Onunla müsahibəm heç də asan olmadı. Çox işi olduğundan vədələşmək mümkün olmurdu. Söhbət millət vəkili, özünün də dediyi kimi yazıçı Aqil Abbasdan gedir. Onun Moderator.az-a verdiyi müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.
-Aqil müəllim, sizi daha çox hansı təqdimat qane edir?
Millət vəkili ya yazıçı?
-Millət
vəkili şərəfli bir addır. Amma mən özümü yazıçı kimi tanıyıram və belə təqdimat
daha çox ürəyimcə olur.
-Ilk məqaləniz nə zaman nəşr olunub?
-Ilk məqaləm
səkkizinci sinifdə oxuyarkən Ağdamın “Lenin yolu”qəzetində nəşr olunub. O zaman
ilk qonorarım sovetin pulu ilə 3 manat 60 qəpik olmuşdu. Dəqiq yadımda deyil bu
pulu nəyə xərcləmişdim. Çox güman ki, dostlarla kinoya getmişəm.
-Elə bir peşə varmı düşünürsünüz ki, jurnalist
olmasaydım, mütləq bu sahəni seçərdim?
-Tanrı
mənim bəxtimə jurnalistliyi yazıb. Əgər belə bir şansım olsaydı, çox güman ki,
rəssam olardım.
-“Ədalət” qəzetini necə yaratdınız?
-Ədalət
qəzetini 1990 ”“ cı ildə Mərkəzi Komitə yaradıb. O zaman Azərbaycanda
Hüquqşunaslar İttifaqı var idi. O vaxt belə bir qərar çıxarıldı ki, hər
respublikada hüquq qəzeti dərc olunsun. Bu qəzet Moskvada , bir də
Pribalitikada nəşr olunmağa başladı. Elə bu zamanlar Azərbaycanda bu qəzetin
Hüquqşunaslar İttifaqının orqanı kimi dərc olunmasına qərar verildi. Idris
Əliyev bu ittifaqın sədri, Adil Minbaşı isə onun birinci müavini idi. Adil
Minbaşı eyni zamanda mənim gənclik dostum idi. Bu qəzet açılanda Adil məni bura
baş redaktor təyin etdi. Mən çox təkid etdim ki, qəzetin adı “Ədalət” olsun.
Bunun da səbəbi o idi ki, hüquq ədalətdən keçir. Amma mənim fikrimə qarşı
çıxırdılar. Səbəb də bu idi ki, vaxtı ilə Ədalət Müsavatyönlü partiya olub.
Bizim çox səylərimizdən sonra qəzetin adı Ədalət oldu. Təxminən iki il dövlət qəzeti
kimi nəşr olunduqdan sonra onu müstəqilləşdirdik. Adil Minbaşı təsisçi, mən isə
baş redaktor oldum. Hal- hazırda Adil Minbaşı və mən Ədalətin həmtəsisçiləriyik.
-Müxalifətdə dostunuz çoxdur, yoxsa iqtidarda?
-Hər ikisində dostlarım var. Müxalifətdə
Mehman Cavadoğlu,Vurğun Əyyub yaxın dostlarımdır.
-Gələn il deputatlığa namizədliyinizi verəcəksiniz?
-Gələn
ilə hələ çox var. Bu haqda heç nə deyə bilmərəm.
-Məmməd Arazı birinci tanımısınız, ya İradə xanımı?
-Mən Məmməd
Arazı hələ orta məktəbdə oxuyandan tanıyırdım. Onun bütün şeirlərini əzbər
bilirdim. Şəxsən Məmməd Arazla 1972 ”“ci ildə tanış oldum. Siyavuş Sərxanlının
vasitəsi ilə tanış olmuşdum. Məmməd Arazın şeirinə illustrasiya çəkmişdim. Çox
heyf ki, o şəkil indi qalmayıb. Bu şəkil vasitəsi ilə tanışlığımız baş tutdu.
Ondan sonra bir ”“ iki dəfə gördüm onu. Sonra taleyin işi idi, biz qohum olduq.
-Məmməd Araz bir şair kimi ürəyindən keçənləri şeirlərə
köçürməyə macal tapdımı, yoxsa deyilməmiş çox sözlər qaldı?
-Məmməd
Araz nəinki Azərbaycanda, demək olar ki, dünyada tanınan şair idi. Sadəcə onun
səhhəti yol vermirdi ki, öz içindəkiləri oxucularına tam çatdırsın. Amma dedikləri
də kifayətdir.
-Ağcabədidə anadan olmusunuz, amma sizi daha çox
Ağdamlı kimi tanıyırlar.
-Hər
zaman doğulduğum yer haqqında yalnış məlumat verilir. Mən Ağcabədi rayonunun
Bayat kəndində anadan olmuşam. Bayat kəndi özü də daxil olmaqla beş kənddən
ibarətdir: Bayat ,İmamoğlubəyli, Hacılar, Kolanı, Qaraxanı. Mən orda Kolanıda
anadan olmuşam. Birinci sinifə də orada getmişəm. 9 yaşım olanda biz Ağdama
köçmüşük. Ağdama da bu məqsədlə köçdük ki, həm anam ağdamlı idi, həm də buranın
perspektivi daha üstün idi.
-Ağdam Sizə daha doğmadır, ya Ağcabədi?
-Mən
ümumiyyətlə fərq qoymuram. Azərbaycanın bütün bölgələri mənə əzizdir. Ağcabədidə
ata nəslimin qəbri, Ağdamda isə ana tərəfimin qəbri var. Mən bunlar arasında
necə fərq qoya bilərəm ki?
Sadəcə
olaraq mən Ağdama daha yaxınam. Yeniyetməlik çağlarım, gənclik illərim Ağdamda
keçib. Orta məktəbi orda oxumuşam.
