Azərbaycan Yazıçılar Birliyi müasir dövrün tələblərinə cavab verirmi?
Artıq yeni dönəmə qədəm qoymuşuq. Ötən dönəmdə II Qarabağ müharibəsi, pandemiya kimi böyük bir tarix yaşadıq. Elə bir tarix ki, artıq ötən il “çevir tatı-vur tatı” kimi mövzularla bu ili yola vermək bir qədər müşkül məsəl kimi görünür. Yaşadıqlarımız bizə yeni ruh, yeni mövzu, yeniliklər təqdim edir. Bu baxımdan hətta “olmaz” dediyimiz, gözləmədiyimiz halda belə mədəniyyət naziri də dəyişdi. Yeni nazirdən isə yaradıcı sferada çalışan insanların gözləntiləri çoxdur.
Bəs görəsən bu dönəmdə Azərbaycan Yazıçılar Birliyində (AYB) necə, yeni dönəmdə hansı yeniliklər var? Ümumiyyətlə AYB müasir dövrün tələblərinə necə cavab verir? Gənclərə sözlərini demək üçün meydan verilirmi? Verilirsə niyə gənc yazarlarımızın səsi ucadan gəlmir?
Mövzu ilə bağlı gənc yazarlara müraciət etdik. Moderator.az-ın suallarını cavablandıran gənc şair və yazarların fikirləri müxtəlif oldu.
“Yeniləşmələr gözləniləndir”
AYB-nin Gənclər Şurasının sədri Fərid Hüseyn AYB-nin gənclər siyasətində islahatların olacağını güman etdi: “Yeniləşmələr gözləniləndir. Sadəcə pandemiyanın bu hər şeyi donduran əli üstümüzdən çəkilsə daha konkret məsələlər ətrafında danışmaq olar. Biz Gənclər Şurası olaraq təkliflər planı hazırlayıb AYB rəhbərliyinə təqdim edəcəyik. Hazırda isə kitab çapı və digər məsələlər üzərində işlər gedir, məsələlər tam həllini tapmamış ətraflı danışmaq istəmirəm. İnşallah ki, yaxşı olar”.
“Ya AYB yenilənməli, müasir dünya təcrübəsinə uyğun bir quruma çevrilməli, ya da ləğv edilməlidir”
Şair, yazıçı Cəlil Cavanşir bizimlə söhbətində ölkədə aparılan islahatlar, eyni zamanda II Qarabağ müharibəsində əldə etdiyimiz uğurlar ölkənin simasını xeyli dəyişdirdiyini vurğuladı: “Bütün dövlət strukturlarında, dövlətdən maliyyələşən qurumlarda yeniliklərin, islahatların şahidi oluruq. Çox təəssüf ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi uzun illər olduğu kimi, yenə də yerində sayır. Sovetdənqalma idarəçilik sistemi, gənclərin arxa planda qalması, 30 ildən artıqdıq eyni şəxsin sədr kürsüsündən vaz keçməməsi göstərir ki, bu qurum öz funksionallığını itirib. Hazırda AYB-nin fəaliyyəti demək olar ki, görünmür. Mən həm Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmiləri, həm də Milli Məclisin Mədəniyyət Komissiyasının rəhbəri Qənirə Paşayeva ilə görüşdə qeyri-funksional Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin ləğv edilməsini, islahatlar ayaqlaşan Azərbaycan Milli Ədəbiyyat Fondunun yaradılmasını təklif etmişəm. AYB ədəbiyyat adamları arasında intiriqa, ayrı-seçkilik yaratmaqdan başqa görünən bir işlə məşğul olmur. Quruma ayrılan pullar, AYB-nin blansında olan əmlak rəhbərliyin kefi istədiyi kimi istifadə olunur. Yazıçılar Birliyinə üzvlük, yazıçı və şairlərə verilən mükafatlar, prezident təqaüdünün verilməsi prosesi şəffaf deyil. Eyni zamanda AYB-nin nəzarətində olan media vasitələrinin də işində ciddi qüsurlar, fəaliyyətlərində pozuntular var. Dövlət mütləq şəkildə bu qurumun fəaliyyətini araşdırıb, ciddi tədbirlər görməlidir. Ya AYB yenilənməli, müasir dünya təcrübəsinə uyğun bir quruma çevrilməli, ya da ləğv edilməlidir. Şəxsən mən arzu edirəm ki, yaradıcı insanların fəaliyyətinə şərait yaratmaq üçün, ölkədə ədəbiyyatla bağlı bütün təşkilatları, nəşriyyatları, müstəqil yazıçıları öz ətrafında birləşdirən bir Fond yaradılmalı, ədəbiyyat adamları bu fondun dəstəyindən bərabər şəkildə istifadə etməlidir. AYB-nin hazırkı vəziyyəti biyabırçılıqdır. Düşünürəm ki, AYB sədri Anar təşəbbüskarlıq göstərməli, ilk olaraq məhz özü istefa verməli, islahatlarla bağlı şəxsən özü dövlətə müraciət etməlidir. Ümid edirəm ki, ölkədə başlayan yeni mərhələdə ədəbiyyatın inkişafı da nəzərə alınacaq”.
