Ölkə mediasının əsas mövzusunun nədən ibarət olduğu sualına cavab axtarmalı olsaq təbii ki, xəbər bolluğundan seçim etmək o qədər də asan olmayacaq. Amma heç şübhəsiz, cəmiyyətdə ən çox cavab axtarılan suallardan biri də prezidentin nəhayət 2017-ci ildə gözlənilən kadr islahatlarına gedib-getməyəcəyi ilə bağölıdır. Doğrudur, siyasi texnoloqların məntiqi ilə məsələyə yanaşmalı olsaq, ölkə iqtisadiyyatının hələ post-neft dövrünə hazır olmadığı, hökümətin çaşqınlıq içərisində olduğu, ölkədə tüğyan edən bahalaşma fonunda manatın alıcılıq qabiliyyətinin hər saat aşağı düşməsi radikal kadr islahatlarının bəlli risklər üzündən ən azı daha bir neçə il ertələnəcəyini proqnozlaşdırmalıyıq. Amma təbii ki, Azərbaycanda heç də hər şey siyasi texnologiya meyarlarına uyğun baş vermir və ya yaşanan bir çox proseslər məntiqdən xeyli uzaq olur. Eyni zamanda hökümətin əslində başqa çıxış yolunun da qalmadığı, indiki komanda ilə prezident İlham Əliyevin ölkəni postneft dönəminə asanlıqla kökləyə biləcəyinin də o qədər inandırıcı olmadığı qənaəti ortada. 

Komandadan söz düşmüşkən, hələ 2003-cü ildə İlham Əliyev ilk prezidentliyinə başlayarkən atasından qalan komanda ilə bu yola davam ediləcəyi barədə verdiyi bəyanatla ondan radikal kadr islahatları gözləyən Qərb dünyasını xəyal qırıqlığını uğratmışdı. Amma sonradan regionda baş verən bir sıra gərgin olaylar İlham Əliyevin haqlı olaraq genişmiqyaslı kadr islahatlarını ertələdiyini və obrazlı desək, “Köhnə Qvardiya” ilə işləməyə davam etdiyini isbatlamış oldu. Amma geridə qoyduğumuz 14 il göstərdi ki, artıq “Köhnə Qvardiya”dan qurtulmaq milli təhlükəsizliyimizə bərabər tutulacaq ölüm-qalım məsələsinə çevrilib və dövlət başçısı ölkəni gələcək inkişaf üfüqlərinə daşıya bilmək üçün kresloda yaşlanan, haqlı olaraq mediada “Ahıllar Klubu” adlandırılan komanda üzvlərini fəxri təqaüdə göndərməyə məhkumdur. Çünki ötən 14 ildə bu komandanın müasir dünyanın çağırışlarına cavab vermədiyi dəfələrlə sübut olundu və prezident son iki ildə məcbur qalaraq bir - birinə parallelik təşkil edən bir sıra yeni qurumlar yaratmaqla, o boyda hökümət ola-ola özünə iqtisadi islahatlar üzrə köməkçi təyin etməkdən tutmuş digər kosmetik kadr islahatları aparmaqla vəziyyətə nəzarət etməyə çalışdı... 

Yeri gəlmişkən, ötən ilin yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə prezident İlham Əliyevin gözlənilməz ritorikasına, yəni bəzi yerli iqtisadçı ekspertləri “iki ulağın arpasını bölə bilməməkdə” ittiham etməsinə baxmayaraq ölkənin iqtisadi durumunun qənaətbəxş olmadığını hökümət üzvləri və beynəlxalq auditorlar da etiraf edirlər. Doğrudur, vəziyyətin kritik olduğunu iddia etmək də yersiz dramatikləşdirmə cəhdi kimi qəbul oluna bilər, amma məsələ burasındadır ki, neftdənkənar iqtisadiyyatımız dalana dirənib və postneft dövründə ixrac potensiallı yeni zavod-fabriklərin tezliklə işsizlik burulğanında çabalayan məmləkət insanının güzəranını yaxşılaşdıracağını da gözləmək sadəlöhvlük olardı.

