Ötən gün şəhərin lap göbəyində, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin inzibati binasının arxasındakı işıqforun yanında birdən-birə “Azərsu” ASC-nin təmir briqadasının peyda olaraq hərəkətin intensivliyinə məhəl qoymadan ekskavatorla asfaltın ortasını qazması ərazidən keçənlərin narazılığa səbəb oldu. Bu hadisə isə son illər cəmiyyətin və xüsusən də tənqidi medianın vaxtaşırı çək-çevir predmetinə çevirdiyi yolların keyfiyyəti mövzusunu bir daha gündəmə gətirməyimizə təkan verdi.
Xatırladaq ki, bir neçə gün öncə paytaxtın intensiv
hərəkət olan başqa bir yolunda-Nobel prospektində də yolun qəfil çökməsi baş
vermişdi və o zaman da mətbuat dərhal Nəqliyyat Nazirliyini,konkret olaraq “Azəryolservis”
ASC-ni ittiham edərək günahkar axtarışına çıxmışdı. Ancaq sonradan ərazidə
aparılan qazıntı işlərindən sonra bəlli olmuşdu ki, asfaltın altının
yuyulmasına səbəb qrunt suları olub.
Odur ki, biz hər birimizin hər gün demək olar ki,
piyada və ya avtomobillə keçdiyimiz min kilometrlərlə asfalt yolların necə ərsəyə
gəlməsini, istismarı zamanı insan amilinin dağıdıcı təsirini təhlil etməyə və
bu zaman “günah keçisi” axtarmadan müşahidələrimizə əsaslanan obyektiv gerçəkliyi
ortaya qoymağa çalışacağıq.
Yeri gəlmişkən, parlamentin sonuncu iclasında da spiker Oqtay Əsədov medianı qınamışdı ki, hamı qalmaqal axtarışına çıxdığından demək olar ki, ciddi təhlili yazıya və jurnalist araşdırmasına rast gəlmək mümkün deyil. Bu baxımdan indi oxucuların diqqətinə təqdim etdiyimiz bu yazı həm də parlament rəhbərinin səsinə səs vermək niyyəti kimi də qəbul edilə bilər.
Beləliklə, orta və yaşlı nəsil etiraf edər ki, 70
illik qosqoca sovet dönəmində ölkənin ən ağrılı sosial problemlərindən biri də istər
şəhərlərarası, istərsə də rayonlardakı yolların bərbad olması və mənzil başına
çatmaq üçün məmləkət əhlinin xeyli əziyyət çəkməsi olub. İnsaf naminə qeyd
edilməlidir ki, təkcə son 10 ildə ölkədə istismara verilən asfalt yolların
ümumi uzunluğu sovet quruluşunun bütün mövcudluğu boyu istifadədə olan yollardan
çoxdur. Körpülərin, yolötürücü qovşaqların və piyada keçidlərinin tikintisini
isə müqayisə etməyə dəyməz. Bütün bunlar Azərbaycan hökumətinin bu sahədəki fəaliyyətinin
təqdirəlayiq olduğunu vurğulamağa əsas verir.
Ancaq
narahatlıq doğuran məqamlar da az deyil və onlardan biri yolların sıradan çıxmasına
səbəb olan ağırtonnajlı maşınların ölkəyə gətirilməsində hökumətin yürütdüyü
siyasətdir. Belə ki, bu gün yollara hakim kəsilərək “Kamaz” avtomobillərini
oyundankənar vəziyyətdə qoyan “Şacman” maşınlarının Azərbaycana gətirilməsi heç
anlaşılan deyil. Üstəlik, milli mentalitetimizdən qaynaqlan bəzi neqativ amillər
də həmin maşınların normadan artıq yüklənməsinə rəvac verir, nəticədə hökumətin
də etiraf etdiyi kimi, bir reys yükü daşıyarkən 100 dollar qazanan sahibkar və
ya sürücü əvəzində yol infrastrukturuna milyonlarla dollar ziyan vurmuş
olur.