“Əgər AYB cavanlaşsa, orada gənc kadrlar irəli çəkilsə daha mütərəqqi quruma çevrilə bilər”
Yazıçı Mirmehdi Ağaoğlu isə mövzu ilə bağlı açıqlamasında bildirdi ki, AYB-nin fəaliyyəti, əslində isə fəaliyyətsizliyi o qədər göz önündədir ki, bu suala cavab verməyə geniş mənada gərək də yoxdur: “AYB-də bacarıqlı, işbilən qələm dostlarımız nələrsə etməyə çalışırlar. Onların işləri təqdirəlayiqdir. Ancaq AYB-nin sistemi özü o qədər köhnəlib ki, çağdaş mədəni komunikasiyalar qurmağa imkan vermir. AYB-ə 83 yaşlı Anar Rzayev rəhbərlik edir. Onun katibi isə AYB-nin özündən bir il cavan 85 yaşlı Fikrət Qocadır. Pandemiya dövründə onların evdən çölə çıxmağa belə icazəsi yox idi. Adicə bu misal onların indiki şəraitə adekvat olmadıqlarını göstərir. Pandemiya sübut elədi ki, gənclərə meydan vermək lazımdır. Koronavirus dolayısı ilə Anar Rzayevə dedi ki, “Anar müəllim, bəsdir işlədin, otur evində, xatirələrini yaz, verilişlərə çıx, müsahibələrə çıx, dincəl, qoy indidə də cavanlar çalışsın”. Ancaq nə Anar müəllim, nə də Fikrət müəllim koronavirusu dinləmək istəyirlər. Dünyanı cəngina alan o boyda koronavirusun sözünü heçə sayırlar. Bu məsələnin bir tərəfi. İkinci tərəfinə qaldıqda isə mən AYB-yə qarşı deyiləm. Ümumiyyətlə hər hansı bir ədəbi quruma qarşı olmaq anormal hal sayılardı. Sadəcə çox istərdim ki, AYB funksional, müasir tələblərə cavab verən qurum olsun. Əgər AYB cavanlaşsa, orada gənc kadrlar irəli çəkilsə daha mütərəqqi quruma çevrilə bilər. Ümumilikdə isə dövlət və mədəniyyət münasibətləri indiki dövrdə daha rahat və marketinq strategiyası üzərində qurulmalıdır. Bunun üçün böyük təşkilatlarda təmsil olunmağa da ehtiyac yoxdur. Ümid edirəm ki, bizim səsimizi eşidəcəklər və Mədəniyyət Nazirliyi dövlətlə yaradıcı insanların arasında əlaqələrin qurulması konteksində yeni nələrsə həyata keçirəcək”.
Son olaraq isə onu qeyd edim ki, bu materialı hazırlamaq üçün bir çox yazıçı və yolu AYB-dən keçən, keçməyən şairlərə də müraciət etdik. Onlar isə bu mövzu ilə bağlı danışmaqdan imtina etdilər. Səbəb isə artıq danışıb yorulduqlarını və bu barədə qəti addımların atılmadığını bildirdilər.
Xəyalə Rəis
