27 il əvvəl tarixin bu günü - 12 may 1994-cü ildə Bişkek protokolu kimi tanınan məlum atəşkəs haqqında sənəd imzalanmışdı. Daxili siyasi qüvvəllər arasındakı qarşıdurmadan zəif düşmüşdük və nəticədə düşmən bir-birinin ardınca Azərbaycanın rayonlarını işğal etmişdi. Ölkə olaraq ağır 27 il yaşadıq. Nəhayət, Müzəffər Azərbaycan Ordusu 44 günə sığan 27 ilin ağrısını çıxardı. Biz düşmən üzərində parlaq qələbə çaldıq. 44 günün tamamında – 10 noyabr 2020-də yenə sənəd imzalandı. Bu dəfə imzalanan sənədin adı atəşkəs razılaşması deyil. 

 

Bizim hələ də düşmənin işğalında qalan - nəzarət edə bilmədiyimiz ərazilərimiz var və düşmənin silahlı qüvvələri hələ də bu ərazilərimizə nəzarət edir. Bizim o yerlərin məcburi köçkünlərinin doğma yurdlarına qayıtması hələ də gündəmə gətirilməyib, bir sözlə, separatçı, işğalçı qüvvələrin cəm olduğu Xankəndi və ətrafına daxil ola bilmədiyimiz hələ ki, reallıqdır. 27 il əvvəlki atəşkəs sənədi müddətsiz idi, 10 noyabr sənədində isə iki müddət qeyd olunub. Rusiya sülhməramlıları birinci beş il müddətinə də yola salına bilər, daha bir beş il də - Azərbaycan ərazisində qala bilərlər. 

 

Biz nə etməliyik, hansı addımları atmalıyıq ki, məsələ ilk beşillikdə və ya daha tez həllini tapa bilsin? Rusiya imperiyasının tarixinə və xislətinə bələd olanlar belə bir nikbin yanaşmanın mümkünsüzlüyünü düşünür, bir az da bədbin olanlar “on ilə çıxsalar şükr edin” məsləhətini verirlər. “Rusiya Xankəndi və ətrafını alıb, biz o yerlərə qayıda bilməyəcəyik” kimi tam ümidsizliyə qapananlar da tapılır. Amma, nəzarət etmədiyimiz ərazilərdə bayrağımızın daha tez dalğalanacağı və bunun üçün beş ili gözləməyə ehtiyac qalmayacağı da mümkündür. Biz məhz bu cür düşünməli, siyasətimiz də bu istiqamətə yönəlməlidir. 

 

Bişkek protokolunun imzalandığı günü təsadüfən yada salmadıq. 27 illik zaman gözümüzü qorxudub, təkrar buna bənzər tarixi yaşamaq millətin özünə qayıtmış yüksək ruhunu zədələyə bilər. Ona görə ki, 27 il əvvəl sənəd qəbul olunandan sonra ilk növbədə ermənilər, sonra da az qala bütün dünya dirənmişdi ki, bu problemin hərbi həlli yoxdur, yalnız danışıqlar yolu ilə bu mümkündür. Və beləcə 27 il danışdılar, danışdılar, heç nə həll etmədilər, çünki belə bir istək yox idi. Bu illərdə qanunsuz məskunlaşma ilə məşğul oldular, torpaqlarımızda vandalizm törətdilər. İndi də eyni mövqe təkrar olunur. Yenə Ermənistan siyasiləri çığırırlar ki, məsələnin hərbi yolu yoxdur. Yenə Minsk Qrupu və onun kölgəsi ilə hərəkət edənlər siyasi dialoqa çağırırlar. Bunların dərdi konflikti dondurub, yenidən köhnə hava ilə nəticəsiz danışıqlara başlamaqdır. Bu açıq görünür. 

 

Başımıza gələnlərdən dərs çıxarmalıyıq və inanaq ki, belə də olacaq. 10 noyabr bəyanatının şərtlərini tezliklə həyata keçirməklə bu iş davam etməlidir. Dövlət başçısının Naxçıvan səfəri zamanı səsləndirdiyi sərt mesajlar əsas verir ki, tezliklə nəzarət etmədiyimiz ərazilərimizdə bayrağımız dalğalanacaq və Azərbaycan Respublikası ikinci Bişkeki yaşamayacaq.