Asfaltın keyfiyyəti də zaman-zaman medianın gündəmindən
düşmür və xüsusən də payız-qış mövsümlərində mürəkkəb iqlimə malik ölkəmizdəki
asfalt yolların sıradan çıxması daha çox nəzərə çarpdığından insanlarda belə
bir təsəvvür formalaşır ki, “Azəryolservis” yolları keyfiyyətsiz çəkib və büdcədən
ayrılan vəsait mənimsənilib. Ancaq əksəriyyət bilmir ki, yolların istismara qəbulu
prosesi düşünüldüyü kimi sadə deyil və dövlət komissiyası onu aktla istismara qəbul
edir. Yəni hansısa bir yeni və ya təmir edilmiş yolun istismara verilməsi bir
neçə dövlət qurumu rəsmisinin imzasından sonra mümkün ola bilər.
Yol-nəqliyyat hadisələri də yolların sıradan çıxmasında az rol oynamır. Avtoqəzaların il ərzində minlərlə can alması azmış kimi bir çox hadisələr zamanı yol infrastrukturuna külli miqdarda zərər dəyir, ancaq dəymiş ziyanın necə və kim tərəfindən ödənilməsi məsələsində qanunvercilikdə boşluq olduğundan həmin vəsaitlərin büdcəyə qaytarılmasını təmin etmək demək olar ki, mümkünsüz olur.
Yaxud yollardan icazəli və icazəsiz kommunikasiya vasitələrinin keçirilməsi də yolların dağılmasına səbəb olan amillər sırasındadır. Çox vaxt günahkar axtarışı da qalmaqala səbəb olur və yolları dağıdan qurumlar öz məsuliyyətlərini danmağa cəhd edirlər.
Başqa bir problem ümumiyyətlə bir qrup insanın hər
şeyi qara rəngdə görərək ancaq əmma axtarması və aşkar qərəz sərgiləyərək könül
bulandırmasıdır.
Bu baxımdan mətbuatdakı bəlli kəsimin Kəlbəcərdən seçilmiş deputat, “Azəryolservis” ASC-nin sədri Cavid Qurbanova qarşı çeşidli “qara piar” kampaniyalarını xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır. İlk baxışda Azərbaycan hökumətinin tərkibinə və məmur portfellərinin profilinə nəzər saldıqda məhz “Azəryolservis” ASC rəhbərinin qərəz istehsalçılarının “sevimlisi”nə çevrilməsini anlamaq olar. Yəni digər mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarından fərqli olaraq “Azəryolservis” ölkə hüdudları daxilində insan ayağının və maşın təkərinin nüfuz edə biləcəyi hər yerin göz oxşayan şəkildə, asfaltlanmış olaraq insanların sərəncamına verməli olan bir qurum olduğundan vaxtaşırı qınaq predmetinə çevrilməsi bəlkə də təbii qarşılanmalıdır. Amma ittihamın da əndazəni aşmasına yol veriləndə ortada qərəz olduğu dərhal nəzərə çarpır, bu zaman doğru tutulan irad da öz əhəmiyyətini itirir. Yeri gəldi-gəlmədi ölkənin yol infrastrukturunda yaşanan və əslində “Azəryolservis” ASC-yə dəxli olmayan problemlərin qabardılması, “Cavid Qurbanovun çəkdiyi yol çökdü”, “Cavid Qurbanovun yolu bir il də dözmədi”, “Cavid Qurbanov yol qırağındakı ağaclara qənim kəsilib” kimi yazı başlıqlarıyla onu az qala xalq düşməni kimi təqdim etmək cəhdi təbii ki, ürəkbulandırıcı təsir bağışlayır və insanlar dərhal anlayırlar ki, ortada ya məkrli sifariş, ya aşırı qərəz var. Çünki yolların çəkilməsi, istismarı və sıradan çıxması prosesinin hamısı insanların gözü qarşısında olur deyə, nəyin necə və niyə baş verməsini bilmək üçün heç inşaatçı olmağa da gərək qalmır.
