“İnşaata icazə alınması rüşvətlərinin məbləği tikintinin maya dəyərini də üstələyir”
Oxunub: 5433
20 Nov 2015 | 01:00
“İnşaata icazə alınması rüşvətlərinin məbləği tikintinin maya dəyərini də üstələyir”
Tanınmış iqtisadçı alim, professor, keçmiş maliyyə naziri Saleh Məmmədov ölkənin tikinti sektorunun inkişafını ləngidən və hətta məhv edən bürokratiyanı, qeyri - qanuni rüşvət tələblərini, prosedur labirintini tənqid edərək Sinqapurla Azərbaycandakı mövcud durumun müqayisəli təhlilini verib, problemdən çıxış yollarını göstərib. 

Professorun Moderator.az - a göndərdiyi çox dəyərli yazısını oxuculara təqdim edirik:

Biznes- inşaata icazə alınması

Biznes fəaliyyətinin ləngidilməsini şərtləndirən ən ciddi amillərdən biri də inşaata icazə alınması prosesidi. Məsələ burasındadır ki, əksəriyyət iş adamları fəaliyyətə başlayarkən ilk növbədə özlərinə müəyyən obyektlər tikirlər. Bura maqazin, anbar, zavod, fabrik, sosial obyektlər, biznes və ya ticarət mərkəzləri və s. daxildir. Dünyanın əksəriyyət ölkələrində belə obyektlərin tikintisi dövlət tərəfindən icazə ilə həyata keçirilir. Amma bu icazənin alınma üsulları, formaları, asanlıq səviyyəsi, alınma müddətləri müxtəlifdir. Dünya Bankının Doing business hesabatına görə Azərbaycan bu sahədə çox geridir, əgər ümumi biznes asanlığı indeksinə görə 189 ölkə içərisində 63-cü yeri tutursa, tikintiyə icazə alınması asanlığına görə 114-cü yeri tutur. İlk nöqteyi - nəzərdə bu elə ciddi məsələ kimi görünməyə bilir, amma iş adamları və mütəxəssislər yaxşı bilirlər ki, bu proses biznes fəaliyyətini nə qədər ləngidir, bürokratiyanın inkişafını təmin edən bu sahədə nəticə etibarı ilə korrupsiya və rüşvətxorluq nə dərəcədə sürətlə inkişaf edir. 
Dünya ölkələri içərisində birinci yeri tutan Sinqapurda tikintiyə icazə alınması prosesi cəmi 26 gün vaxt aparırsa, Azərbaycanda hər bir iş adamı bu işə 203 gün, yəni 177 gün əlavə vaxt sərf edir. Orta bir obyektin tikinti müddəti də elə bu qədər təşkil edir. Deməli, bir Azərbaycanlı iş adamı tikintiyə icazə almaq məqsədilə dövlət orqanlarının dəhlizlərində lazımsız sərf etdiyi 177 gün ərzində bir Sinqapurlu iş adamı inşaata izin də ala bilir, inşaatını bitirib obyektini istifadəyə də verə bilir, o obyektdən artıq gəlir də götürə bilir və büdcəyə vergi də ödəyə bilir. Diqqətlə təhlil edəndə görmək olur, biznesin belə amillərlə iqtisadi inkişafa və ümumiyyətlə cəmiyyətin inkişafına nə qədər böyük zərbə vurur. 
Ölkə prezidentinin bu sahəyə çox ciddi fikir verməsinə və bir neçə dəfə müvafiq dövlət orqanlarına xüsusi tapşırıq verməsinə baxmayaraq, hələ də bu sahədə ciddi irəliləyiş yoxdu. 

Bu manelər işin rəsmi tərəfidi, yəni rəsmən təyin olunmuş qaydalardan dəyən zərərlərdi, Azərbaycan şəraitində qeyri - leqal tərəfləri leqal manelərdən qat-qat çoxdur. Bu işlə məşğul olan iş adamlarının söylədiklərinə görə bəzən inşaata icazə alınması rüşvətlərinin məbləği hətta tikintinin maya dəyərini də üstələyir, hətta iş adamları bazarda formalaşmış hər blokun icazəsinə ölkənin və paytaxtın müxtəlif yerlərində rüşvət stavkalarını da əvvəlcədən bilir və tikintinin maya dəyərinə daxil edirlər. 