Beləliklə, yuxarıda sadalanan bir sıra faktorlar qlobal dünyanın yeni oyun qaydaları ilə ayaqlaşa bilən komandanın formalaşması zərurətini ortaya qoyub və bu baxımdan ilkin mərhələdə ötən ilin 29 sentyabrında keçirilən referendumun nəticələrinə uyğun olaraq vitse-prezidentlik institutunun həyata vəsiqə qazanacağını gözləmək lazımdır. Odur ki, büdcəyə may-iyun aylarında yenidən baxılacağına qədər ən azından prezidentin iqtisadi komandasının formalaşdırılacağını proqnozlaşdıra bilərik. Eyni zamanda bunun ardından yaşı 80-i haqlamış baş nazir və müavinlərinin də istirahətə göndərilməsi aktuallıq kəsb edəcək. Təbii ki, bu zaman yeni komandanın kimlərdən formalaşdırılacağı da mediada dartışılan əsas mövzulardan olacaq. 

Yeri gəlmişkən, Azərbaycan cəmiyyətinin özəlliyi və milli mənsubiyyətimizdən gələn bəzi daşlaşmış ənənələr fonunda “Köhnə Qvardiya"dan birdəfəlik qurtulmanın də ağrılı keçəcəyini, hətta fəsadlarla müşayət olunacağını söyləmək mümkündür. Bu heç də bu gün sadəcə mövcudluğu uğrunda candərdi fəaliyyət göstərən müxalifətin əlinə əlavə arqumentlərin keçə biləcəyi, yaxud istefaya göndərilənlərdən kimlərinsə ortalığı qarışdırmaq üçşün ikibaşlı siyasi ssenarilərə pul buraxacağı anlamına gəlməməlidir. Məsələ burasındadır ki, potensial olaraq istefaya göndəriləcək məmurların özlərinin də illər uzunu komandası formalaşıb və heç şübhəsiz bu komanda da çaxnaşma, qüvvələr nisbətinin dəyişməsi hakimiyyətdaxili diskomfort yarada bilər. Eyni zamanda yeni komandanın tamamilə gənclərdən ibarət formalaşdırılması da riskli addım olardı. Çünki nəzəri biliklərin praktikada tam keçərli olmaması da dəfələrlə sübut olunmuş gerçəklikdir. Odur ki, keçid dövrü üçün ancaq peşəkarlardan ibarət, nəinki geridə qoyduğumuz 26 ildə, hətta sovetlər dönəmində istehsalatda sınaqdan çıxmış, iqtisadiyyatı, onun ehtiyac və risklərini təkcə nəzəri deyil, praktik olaraq bilən keçmiş məmurlardan istifadə etmək heç şübhəsiz iqtisadiyyatın qısa zamanda dirçəldilməsi və postneft dövrünə cavab verməsi baxımından doğru addım olardı. 

Yeri gəlmişkən, iki gün öncə Moderator.az-da gedən bir yazıda maraqlı fakta toxunulub və bu nümunə də gələcək komandanı formalaşdırmaq istəyən ölkə başçısı üçün qərarqəbuletmə məsələsində faydalı ola bilərdi:

