Rusiyada Konstitusiyaya dəyişikliklər üçün baş tutmuş səsvermə haqqında müzakirələr davam edir. Sağlıq deyənlərlə yanaşı ciddi tənqid və bundan sonra nələr baş verəcəyini proqnozlaşdıran politoloqlar da var. Onlardan biri də məşhur siyasi şərhçi Leonid Qozmandır. 

Moderator.az müəllifin son məqaləsini oxuculara təqdim edir.

“SSRİ dövründə Siyasi Büro da seçkinin yekun protokollarını seçki ərəfəsində təsdiq edirdi. Şübhəsiz ki, indiki səsvermənin də protokolları artıq təsdiqlənib.

Beləliklə, seçkidə seçicilərin 68 faizi iştirak edib, 76 faiz lehinə, 22 faiz əleyhinə səs verib. Xalq açıq şəkildə öz iradəsini bildirdi. Davamı olaraq,  zövqünüzə görə gurultu əlavə edə bilərsiniz.

Ancaq bu - Vladimir Putinin və onun bütün sisteminin fəlakətli  uğursuzluğudu. Məqsədlərinə çata bilmədilər.

Bütün bu oyun ona görə düşünülmüşdü ki, yer Putinin və ölkədəki hakim qruplaşmanın ayaqları altında yanmağa başlamışdı. Seçkilərdə qalib gəlmək onlar üçün getdikcə daha da çətinləşirdi, hətta çox aşağı və eyni sanksiyalı qanunilik və siyasi azadlıqlar onlar üçün demək olar ki, keçilməz bir maneə oldu. Tez-tez güc tətbiq etmək lazım gəlirdi. 2019-cu ilin yayı apofeoz idi - Moskva Şəhər Dumasına seçkilər və Sankt-Peterburqda bələdiyyə seçkiləri.

Belə bir vəziyyətdə taxta üzərindəki fiqurları qarışdırmaq düzgün qərardır. Düşünürdülər ki, hər şey alınacaq. Təsadüfi deyildi ki, ev heyvanlarının və rus dilinin qorunması ilə yanaşı, ölkə rəhbərliyi üçün milli qanunvericiliyin prioriteti və tarixin təhrif edilməsinin yolverilməzliyi kimi vacib şeylər Konstitusiyaya daxil edildi, çünki onlar uzun müddət bu Konstitusiya altında hökmranlıq etməyə toplaşıblar.

Amma səsvermə düzəlişlərin qəbul edilməsi üçün təşkil edilməmişdi – bu heç tələb olunmurdu da. Bu, Putindən bezmiş, dəyişiklik etmək istəyən, "yorulmuş" on milyonlarla insana yönəlmiş təbliğat kampaniyası idi. Onları inandırmaq lazım idi ki, Putinin arxasında çoxluq, ona görə də onlar-yəni, yorulmuşlar və narazılar sakit oturmalı şükr etməlidirlər ki, onlara nəfəs almağa imkan verilir. 

Əslində, bu instinktiv legitimlik əksəriyyətin hakimiyyət tərəfində  olduğuna inamdır ki, sistemin son dayağıdır. Hakimiyyətin əsəbi davranışlarına, səsvermə zamanı yol verilən fantastik səhvlərə görə, özləri də çoxluğun olmadığını başa düşürlər və bir çox analitikdən fərqli olaraq, bunun sürətli bir şəkildə hakimiyyətin itirilməsinə səbəb ola biləcəyinə özləri daha çox inanırlar.

Belə ki, leyhinə hətta 120 faiz elan edə bilərlər – həmin yorulanlar və narazılar  inanmayacaqlar, baxmayaraq ki, bütün bu məzhəkə onlar üçün quraşdırılmışdı. Səsvermə proseduru özü və müxtəlif siyasi təşkilatlar və ayrı-ayrı vətəndaşlar tərəfindən aparılan çoxsaylı sorğuların məlumatları, həmçinin öz təcrübələri - həmkarları, dostları və təsadüfi həmsöhbətləri ilə müzakirələr dəhşətli yalanlara istinad edilir. Putinə inam  çoxluqda planlaşdırıldığı kimi möhkəmlənmədi, əksinə, birdəfəlik sarsıldı.

Bu dəfəki səsvermə çoxları üçün də - yalnız hakimiyyətə loyallığın nümayişidir, daha doğrusu, bu adamlar onlarla əlaqə saxlamaq istəmirlər. Lakin rəhbərliyin açıq-aşkar əsəbi və çaşqınlığı, ləyaqətin yerdə qalan hissəsinə də hörmətsiz  yanaşması, həyasızcasına məcburiyyət, hətta siyasətdən uzaq insanlara hakimiyyətin zəifliyini göstərdi və aydın oldu ki, Putin tərəfdarlarının çoxluğu deyilən bir şey mövcud deyil.

 

Hakimiyyət özünü sakit illərlə və hər şey üçün bir mandatla təmin etməyə ümid edirdi. Əvəzində qıcıqlanma və istehza aldı, birdəfəlik hörmətdən düşdülər. Bu o deməkdir ki, repressiyaları genişləndirmək, dünən asan olanları indi açıq zorakılıqla vurmaq lazımdır. Əlbəttə ki, əyləşdikləri qalaları əhatə edən yarğanlar kifayət qədər dərindir, istehkamlar etibarlıdır. Ancaq o divarlardan kənara çıxa bilərlərmi?

Bu, dünya tarixində ilk dəfə deyil ki, hakimiyyətini gücləndirməyə çalışdığı vaxt,  hakimiyyət özü onu dağıdır və düşünülmüş qələbə kampaniyası biabırçılıqla başa çatır. Yeganə sual budur ki, onlar insanlardan  heyiflərini necə çıxacaqlar?