Beləliklə, Azərbaycanda tikintiyə icazə alınması 203 günə başa gəlir, proses 18 prosedurdan ibarətdi. 203 gün hara sərf olunur, hər proseduranın başa gəlmə məsrəfləri nə qədərdi, müqayisli rəqəmlər birinci yeri tutan ölkə - Sinqapur üzrə necədi, bu suallara cavab vermək üçün məlumatlara nəzər salaq. Bütün prosedurları geniş formada açmağa ehtiyac görmürəm, yalnız ən böyük vaxt aparan prosedurlar isə şəhər icra hakimiyyətindən razılıq alınmasına gedir. Bu proseduraya Bakı üzrə 120 gün vaxt gedir, halbuki, Sinqapurda eyni işə cəmi 10 gün vaxt sərf olunur, müvafiq olaraq fövqəladə hallar orqanlarından icazəyə 61 və 10 gün vaxt sərf olunur. Bundan əlavə Azərbaycanda 8 əlavə lüzumsuz prosedurlar mövcuddur ki, bunların da həyata keçirilməsi xeyli əlavə vaxt aparır. Həm də məsrəflər Sinqapur və digər inkişaf etmiş ölkələrdən qat-qat çoxdur. Əgər tikintiya icazə alınması məsrəfləri layihənin ümumi dəyərindən Azərbaycanda 4,1% təşkil edirsə, Sinqapurda cəmi 0,3% təşkil edir.

Tikinti işləri aparılması üçün lisenziya alınması daha bərbad vəziyyətdədir. Heç bir əsas və fayda olmadan çoxsaylı sənəd və vaxt tələb olunması nəticədə böyük korrupsiyaya və rüşvətxorluğa gətirib çıxarır. Mütəxəssislərin təcrübəsindən bilindiyi kimi tikinti işlərinə lisenziya alınması 5-6 min manat rəsmi ödəmə ilə yanaşı 500-600 min manat qeyri - rəsmi ödəmə ilə başa gəlir. Bu məbləğ orta səviyyədən də yuxarı yaxşı bir biznesin qurulmasının investisiyasından da çoxdu. 

Rəqəmlərin təhlili bu prosesin digər reytinq göstəricilərinə görə həm daha bərbad olduğunu göstərir  və həm də eyni zamanda prosesin asanlaşması mexanizmi Sinqapur təcrübəsindən açıq görünür. 
Bir qanunauyğunluğu nəzərə almaq və bu prinsipdən hərəkət etmək lazımdı: biznesin asanlığı indeksi göstəricisi iqtisadi inkişaf səviyyəsi ilə düz mütənasib asılılıqdadır. Biznes asılılığı üzrə ilk yerləri tutan bütün ölkələrin hamısı inkişaf etmiş ölkələrdi. Deməli, biz də nəticə çıxarmalıyıq, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin səviyyəsinə yüksəlmək üçün biznes asılılığı reytinqində də birinci yerə çıxmaq lazımdır. 

Tikinti işinə icazə alma işini yüngülləşdirmək və reytinq göstəricisinə görə ölkəmizin səviyyəsini dünya birincisi olan Sinqapurun səviyyəsinə yüksəltmək üçün Prezidentin fərmanı və ya prezidentin göstərişi ilə Nazirlər Kabinetinin bir qərarını hazırlayıb və tətbiqinə başlamaq olar. Bu qərarın əsas maddələri:

