Tanınmış ermənişünas alim, professor Qafar Çaxmaqlı Moderator.az-a bu dəfəki açıqlamasında Azərbaycana qarşı törətdikləri işğal və soyqırım cinayətlərinə görə Ermənistanın verməli olduğu təzminat məsələsini şərh edib:
"Daha öncələr də qeyd etmişik ki, Ermənistanın üzərinə gediləsi məsələlərdən ən önəmlisi Beynəlxalq Birliyin Azərabaycan tərkib hissəsi kimi tanıdığı əraziləimizin 30 ildən artıq bir işğalı dövründə vurulan maddi zərərin ödənilməsi tələbi olmalıdır və Ermənistanın 100 milyardlarla dollar təzminata məhkum edilməsidir.
Ermənilər bundan çox qorxurlar. Amma nədənsə biz bu məsələnin üstünə ciddi getmirik . Nəhayət, Azərbaycan bu ilin fevralın sonunda Beynəlxalq Arbitraj( Cinayət) Məhkəməsinə Ermənistanın Dağlıq Qarabağ və çevrəsindəki 7 rayonun işğalı və vurduğu zərərin qarşılanması üçün müraciəti ermənilərin ciddi narahatçılığına səbəb olub və bu günlərdə bu ölkənin tanınmış hüquqşünas, politoloq və dövlət rəsmilərindən ibarət şəxslər Azərabaycanın iddialarının əsassız olduğunu “sübut etmək“, qarşısını almaq üçün həm Avropa ölkələrinə, həm də ABŞ-a göndəriliblər. Ermənistan hakimiyyətinə hətta ən qatı müxalif olan Erməni Milli Demokratiya Qütbü adlanan ultraradikal təşkilatın başında olan adamlar da Amerikadadır. Onlardan biri, həm də “Modus Vivendi” adlı araşdırma mərkəzinin rəhbəri Ara Papyan Los – Ancelosdakı erməni KİV-lərindən birinə verdiyi müsahibədə təsdiqləmişdir ki, onların ABŞ-a səfərinin məqsədi Azərbaycanın Avropa Məhkəməsinə təqdim etdiyi müraciətin qarşısını almaq üçün müxtəlif səviyyəli görüşlər keçirmək, onun qəbul edilməməsi üçün əsaslar hazırlamaqdır. Həmin ultararadikal təşkilatın başında olan keçmiş terrorist Jirayr Sefilyan da, təşkilatın aktivisti Vahe Qasparyan da Amerikanın müxtəlif şəhərlərində Azərbaycana qarşı “əsaslar” hazırlamaq, ABŞ hakimiyyət orqanlarından dəstək almaq istəyirlər. Ara Papyan deyir ki, biz Amerikada o fikri təlqin etməliyik ki, Qarabağda heç bir erməni işğalı baş verməyib, bura Ermənistana aid olub , əksinə 1920-ci ildən bəri Azərbaycan bu ərazilərdən gəlir götürüb, Azərbaycan bizə təzminat verməlidir. Papyan deyir ki, Azərbaycanın 500-800 milyard dollar təzminat tələbi Ermənistanı məhkum etmək, dövlətçiliyinə son qoymaq istəyir. Bu tələb reallaşarsa kasıb Ermənistan bu pulu vermək gücündə olmayacaq, onun yerinə torpaq verməlidir."
Amerikada ermənilər nə axtarırlar?
"Ermənilər Amerikadakı 1920-ci illərə aid məhkəmə tutanaqlarını, tarixi sənədləri əldə etmək və o tarixlərdə Amerika - Türkiyə münasibətlərindən bəhs edən arxiv materiallarını əldə etmək və bununla həm də Vilson prinsiplərini, Sevr anlaşması ilə bu ərazilərin “ermənilərə aidliyini” və eyni zamanda dünyanın diqqətini ABŞ-ın o zamankı prezidenti Vudro Vilsonun Ermənistan planlarını diqqət mərkəzinə gətirmək istəyirlər. Bu düşüncədədirlər ki, məhkəməni daha irəli tarixləri incələməyə sövq etməklə işi uzada və Azərbaycanın iddialarının əsasssız olduğu qərarının çıxaracaqlarına nail olacaqlar. Unudurlar ki, Sevr anlaşması imzalansa da o heç vaxt ratifikasiya edilməmiş və Kaçaznunin də dediyi kimi, hələ o dövrdə o “kağız parçasından” başqa bir şey deyildi. Ayrıca 1923- cü ildə, fevralın 8-də ABŞ- Türkiyə müqaviləsi imzalamışdır. Elə həmin ildə, Sovet dövründə Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkibində saxlanılması ( verilməsi yox, məhz saxlanılması) qərarı da hər kəsə məlumdur.
Ermənistan Azərbaycanın təzminat tələbindən çox qorxur və bu dəfə nicatı Amerikada axtarır. Paşinyan onun qanını içməyə hazır olan Sefilyan kimi adamlardan belə mədəd umur. Məsələnin ciddiliyin ermənilər anlayırlar və ora- bura vurnuxurlar. Əcəba Ermənistanı miqdarından asılı olmayaraq təzminata məhkum etmənin necə və nə qədər önəmli olduğunun fərqindəyik?"
