Politoloq Qabil Hüseynli Moderator.az-a müsahibə verib. Həmin müsahibəni təqdime dirik.
-Qabil bəy, son günlər İsrailin Fələstinə qarşı hərbi əməliyyatlarını və orada yaranmış durumu necə dəyərləndirirsiniz?
-Mən baş verən hadisələri Yaxın Şərq probleminin həll edilməməsi, bölgədə sülh olmaması ilə izah edirəm. Çünki vaxtı ilə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Kemp-Devidə İsrail-Fələstin münaqişəsinin nizamlanması ilə bağlı saziş imzalandı və bu sənədə əsasən Fələstin dövlətinin yaradılması nəzərdə tutulurdu. Amma sonra da Fələstin dövlətinin yaradılması ilə bağlı müddəanın icrası istqamətində ciddi addımlar atılmadı. Əgər Fələstin dövlətinin yaranmamasında ilk maraqlı olmayan tərəf İsrail idisə, digər tərəfdən fələstinlilərin də bu məsələdə vahid mövqeyi olmadı. Vahid mövqeyin olmaması da Fələstin dövlətinin yaranmasına mane oldu. Ona görə ki, fələstinlilər maksimalistlik edib, ümumiyyətlə İsrailə qarşı ciddi iddialarla çıxdılar. Həm HƏMAS-ın, həm də FƏT-in nizamnamısində İsrailin bir dövlət olaraq məhvini nəzərdə tutan müddəa var idi. Düzdür FƏT lideri Mahmud Abbas müasir reallığı dərk edərək sonradan FƏT-in nizamnaməsindən bu müddəanı çıxararaq, əvəzində İsraillə münasibətlərin inkişaf etdirlməsi ilə bağlı müddəa əlavə etdi. Bu da İsrail tərəfdən müsbət qarşılandı və nəticədə münasibətlər normallaşmağa başladı. Mahmud Abbasın bu addımı FƏT-lə HƏMAS arasında gərginliyə səbəb olsa da, ərəb ölkələrinin birgə səyi nəticəsində bu gərginlik aradan qalxdı. Israillə münasibətlərin normallaşması nəticəsində İsrail zəbt ediyi torpaqların bir qismindən çıxdı. Və ərəblər burada yerləşdirildi. Müsbət nəticələr əldə edilməyə başladı.
Ancaq HƏMAS-ın razılaşmanı yenidən pozması və İsrail ərazilərini raket atəşinə tutması, nəticədə 3 israilli hərbçinin ölməsi, yenidən hadisələrin gərginləşməsinə səbəb oldu. Bundan sonra İsrail Qəzza zolağını intensiv raket atəşinə tutdu.
-HƏMAS bitərəfli qaydada aətşkəsi elan etsə də, İsrail hərbi əməliyyatları dayandırmayaraq hərbi əməliyatlarını davam etdirir...
-İsrail artıq HƏMAS-a inanmır. Onlar deyirlər ki, biz İsrailin daxildə kamikadze hərəkatına başlayacağıq. Müsəlman, bir insan kimi Qəzzada günahsız uşaq, qadın və yaşlıların ölümü ürəyimizi ağrıdır. Digər tərəfdənsə HƏMAS-ın ağılsız addımları sülhə mane olur.
-Burada regionda gərginliyin davam etməsində marağı olan ölkələrin əli ola bilərmi?
-Bəli. Məsələn İran, Hizbullah bunda maraqlıdır. İndi biz müsəlman dünyasının insanları müsəlman dünyasında nə baş verirsə, yaxud bir başıpozuq dəstə tutub bir müsəlmanın başını kəsir və bizdə günahı ABŞ və Avropada görürük.
Prosesləri qızışdıran ölkələrdən biri də başda baş nazir Rəcəb Tayib Ərdoğan olmaqla, Türkiyənin indiki hakimiyyətidir.
Bu adamlar başa düşmür və ya düşmək istəmirlər ki, dünyanı böyük güclər idarə edir və onunda qaydaları var. Bu qaydalara da əməl etmək lazımdır. O qaydalara tabe olmaq lazımdır. Yox əgər dünyaya meydan oxuyub rusların köhnə katyuşaları ilə dünyanı zəbt etmək niyyətinə düşəcəksənsə, səni əzəcəklər. Ən ciddi problem bu gün dünyanın reallaığını dərk etməyən siyasətçilərin meydanda olmasıdır.
-Axı nə etmək lazımdır ki. vəziyyət normallaşsın?