- tikintiyə icazə alınması prosedurları minimuma (8 prosedura) endirilsin.
- Lüzumsuz və biznesin inkişafına mane olan bütün prosedurlar aradan qaldırılsın, yalnız bu prosedurlar və əməliyyatlar tələb olunsun (həmin prosedurlar və onların yerinə yetirilməsinə sərf olunan müddət sadalanır).
- Tikintiyə icazə alınması prosedurlarının həyata keçirilməsinin maksimum müddəti 25 gün müəyyən edilsin.
- tikinti işlərinə lisenziya alınması qaydaları təkmilləşdirilsin, tələb olunan sənədlər məhdudlaşdırılsın və lizenziya verilməsinə baxılması müddəti 10 gün olaraq müəyyən edilsin.
- Bu qaydalara əsasən tikintiyə icazə alınması və həmçinin tikinti işlərinin aparılmasına lisenziya verilməsi işi müvafiq dövlət orqanlarından alınsın və bütövlükdə bu iş Asan xidmətə həvalə olunsun. Müvafiq dövlət orqanlarında bu məqsəd üçün fəaliiyət göstərən ştat vahidləri ixtisara salınsın, azad olan büdcə vəsaitləri dövlət büdcəsinə qaytarılsın. 

Bizim fikirimizcə, belə bir tədbirin həyata keçirilməsi ölkənin iqtisadi inkişafına və dünya miqyasında reytinqinin xeyli yüksəlməsinə ciddi təsir göstərəcək.