“Bilirsiniz, bizdə yarıtmaz məmurlarla bağlı tədbirlər görülür, ancaq yerinə elələri gətirilir ki, gedənin ölüsünə rəhmət oxumalı oluruq. Halbuki Azərbaycanda elə kadrlar var ki, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində onların savadlarından, təcrübələrindən istifadə edilir. Bu məqamda sizə bir faktı danışım, bu hadisə təxminən 6-7 il öncə baş verib. Keçmiş SSRİ-nin "Ural Maş" zavodu olub və orada ağır sənaye sahələri üçün maşınlar istehsal edilib. Həmin zavod Sovet hokumətinin vaxtında iflasa uğrayıb, ancaq Putinin göstərişi ilə  zavodu bərpa etmək istəyiblər. Zavodu yenidən ayağa qaldırmaq üçün müxtəlif şəxslər tapıblar, ancaq heç biri bu işi bacarmayıb. İtalyadan da mütəxəssis gətiriblər və o, zavodu işlədəcəyini boynuna götürüb, ancaq o da bu işi yarıtmayıb. Axırda Putin baş nazirə göstəriş verib ki, SSRİ-nin keçmiş ağır maşınqayırma zavodunun rəhbərini tap və öyrən gör ki, keçmiş SSRİ məkanında kim bu zavoda rəhbərlik edə bilər. Həmin qoca da bir qədər fikirləşdikdən sonra məlumat verib ki, Azərbaycandan Mamed Vəliyev adlı bir nəfər vardı, 27 yaşından Sumqayıt Kompressor zavodunun direktoru olub. Əgər o adam sağdırsa, "Ural Maş" zavodunu da işlədə bilər. Bundan sonra axtarış apararaq tapıblar ki, Mamed Vəliyev 12 il həbs cəzası alıb və 6-7 il həbsdə yatandan sonra prezidentin fərmanı ilə təzəlikcə əfv olunub. Mamed Vəliyevi Moskvaya dəvət ediblər, ona məsələni danışıblar və 5 illik müqavilə bağlayıblar. Mamed Vəliyev ailəsi ilə birlikdə Yekatirinburqa köçüb, 5 il müddətində "Ural Maş" zavoduna rəhbərlik edərək zavodu ayağa qaldırıb. Beş ilin tamamında isə çox yüksək təqaüdlə Azərbaycana qayıdıb. Azərbaycana qaydandan sonra da evini-eşiyini burda qoyub xaricə köçdü, indi də deyəsən İspaniyada yaşayır. 

İndi baxın, Rusiya kadr seçmək üçün keçmişə əl atdı, gəlib Azərbaycandan 65 yaşlı kadr apardı. Ancaq bizdə yaxşıları çıxarıb yerinə uyğun olmayanları təklif edirlər”.

Rusiya kimi nəhəng ölkənin bu təcrübəsindən niyə biz də yeni yaradılan və gələcəkdə yaradılacaq yeni istehsal sahələrinə rəhbər kadrlar təyinatında bəhrələnməyək? Niyə məhz elə iki ulağın arpasını bölə bilməyən damğası ilə ittiham edilənlərdən başqa, məhz bu komandanın vaxtilə üzvü olmuş, yaxud hətta sovetlər dönəmində özünü yaxşı tərəfdən göstərə bilmiş bir sıra tanınmış personaların istehsalat təcrübəsindən müvəqqəti də olsa istifadə etməyək? 

Yaxud niyə baş nazir və müavinlərinin yerinə ötənlərdə özlərini yaxşı tərəfdən göstərə bilmiş peşəkar kadrların təcrübəsindən istifadə etməyək? Adətən bizdə belə bir ənənə formlaşıb ki, hər hansı sahəni böhrandan çıxarmaq üçün kənardan mütəxəssis cəlbi daha doğrudur. Amma əks arqument tərəfdarları da haqlı olaraq iddia edirlər ki, xaricdən gətirilən mütəxəssislər Azərbaycanın mental özəlliyini, bürokratiyanın real miqyasını və sərhədlərini, prosesə necə müdaxilə edərək vəziyyəti nəzarətdə saxlamağın, korrupsiyanı cilovlamağın mümkünlüyünü özümüzünkilər qədər bilə bilməz. Bunları bilmək üçün illərlə bu ölkədə yaşamaq, bu ölkədə yüksək post tutaraq daşlaşmış bu cür idarəetmə çarxlarının hansı mexanizmlə işlədiyini bilmək tələb olunur. 

Bu baxımdan İlham Əliyevin kadr islahatlarına gedəcəyi halda bu reallığı nəzərə alacağını gözləmək lazımdır, əks halda ölkənin düşdüyü labirintdən çıxması üçün hamılıqla hələ çox gözləməyimiz lazım gələcək...