Yaşadığım qəsəbədən metronun “Koroğlu” stansiyasına 1 manatlıq taksilər işləyir. Pul cibimi deşməsə də, hər gün bu taksilərin xidmətindən istifadə edirəm. Taksi sürücüləri maraqlı adamlardır, onların yerin altından da, üstündən də xəbərləri olur. Günün nəbzini çox vaxt onların sayəsində tuta bilirəm. Bu adamlar həm də mənim üçün mövzu mənbəyidir. Yoldaşlıq etdiyimiz 15 dəqiqə ərzində bəzən mənə beş mövzu verirlər.

Əliş dayı köhnə kişilərdəndir. Dediyinə görə, cavan olanda yaxşı vəzifələrdə işləyib, pula pul deməyib. Sükana dirənən yekə qarnı ona vəzifədə işlədiyi dövrdən əmanət qalıb. Sovet dövründən qalan bu “əmanət” neçə illərdi öz yerindədir, piy qatlarında hər hansı ərimə müşahidə olunmur. Heç Əliş kişi özü də bunu istəmir. Deyir ki, arıqlasam, camaat elə bilər ki, korluq çəkirəm. Axı biz başqalarının rəyi ilə oturub-duran adamlarıq...

Bizim qəsəbənin taksi sürücüləri çox da şanslı adamlar deyillər. Bəzən elə olur ki, 17 kilometr yolu 1 nəfərlə qət etməli olurlar. Dünən şəhərə gələndə, maşında yenə məndən başqa heç kim yox idi. Bir manatla kifayətlənməli olacağını başa düşən Əliş kişi dərindən köks ötürüb, belə dedi: “Ay oğul, mən qəpik-quruşa işləyən adam olmamışam. Vaxt vardı, kolxoz sədri, ferma müdiri, anbardar məndən borc alırdı. Rayonla bir adım-sanım vardı”.

Yolu qısaltmaq üçün söhbət ən yaxşı vasitədir. Odur ki, onun sözlərinə biganə qala bilmədim: “Ağsaqqal, kənddə yaxşı ev-eşiyin var?”

Kişi bir az dikəlib, həvəslə söhbətə girişdi: “Kənddə ikimərtəbəli, topdağıtmaz evim var. Həyətyanı sahəmiz 30 sotdan çoxdur. Bilirsən, Muğan torpağı bərəkətlidir. Elə bir ağac yoxdur ki, ondan bizim həyətdə olmasın”.

Başımla onun sözlərini təsdiq etdim. Kişi arxadakı maşına yol verib, söhbətinə qaldığı yerdən davam etdi: “Həyətimdə bir gilas ağacı var, hər il ən azı yarım ton bar verir. İkisini dilinin üstünə qoyanda, elə bilirsən ki, arı şanını sorursan. Əncir o qədər çox bar verir ki, ağırlıqdan budaqlar başını yerə qoyur. On iki armud, yeddi alça ağacım var. Narlar da yaxşı məhsul gətirir. Kənddə olanda hər il ən azı beş-altı kisə nar yığırdıq. Almaların tinglərini Qubadan gətirmişəm. Yetişəndə adamın şəkli üstünə düşür. Qonşu ilə aramızda yekə bir qoz ağacı var. Sentyabrdan ta yanvara kimi yeyirdik, yenə qurtarmırdı”.

Ağsaqqalın kövrəldiyini hiss edib, zarafata keçdim: “Əliş kişi, arada qozdan-fındıqdan cibinə tök, biz də yeyək”.

Kişi dərindən köks ötürüb, belə dedi: “Ay oğul, biz qoz-fındıq görürük? Yedi ildi evin qapısına bir qıfıl vurub, köşmüşük Bakıya. Qozu da, gilası da, narı da qonşuların uşaqları yeyir. Onların yemədiyini də qurd-quş yeyir”.

Növbəti mövzu öz ayağı ilə gəlib çıxmışdı. Bircə qalırdı bəzi məqamları dəqiqləşdirmək. Odur ki, bu sualı verməkdən özümü saxlaya bilmədim: “Ağsaqqal, yayda kəndə getmirsiniz?”

Cavabı belə oldu: “Mənim ömrüm bu sükanın arxasında keçir. Oğlum da iş-güc adamıdır, bir gün evdə oturanda, uşaqları ac qalır. Bir də ki, kənd adı gələndə, gəlin daş atıb, başını tutur”.

Mübahisə etmək fikrində deyildim, amma dilimin ucuna qədər gələn sözləri geri qaytara bilmədim: “Ötən il gilasın bir kiloqramı 4-5 manat idi. Hər gün bir vedrə gilas satsan, bu yollarda bir gündə qazandığından iki dəfə çox pul qazanarsan. Sonra da almanı, armudu, narı satarsan. Kənddə ikimərtəbəli mülkü, yaxşı bağı-bağatı olan adamın asfaltın üstündə 1 manata müştəri haylamaq nəyinə lazımdır?”

Araya sükut çökdü. Metronun “Koroğlu” stansiyasına çatanda, əvvəlcədən ayırdığım 1 manatı onun ovcuna basıb, maşından düşdüm. Cəmi beş addım atmışdım ki, Əliş kişinin yoğun səsi qulağımı daladı: “Adambaşı 1 manatdan gedən var?”