Yuxarıda sadalananlara baxmayaraq təbii ki, Cavid Qurbanov mələk deyil və bu hakimiyyətin korrupsiya piramidasında onun da adına yazılmış kərpiclər tapmaq mümkünsüz deyil. Amma söhbət cavabdeh olduğu sahənin peşəkarı olmaqdan və insani meyarlardan gedirsə, müqayisəli təhlillər onu iddia etməyə əsas verir ki, Cavid Qurbanov çoxsaylı müsbət xarakteristikasıyla hökumətdəki həmkarlarından asanlıqla seçilir. Hər şeydən öncə onu başqalarından fərqləndirən ən üstün keyfiyyət min illərin sınağından keçmiş mənəvi dəyərlərimizə daha çox bağlı olması, təkcə seçicilərinə deyil, hər kəsə qarşı səxavətli və alicənab davranmasıdır. Heç də təsadüfi deyil ki, onu yaxından tanıyan həmkarları etiraf edirlər ki, C. Qurbanovun kiməsə edə biləcəyi ən böyük pislik uzağı həmin şəxsə yaxşılıq etməməsi ola bilər. Yəni C. Qurbanovun bioqrafiyasında pisliyə, paxıllığa, xüsusən də xəyanətə yer yoxdur. Nəzərə almaq lazımdır ki, xəyanət bütün dönəmlərdə və bütün cəmiyyətlərdə, xüsusən də siyasi hakimiyyətlərin taleyində müstəsna rol oynadığından bu mərəzdən uzaq olmağı bacaran insanlar hər kəs üçün cəlbedici və qəbuledilən olurlar. Üstəlik, bədxahlarının vaxtaşırı dövriyyəyə buraxmalarının əksinə olaraq tamamilə iddiasız bir adam olması, konfliktlərdən maksimum dərəcədə qaçmağa çalışması da bir insan və məmur kimi onun cəlbediciliyini artıran həlledici amillərdəndir. Eyni zamanda onun hakim ailə ilə yaxın qohumluq əlaqələrində olması və ölkə prezidenti İlham Əliyevin komandasının ən etibarlı personasına çevrilməsi də həlledici amil hesab oluna bilər. Bu məqam bir tərəfdən onu məkrli ssenarilərdən sığortalasa da digər tərəfdən əksinə, onun daimi hədəfdə olmasına rəvac verir. Çünki uğurlarını həzm edə bilməyənlər hər vəchlə onu prezidentin və cəmiyyətin gözündən salmaq üçün insanlığa bəlli olan bütün çirkin vasitələrdən istifadə etməyi məqbul hesab edirlər.
Yeri gəlmişkən, bu gün bir çox hökumət üzvlərinin
yaxın v uzaq keçmişləri naməlum və haradan haraya gəldikləri təəccüb doğursa
da C. Qurbanovun adlı-sanlı nəslin nümayəndəsi olması da az əhəmiyyət kəsb
etmir. Təkcə təqdimata ehtiyacı olmayan el ozanı Dədə Şəmşirin nəvəsi olmasını
xatırlamaq kifayətdir ki, C. Qurbanovun necə bir nəsil-nəcabətin daşıyıcısı
olduğu ona hər cür pislik etməyə hazır olanları bir anlıq düşünməyə, Allahdan qorxmağa
vadar etsin.
Əslində
bütün bu keyfiyyətlər və yeni formalaşmaqda olan iqtidar komandasındakı
günü-gündən möhkəmlənməkdə olan mövqeyi prezident İlham Əliyevdən sonra az qala
ikinci yerdə Cavid Qurbanovun çeşidli şər-böhtan, əsassız qarayaxmaların ünvanına
çevrilməsinə səbəb olur. Məhz
başqalarından seçilənləri hədəfə almaqsa xudbin və naqis xarakterli zavallı məxluqların
imtina edə bilmədikləri həyat vərdişləridir. Bu vərdişlərinsə ömrü ən keyfiyyətli
asfaltdan da uzun olur...