Oxşar xəbərlər
23:26, Bu gün
Gəncədə yaşayış binasın dam örtüyü yanır
23:20, Bu gün
Valideyndən övladına nə miras qalmalıdır? - SORĞU + VİDEO
22:55, Bu gün
Futzal üzrə Azərbaycan Kubokunun yarımfinalçıları müəyyənləşib
22:50, Bu gün
Göyçayda ağır yol qəzası baş verib, xəsarət alanlar var
22:47, Bu gün
İşıqforda güllə yağışı: Yaralılar var
22:44, Bu gün
Nadirdən Aytən Səfərovanın fikirlərinə CAVAB
22:43, Bu gün
"Britaniya ordusu Rusiyaya qarşı iki aydan çox savaşa bilməz" - "The Telegraph"
22:41, Bu gün
Çayı soyuq su ilə soyutmaq olmaz! - Bunları "öldürürsünüz"
22:38, Bu gün
İndoneziya Cakartaya xüsusi status verir
22:35, Bu gün
Dostunun ad günündə dava saldı: Həbs olundu
22:33, Bu gün
BDU-da "İnsanlıq əleyhinə cinayət:soyqırımı siyasəti, tarixi həqiqətlər və faktlar" adlı konfrans keçirilib - FOTO
22:30, Bu gün
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarına həsr edilən “Xüsusi Xidmət” sənədli filmi - VİDEO
22:30, Bu gün
Polisdən reyd: Nömrənin yerini dəyişənlər cərimə edildilər: - VİDEO
22:27, Bu gün
CAR-da avtobus körpüdən aşıb, onlarla sərnişin ölüb
22:22, Bu gün
“Verdiyi koordinatlar o qədər dəqiq idi ki...” - Döyüş yoldaşları Milli Qəhrəman haqqında - VİDEO
22:18, Bu gün
“Crocus City” dəhşəti və Rusiyadakı erməni lobbisi - VİDEO
22:07, Bu gün
Quzu ətindən baha olan göbələk növü - VİDEO
22:03, Bu gün
İsrail Livandan uçan naməlum hədəfə qarşı “Patriot”dan istifadə edib
21:59, Bu gün
Ən şanssız 4 bürc
21:50, Bu gün
Yaxınlığında yerləşən məzar 680 minə satılır
21:45, Bu gün
ABŞ Konqresi Pentaqonun Afrikadakı dövlət çevrilişlərinə görə hesabat tələb edib
21:38, Bu gün
Ukraynalı deputat: Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır
21:37, Bu gün
"Amerikalıları tabutlarda evlərinə göndərəcək və "Qara Evi" rüsvay edəcəyik"
21:35, Bu gün
Bu pəhriz idrak funksiyasını yaxşılaşdırmağa kömək edəcək
21:34, Bu gün
Kartında pulu olan hər kəsə XƏBƏRDARLIQ
21:30, Bu gün
Almaniyada “Avropada dilimizin bu günü və sabahı” adlı tədbir keçirilib - FOTO
21:27, Bu gün
BMT Baş katibi azərbaycanlı diplomatı yüksək vəzifəyə təyin edib
21:26, Bu gün
Bakıda kafedə ölüm olub
21:25, Bu gün
DİN vətəndaşlara müraciət edib: Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın
21:16, Bu gün
Bakı ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ - Aprelin 2-si və 3-də...
21:07, Bu gün
Şokoladın qiyməti dəyişəcək? - VİDEO
20:58, Bu gün
Ramazan ayının on doqquzuncu gününün imsak, iftar və namaz vaxtları
20:54, Bu gün
"ABŞ-ın Rusiyanın neft emalı zavodlarına hücum etməmək çağırışı dəhşətlidir" - "The Hill" 
20:50, Bu gün
Trendyoldan sifariş zamanı "300 dollar" limiti ləğv olunur? - EKSPERT AÇIQLADI
20:46, Bu gün
Məşhur türk serialı Qarabağda ÇƏKİLƏCƏK?
20:41, Bu gün
"Samsung Pay" Rusiyanın “Mir” ödəniş kartları ilə işləməyi dayandırır
20:37, Bu gün
Çobanyastığı çayının bilmədiyimiz FAYDALARI
20:28, Bu gün
Aİ Şurasının rəsmiləri Azərbaycana səfər edəcəklər
20:25, Bu gün
Əli Nağıyev: Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanlarının qarşısında yeni çağırışlar durur
20:15, Bu gün
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub
20:13, Bu gün
Rusiya XİN başçısı: Məhz KTMT İrəvanın maraqlarını çətin vəziyyətlərdə müdafiə edib
20:11, Bu gün
Yıldız Tilbe: "Allah pensiyaya çıxanlara kömək olsun, başqa kömək edən yoxdur"
20:08, Bu gün
Çox şanslıdırlar: İki bürcü karyera yüksəlişi gözləyir
20:06, Bu gün
Lavrov: Ermənistan uydurma bəhanələrlə Rusiya ilə münasibətlərin pozulmasına çalışır
19:59, Bu gün
Sumqayıtda yolların təmirinə başlanılıb - FOTO/VİDEO