-Inşallah Ağdam işğaldan azad olarsa yenidən gedib
orada yaşayarsınız?
-Indi
də mənim Ağdamda evim var. Bacım, qardaşım, hamısı ordadır. Mən müharibədən öncə
də orda yaşamamışam. 70 ”“ ci ildə Ağdamdan çıxmışam. Artıq 44 ildir ki, Bakıda
yaşayıram. Mənim məqsədim var ki, orada oxuduğum 2 saylı məktəbi yenidən, amma
köhnə proyektlə tikdirim. Bunu nəyin bahasına olursa olsun edəcəm, hətta
Bakıdakı evimi satası olsam belə. O çox böyük məktəb idi. O zaman orda 1400 ”“
1500 şagird təhsil alırdı. Indinin özündə də rayonlarda o boyda kollektiv
yoxdur, olsa ”“ olsa Bakı şəhərində ola bilər. amma Ağdam haqqında bir arzum var
idi. Hələ müharibədən öncə reallaşdırmağa başlamışdım. Orda şəxsi kitabxana
tikmək istəyirdim. Orda kitabxana çox idi. Bundan əlavə mənim Ağdamdakı evimdə
kitabxanam var idi. Orada on beş min kitabım var idi, hamısı yandı. Arzum bu
idi ki, orada yaşlanandan sonra gedib dincəlmək üçün bir ev tikim. Bu evi həm də
kitabxana etməyi düşünürdüm. Çünki məndə nadir kitablar var idi, hansı ki, bu
kitablar nəinki Ağdamda, heç Bakıda da yox idi. Istəyirdim ki, bu kitablardan tək
mən yox, eyni zamanda camaat da bəhrələnsin.
Doğulduğum
Bayat kəndində öz vəsaitimlə kitabxana tikmişəm. Kitabxana Füzulinin adını
daşıyır. Qarşısında dahi sənətkarın möhtəşəm abidəsi ucalır, insanların dincəlməyi
üçün gözəl bir park var.
-“Dolu” romanınız bəzi tənqidçilərin hədəfinə tuş gəldi.
Bu tənqidlərə münasibətiniz necədir?
-Bəziləri
mənim əsərimi tənqid etdi. Bunlardan İradə Musayeva, Qantural yadımdadır. Mən
roman yazmışam, “Quran” yox. Bəli, tənqidçi
var, oxucu gözü var və oxucu öz iradını bildirməlidir.
-Iradə Musayeva “Dolu” romanında Ağdam şəhərini həddindən
artıq təriflədiyinizi, Ağdamı yersiz olaraq “dünyanın ən varlı şəhəri”
adlandırdığınızı irad tutub.
-Siz mənə
cavab verin görüm özünüz “Dolu” romanını oxumusunuz?
-Xeyr, oxumamışam.
-Bu
sizin üçün “minus” dur. Məndən müsahibə alırsınız amma mənim romanımı
oxumamısınız. Bunu da saytda yazarsınızmı?
-Problem
yoxdur,yazaram.
-Belə
olmalıdır, jurnalist hamısın yazmalıdır, olduğu kimi.
-Aqil müəllim, söz verirəm ki, oxuyacam. Amma indi
xahiş edirəm sualıma cavab verin.
-Mənim
romanımda Ağdam sözü yoxdur. Ümumiyyətlə, bu romanda nə şəhər , nə rayon, nə də
insan adı var.
Burada
hamısı ləqəblərdir. Drakula, pələng, baza müdiri,rəis kimi personajlardır. Bir
Lənkəran şəhərinin adı qeyd olunub. Məsələ burasındadır ki, mən adını çəkməsəm
də oxucular söhbətin Ağdamdan getdiyini anlayıblar. Deməli Ağdam dünyanın ən zəngin
şəhəri olub. Mənim fikrimdə Ağdam elə dünyanın ən varlı şəhəri olub. Mən çox
ölkələrdə olmuşam. Nyu-Yorkda, Türkiyədə küçələrdə, körpülərin altında, vitrinlərdə dilənçilər
yatırdı. Amma mən Ağdamda belə insanlar görməmişdim, orada insanlar zəngin
yaşayırdı. Adi bir katibə o zaman oğlunu pulla Kənd Təsərrüfatına qoyurdu,
maşın alırdı.
Sözümün
canı odur ki,Ağdam həqiqətən də varlı şəhər idi. Hələ o zaman orda tikilən evlər,
imarətlər indi- indi Bakıda tikilməyə başlayır. SSRİ respublikasında maşın alma
statistikasına görə Ağdam birinci yeri tuturdu.
Zəngin
şəhər o deməkdir ki, insanlar rahat yaşasın, normal həyat tərzi sürsün. Ağdamda
sovet hökuməti olmayıb. Orda insanlar üçün nə prokuror, nə katib, nə rəis kimi
rütbələr saya salınmayıb. Rəisi kabinetində güllələyiblər, rəisin maşının polis
idarəsinin qarşısında yandırıblar. Qaçaq
Hüseyn günün günorta çağı rəisi doğramışdı. Ağdam camaatı öz qanunları ilə
yaşayıb. O rayonda deyə bilməzdin ki, filankəs böyük adamdır. Çünki orda belə
adamlar çox idi.
-“Dolu”
romanının film çəkilişi zamanı insanlar arasında ajiotaj yaranıb.
-Bəli,
bu film sərhəddə, səngərdə çəkilirdi. Böyük çəkiliş heyəti var idi. Insanlar elə
bilirdi ki, biz Ağdama keçirik. Hətta bu film çəkilişi zamanı insanları sakitləşdirəndə
avtobusdan yıxıldım. Nəticədə ayağım sındı, iki ay yerdə yatdım.
Lalə
Novruzlu