABŞ, Rusiya və Fransa Azərbaycana qarşı eyni mövqedə birləşsə idi, onların qərarları ölkəmizin mənafeyinə ciddi ziyan vura bilərdi. Yəni zənnimcə,  10 noyabr bəyanatını imzalamaqla Azərbaycan dövləti tərəfindən ziyanın ən azı seçildi.  Bu minvalla əməliyyatların dayandırılması və sülhməramlı adı altında Rusiyanın məhdud kontingentinin  Azərbaycan və erməni silahlı qüvvələri arasındakı ərazilərə, eləcə də Laçın “dəhlizi”nə daxil olması həyata keçirildi... 

Doğrudur, bu qərar Azərbaycanın milli dövlət mənafələrinə, maraqlarına tam müvafiq deyil. Ancaq gözlənilən mümkün zərərlər içərisində ən az ziyan kimi qəbul oluna bilər. Ona görə də hələki Rusiya ordu kontingentinin Azərbaycan ərazisindəki statusu və həmin qüvvələrin burada qalmaları rəsmən müəyyənləşmədiyi bir şəraitdə bu, müvəqqəti bir hal kimi qəbul olunmalıdır. Və fikrimcə, çox şey Azərbaycanın özündən asılıdır. Yəni dövlətimiz sonrakı mərhələdə bu qərardan hansı dividentləri əldə edə, hansı zərərlərə getməyə məcbur ola biləcəyini düzgün hesablamalıdır. 

Bir sözlə, Rusiyanın məhdud miqyaslı ordu birləşməsinin Azərbaycan ərazisindəki varlığını təkrar işğal kimi, rus qoşunlarının ölkəmizə qayıdışı kimi qəbul etmək olmaz. Onu da bilmək lazımdır ki, həmin  birləşmələr dövlətlərarası razılığa əsasən müvəqqəti olaraq Azərbaycanın nəzarətində olmayan ərazilərinə qayıdıb...”- deyə istiqlalçı deputat vurğulayıb.

Sultan Laçın