19:50, Bu gün
Əfqanıstanda güclü zəlzələ baş verib
19:50, Bu gün
Diplomsuz cərrahın qanunsuz əməliyyatları - Klinika nazirliyi necə aldatdı? - FOTO
19:46, Bu gün
Bu meyvələr xoşbəxtlik hormonunu artırır
19:44, Bu gün
Şahmar Hüseynova yeni vəzifə verildi
19:38, Bu gün
Toyuq ətinin yuyulmasının YARATDIĞI TƏHLÜKƏ  
19:28, Bu gün
Nazir üç universitetə yeni prorektorlar TƏYİN ETDİ - FOTO
19:27, Bu gün
Yevlaxda avtomobil yük maşınına çırpılıb, ölən var
19:18, Bu gün
Rusiya İstintaq Komitəsi: “Crocus City Hall”dakı terror Ukraynadan maliyyələşib
19:11, Bu gün
Qara dəliyin ən aydın görüntüsü çəkilib - FOTO
19:08, Bu gün
Azərbaycan və Türkiyə birgə “Qızıl qatar” adlı film çəkəcəklər
19:05, Bu gün
Nazir: “Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024” çərçivəsində müxtəlif tədbirlər keçiriləcək
19:03, Bu gün
İƏT Gənclər Forumunun prezidenti: Şuşa bütün türk dövlətləri üçün önəm daşıyır
18:59, Bu gün
“Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024”ün keçirilməsinə dair Öhdəlik Protokolu imzalanıb
18:55, Bu gün
Naxçıvanda mənşəyi bilinməyən saxta zeytun yağları satışdan çıxarılıb
18:43, Bu gün
Yarım milyon mənimsəyən baş həkim HƏBSDƏ ÖLDÜ
18:41, Bu gün
"Bavariya" baş məşqçisinə böyük məbləğdə təzminat ödəyəcək
18:40, Bu gün
Mahmud Abbas yeni hökumətin tərkibini təsdiqləyib
18:25, Bu gün
RİNN: Taksilərə qoyulmuş əksər tələblər qanunvericilikdə bu günə qədər var idi
18:20, Bu gün
Bunları yeyəndə əks cinsin gözünə çirkin görünürük  - Fransız alimlərindən ARAŞDIRMA
18:08, Bu gün
Sabah Qubanın qaz təchizatında fasilə yaranacaq
18:04, Bu gün
Rusiyada məktəbli qız tanımadığı qadına terror aktı törətməyi təklif etdi: Pul müqabilində - FOTO
17:55, Bu gün
"Bizi İsrail ilə ticarət etməkdə ittiham edənlər ölkəmizi nüfuzdan salmağa cəhd göstərir" - Türkiyənin ticarət naziri
17:50, Bu gün
Xarici jurnalist: “Qarabağa səfər mənə həqiqəti anlamağa imkan verib”
17:45, Bu gün
BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə gələcək əməkdaşlığa dair fikir mübadiləsi aparılıb - FOTO
17:40, Bu gün
Bu tarixdən taksilərdə videokameralar quraşdırılacaq
17:35, Bu gün
Azərbaycanın Əməkdar artisti vəfat etdi - FOTO
17:32, Bu gün
Azərbaycan alimi Rahim Daşdiyevin Elm Gününə töhfəsi
17:30, Bu gün
BDU-nun bu fakültəsində 2024-2026-cı illərdə aparılacaq elmi tədqiqat işləri müzakirə olunub - FOTO
17:26, Bu gün
Azərbaycanda sərnişin avtobusları ilə bağlı YENİ QƏRAR
17:22, Bu gün
Bacısının plastik dırnağı 6 aylıq körpənin boğazında qaldı - FOTO
17:18, Bu gün
Azərbaycanda taksilərdə POS-terminallar quraşdırılacaq
17:14, Bu gün
“Xuli” ləqəbli narkoman: “İlk dəfə rəhmətlik dostumla patı çəkərək başladım” - VİDEO
17:10, Bu gün
Bu avtomobillərlə taksi fəaliyyəti göstərmək qadağan edildi
17:06, Bu gün
Taksilər yalnız bu rəngdə olacaq - QƏRAR
17:02, Bu gün
Çingiz Mehdiyevi arvadı ifşa edib - Seyşeldə şirkət, ABŞ və Azərbaycanda bahalı mülklər
16:58, Bu gün
Bakı ətrafında dəmir yolu ilə sərnişindaşımaya subsidiya veriləcək
16:54, Bu gün
Məktəb və musiqi kolleci niyə birləşdirildi? - VİDEO
16:50, Bu gün
Ağ və qırmızı rəng, məcburi POS-terminal: Taksi minik avtomobilinə dair tələblər müəyyənləşib - FOTO
16:47, Bu gün
BDU-nun kafedra müdiri AMEA-nın Fəxri Fərmanı ilə təltif olunub - FOTO
16:43, Bu gün
YAP Xətai rayon təşkilatının ərazi partiya təşkilatlarında görüşlər davam edir - FOTO
16:40, Bu gün
“Azerbaijan International Mining Company Limited” (AIMC) şirkəti aztəminatlı ailələrə Novruz sovqatı paylayıb - FOTO
16:35, Bu gün