- Baxın Mahmud Abbas Fələstin böhranını aradan qaldırmağa qadir olan və İsrail tərəfindən də qəbul edilən bir lider idi. Əgər qaraguruhçular vaxtında onun sözünə baxsaydılar indi müstəqil Fələstin dövləti var idi. O danışıqlar yolu ilə zəbt edilmiş torpaqlaeının 90%-ni demək olar ki, geri qaytarmışdı. Dünya da ona yardım edirdi. Amma İranın və digər ölkələrin diqtəsi ilə oturub duranlar sülh prosesinə zərbə vurdular. Əgər müəyyən qüvvələrə bağlı olan fələstinli ərəblər sülhdə maraqlı deyildisə, İsrail heç dünəndən bu sülhü istəmir və onun marağında deyil. Mən bununla İsrailə bəraət qazandırmaq istəmirəm və bu fikirdən uzağam. İsrailə bəhanə lazımdır ki, qırğın törətsin və onların gözünü qorxutsun. Bu baxımdan yəhudilərə bəhanə verməmək lazımdır.
-Siz Ərdoğanın adını çəkdiniz. O hansı formada HƏMAS-ı dəstəkləyir?
-HƏMAS-ın liderlərindən biri uzun müddət idi ki, İstanbulda idi. Diəgr HƏMAS liderləri də Türkiyədə Ərdoğanla görüşüblər. Ərdoğan bu hərəkəti ilə dünyanı idarə edən güclərə meydan oxumaq istəyir. Axı, cənab Ərdoğan sənin buna gücün çatmaz və bu gücün də yoxdur. Sənin ancaq CHP lideri Kılıcdaroğluna, MHP lideri Dövlət Baxçalıya gücün yetib, onları təhqir edə bilərsən. Yaxud da Atatatürk qədər Türkiyə qarşısında xidmətin olmasa da onu aşağılaya blərsən. Türkiyədən başqa yerlərdə isə səni əzərlər.
Mən onun barəsində çox danışmaq istəmirəm. İndi birisi türk xalqının başına keçib tarixin təkərini geriyə döndərmək istəyir. Dünyəvi dövləti dini bir rejimə çevirmək istəyir. Ərdoğan HƏMAS-ı İranla birlikdə ciddi surətdə müdafiə edir. Düzdür HƏMAS İrana tabe olduğundan komandanı oradan alır. Amma müəyyən dəstəyi və göstərişləri isə Ərdoğandan alırlar. Mən Ankaranın adını çəkmirəm, çünki orada xeyli bu siyasətin əleyhinə olan qüvvələr var.
Hətta 26 ərəb ölkəsi dəfələrlə Ərdoğana xəbərdarlıq ediblər ki, bizim işimizə qarışma. Bu ərəb dünyasının daxili işidir. Sən prezident seçkisi keçirib reytinq qazanmaq üçün Qəzzada göz yaşı tökən körpədən istifadə etməyin nə mənası var.
Sizə bir fikri də demək istəyirəm. Fələstin dövləti hələ 10 il bundan öncə yaranmalı idi, amma HƏMAS imkan vermədi. Sən əvvəlcə dövlətini yarat, ordunu formalaşdır. Sonra başla yavaş-yavaş istəklərini həyata keçirməyə.
Yoxsa nə olub. Gündə köhnə bir raketi turbanın içinə qoyub atırsan İsrail tərəfə. Heç o da gedib İsrail tərəfə çatmır, çatanını da İsralinin müasir hava hücumundan müdafiə sistemi havadaca məhv edir. Belə hərəkətləri ilə HƏMAS günahsız dinc əhalinin ölümünə səbəb olur. Belə ki, bəhanə axtaran İsrail də HƏMAS-a cavab olaraq qırıcı təyyarrələri ilə Fələstin ərazisini bombalamağa başlayır. Digər tərəfdən də elə HƏMAS-da olanlar İsrail kəşfiyyatına xəbər verir və onlar da dəqiqliklə HƏMAS-ın hədəflərini vurur. Nəticədə də dinc insnlar ölür. Ona görə ki, HƏMAS liderləri və döyüşçüləri dinc əhali arasında gizlənir.
-Onda belə çıxır ki, bu proses uzun illər davam edəcək və nəticə də olmayacaq?
- Bu bəladan çıxmağın yolları var. Qarabağ problemindən fərqli olaraq Amerika və Avropa da bu problemin həllini istəyir. Bizim Qarabağ probleminin həllini istəyən belə dünya gücləri yoxdur. Sadəcə ağıllı liderin arxasınca gedib problemin həllin nail olmaq olar.
Yeganə yol diplomatik və sülh danışıqlarıdır. Bunun alternativi yoxdur. Çünki nə Fələstinin, nə də HƏMAS-ın İsrail kimi müasir silahlarla təchiz olunmuş ölkəyələ nə müharibə aparacaq gücün, nə də imkanın yoxdur. Mən Qəzzada İsrailin varvarlığını, vəhşiliyni pisləməklə yanaşı HƏMAS-ın da fəaliyyətini pisləyirəm.
