Hələ 1990-cı illərin ortalarında milli azadlıq hərəkatının lideri kimi tanıdığımız mərhum Əbülfəz Elçibəyi “Qarabağa gedən yol Təbrizdən keçir” şüarına görə xüsusən iqtidara yaxın şərhçi və siyasətçilər qınayırdı. Amma bu sətirlərin müəllifi də tarixi və hüquqi-inzibati cəhətdən Azərbaycan Respublikasına məxsus  olanYuxarı Qarabağ və ətraf  7 rayonu düşmənlərdən tam azad etməmiş de-yure İran dövlətinin ərazisi olan Güney Azərbaycanın Quzey Azərbaycana birləşdirilməsindən dəm vurmağı populizm və siyasi təhrikçilik kimi dəyərləndirib və hazırda da bu mövqedədir. Hələlik tarix də 2020-ci ilin 44 günlük savaşıyla göstərdi ki, Qarabağa gedən yol gerçəklikdə Təbrizdən yox,  Yevlaxdan, Tərtərdən, İmişlidən, Beyləqandan... keçir. Və doğrudan da 44 gün ərzində müzəffər ordumuz həmin ərazilərdən keçərək Qarabağa, Füzuliyə, Şuşaya, Ağdama və s. daxil ola bildi... Fəqət, bu gün XX əsrin əvvəli və 1988-ci ildən bəri xarici güclər tərəfindən qızışdırılan bədbəxt və nankor ermənilərin əsas davalarını apardıqları Yuxarı Qarabağın tarixi və hüquqi-inzibati baxımdan Azərbaycan Respublikasına aid olan Xankəndi, Xocalı, Əsgəran, Ağdərə, Xocavənd yaşayış məntəqələrini, eləcə də “Laçın humanitar dəhlizi”nə daxil olan Laçın şəhəri və ətraf bir neçə kəndi  bir dövlət olaraq tam nəzarətə almamış bir çoxları dövlət başçısının həmin yurdların dədə-baba torpaqlarımız olması haqqında çıxışlarını əsas tutaraq tezliklə Zəngəzurun, Göyçənin, Basarkeçərin, Dərələyəzin, hətta İrəvanın Azərbaycanın nəzarətinə keçəcəyindən dəm vurur... 

 

*** ***

 

Öz iqtisadi-siyasi maraqları baxımından Azərbaycanın Naxçıvana və nəticədə Türkiyəyə Zəngəzur(Meğri) dəhlzinin açılmasına şərait yaradan Böyük Britaniya, Çin kimi güclü dövlətlərin, üstəlik, Rusiya, İran, Fransa  kimi havadarlarının Ermənistanın digər ərazilərini də azad etməyimizə göz yumacağını düşünmək populizm və sadəcə, sadəlöhvlük deyilmi? Bəli, Azərbaycanı sevən hər bir kəs tarixi Qərbi Azərbaycan, hətta Güney Azərbaycan torpaqlarının azad olunaraq Quzey Azərbaycan dövlətinə birləşdirilməsini istəyir. Amma axı reallıqla da hesablaşmaq gərəkdir...  Heç Azərbaycan Prezidenti də Zəngəzurun, Göyçənin... Azərbaycana birləşdirilməsindən yox,  XX əsr boyunca, xüsusən 1948-1988-ci illərdə o yurdlardan qovulmuş soydaşlarımızın və ya onların övladlarının öz dədə-baba torpaqlarına geri dönəcəklərini nəzərdə tutur. Yəni 10 noyabr razılaşmasına uyğun olaraq bütün qaçqınların öz yurdlarına qayıtmalı olması baxımından... Amma ermənilər kimi bizim bəzi politoloq, şərhçi və siyasətçilər də bunu yanlış analyırlar... Yoxsa, indi də hansısa siyasi lider çıxıb deyəcək ki, Xankəndinə, Xocalıya gedən yol Zəngəzurdan keçir?  Yəni onların təbirincə düşünsək, belə anlaşılır ki, Meğri dəhlizini açaraq  de-yure Ermənistan ərazisindən Naxçıvana, oradan da qardaş Türkiyəyə yolumuzu açandan və Ermənistanla sülh sazişi bağlayandan, Ermənistanın Yuxarı Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanımasına nail olandan sonra Xankəndi, Xocalı, Əsgəranı və s. “avtomatik”, asanlıqla öz nəzarətimizə götürəcəyik... 

 

*** *** 

Yaxşı, biz razı. Ancaq bu ideyanın tərəfdarları aşağıdakı suallarımıza dürüst cavab versinlər:

 

 

 

 

 

*** ***

 

İnşallah, 44 günlük savaş dövründəki qeyrət, təpər və birliyimizi bir daha nümayiş etdirə bilsək, Zəngəzur dəhlizi də, Xankəndi və Xocalıya Ağdam və Əsgərandan keçən yol da açılacaq və dövlətimiz Yuxarı Qarabağda suverenliyini tam bərpa edəcək. Amma geci-tezi var... Odur ki, gördüyümüz işləri hədsiz şişirdib saxtalaşdırmağa və  arxı adlamamış “hop” deməyə ehtiyac yoxdur...