Brüsseldə gözlənilən sammit: Ermənistan üçün “mühafizə kursu” - ŞƏRH
16:30, Bu gün
CAR prezidenti İlham Əliyevi təbrik etdi
16:25, Bu gün
Vətən müharibəsi qazisi: “Hamınız gələcəksiniz, bu torpaqlarda gəzəcəksiniz, istirahət edəcəksiniz” - VİDEO
16:23, Bu gün
Bakıda mənzildən meyit tapıldı
16:20, Bu gün
“Nigar Camal üzünü bir milyon dəyərində sığortalayıb, futbolçular da ayaqlarını sığorta etdirmək istəyir” - MARAQLI + FOTO
16:14, Bu gün
"Zorakılıq və xilas": "Crocus"dakı terror aktı dünyaya iki tamamilə müxtəlif İslamı göstərdi
16:11, Bu gün
Bayram günləri baş verən qəzalarla bağlı - Açıqlama
16:08, Bu gün
Əli Əsədov qərar imzaladı
16:05, Bu gün
“Crocus City Hall”un analoqunun tikintisi neçəyə başa gələcək?
16:03, Bu gün
Küçəni zibilləyənlərə qarşı nə tədbir görüləcək? - Gəncədə zibilxanaya çevrilən ərazi + VİDEO
15:59, Bu gün
Bakıda əl qumbarası və UZRQM partladıcısı aşkarlandı - VİDEO
15:56, Bu gün
İranda ağır yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib, ölənlər var - FOTO
15:53, Bu gün
Fransa şəhərləri Makrona qarşı: Miqrantları “təmizləmə” siyasətinə etirazlar artır - ŞƏRH + FOTO
15:48, Bu gün
Azərbaycanda baş məşqçinin hakimi döyməsinin görüntüləri - VİDEO
GÜNLÜK
11:56, Bu gün
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
27 Mar 2024 | 23:56
Yuxusuzluğun beş əsas səbəbi
00:07, Bu gün
Xərçəng qatili bitkilər: birbaşa hüceyrələri hədəf alırlar
00:03, Bu gün
Arıqlamaq üçün qarabaşağı belə bişirin
27 Mar 2024 | 23:50
“Crocus”da insanları xilas edən Emil Hüseynov və anası baş verənlərdən danışdılar - VİDEO
27 Mar 2024 | 23:55
Başqasının cəriməsi ona yazılıb: Ağcabədi sakini şikayətçidir - VİDEO
27 Mar 2024 | 23:52
Həbsdən çıxan Dani Alveşin sərvəti nə qədərdir?
27 Mar 2024 | 23:59
Çay qocalma prosesini necə ləngidir?
00:13, Bu gün
“Meyxananın Messisi mən, Ronaldosu Rəşaddır”
27 Mar 2024 | 23:49
“Falck” Klinikası məhkəməyə verildi
HƏFTƏLİK
25 Mar 2024 | 15:28
"Terrorçuların arxasında dayananların hədəfi icra başçısı yox, Azərbaycandır"
23 Mar 2024 | 09:08
78 yaşı tamam olan tanınmış yazıçı: “Dostlarım gedib, qalmışam uşaq-muşaq əlində” -VİDEO+MÜSAHİBƏ
27 Mar 2024 | 12:03
Millət vəkilindən qalmaqallı parklanma qiymətləri ilə bağlı AÇIQLAMA
24 Mar 2024 | 19:04
Əhməd Qəşəmoğlu çağırış etdi: "Rədd olun ekranlardan!"
27 Mar 2024 | 11:10
Məcburi köçkünlər yaşadıqları evləri nə zaman təhvil verəcək?
23 Mar 2024 | 12:34
“Bu terror aktının məhz Araz Ağalarovın obyektində törədilməsi məsələsinə gəldikdə...”
11:56, Bu gün
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
23 Mar 2024 | 08:54
“Putin göstərdi ki, siyasi məqsədlərinə çatmaq üçün nə qədər lazımdırsa, o qədər rusu öldürəcək...”
27 Mar 2024 | 10:05
“Putinin ətrafı Ukraynanın “Krokus”dakı terror aktında iştirakına inanmır...”- "Bloomberg” 
23 Mar 2024 | 00:18
Martın sonunda həyatı dəyişəcək 3 bürc
AYLIQ
11:56, Bu gün
Şuşalılara müjdə - İlk köç bu tarixdə olacaq
27 Mar 2024 | 23:56
Yuxusuzluğun beş əsas səbəbi
00:07, Bu gün
Xərçəng qatili bitkilər: birbaşa hüceyrələri hədəf alırlar
00:03, Bu gün
Arıqlamaq üçün qarabaşağı belə bişirin
27 Mar 2024 | 23:50
“Crocus”da insanları xilas edən Emil Hüseynov və anası baş verənlərdən danışdılar - VİDEO
27 Mar 2024 | 23:55
Başqasının cəriməsi ona yazılıb: Ağcabədi sakini şikayətçidir - VİDEO
27 Mar 2024 | 23:52
Həbsdən çıxan Dani Alveşin sərvəti nə qədərdir?
27 Mar 2024 | 23:59
Çay qocalma prosesini necə ləngidir?
00:13, Bu gün
“Meyxananın Messisi mən, Ronaldosu Rəşaddır”
27 Mar 2024 | 23:49
“Falck” Klinikası məhkəməyə verildi