Tanınmış iqtisadçı millət vəkili Vahid Əhmədov prezidentin ötən ilin sonuna həsr olunmuş müşavirədəki çıxışı ətrafında Moderator.az-ın suallarını cavablandırıb. Onunla müsahibənin ikinci-sonuncu hissəsini təqdim edirik:

Müsahibənin əvvəlini bu linkdən oxumaq olar--- moderator.az/news/164815.html

- Təbii. Baxın, dəmir yolunda bircə kadr dəyişikliyi necə inkişafa səbəb oldu. Azərbaycan höküməti də bu quruma daha yaxından kömək etməlidir ki, dövlət başçısının qarşıya qoyduğu hədəfələrə çatmaq mümkün olsun. 

- Mən hesab edirəm ki, ölkə başçısı 2017-ci ildə kadr islahtalarına daha çox diqqət yetirəcək. Çünki biz referendum yolu ilə konstitusiyada bu barədə dəyişiklik etmişik və hökümətə verilən 6 aylıq müddət də bitmək üzrədir. Yəqin ki, mart ayından sonra ölkədə vitse-prezidentlik institutları da formalaşdırılacaq və onlara da müxtəlif səlahiyyətlər veriləcək. Yəni ümumiyyətlə hamı ölkədə ciddi dəyişikliklər gözləyir.

- Hesab etmirəm ki, tezliklə vəziyyətdən çıxmaq mümkün olacaq. Yəni istənilən halda 2017-ci ildə böhranın başa çatmayacağı ortadadır. Amma növbəti ildə nə baş verəcəyini də indidən proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Bütün bunlar cənab prezidentyin qəbul etdiyi “Yol xəritəsi”nin hökümət tərəfindən necə icra ediləcıyindən asılıdır. Eyni zamanda biz dünyanın bir hissəsi olduğumuzdan dünya iqtisadiyyatında baş verəcək proseslərdən də çox şey asılı olacaq. İlk növbədə yanvarın 20-dəki inaqurasiyadan sonra ABŞ-ın yeni prezidenti Donald Trampın hansı siyasət yürüdəcəyini gözləmək lazım gələcək. Azərbaycanda isə vəziyyətin tamamilə stabilləşməsi üçün 12 sahəni əhatə edən yol xəritəsinin icrasının nəticələrini gözləmək lazım gələıcək. Çünki hətta hökümət bu sahələri peşəkarlıqla və yubanmadan inkişaf etdirsə belə bu islahatların real bəhrəsini yalnız 2018-ci ilin ikinci yarısından etibarən hiss etməyə başlayacağıq. Ona görə də nəzərə almaq lazımdır ki, hələ bir müddət çətinliklərə sinə gərmək lazım gələcək. Neftin qiymətinə gəldikdə isə, konkret rəqəm ətrafında proqnoz vermək qeyri-mümkün olsa da onun qiymətində ciddi artım da gözləməyə dəyməz. Xatırladım ki, Donald Tramp bəyan edərək prezidentliyə başlayan kimi ABŞ-ın iri neft ehtiyatlarının bazara çıxarılmasına göstəriş verəcəyini bildirib və yataqların irimiqyaslı işlənilməsinə başlanılacağının anonsunu verib. Yəni ola bilər ki, dünya bazarına əlavə neft çıxarılaraq qiymətləri daha da aşağı salmaq siyasəti yürüdülsün. Buna da dünyanın sonu kimi baxmaq lazım deyil və Azərbaycan höküməti prezidentin qarşıya qoyduğu hədəflərə çata bilsə 2008-ci ildə olduğu kimi indi də böhrandan minimum itkilərlə çıxa biləcəyik və əksinə, ölkə iqtisadiyyatı tamamailə qeyri-neft sektoruna köklənmiş olacaq. Doğrudur, biz ötən il qeyri-neft sənayesində 5, kənd təsərrüfatında 2,6 faizlik artıma nail olmuşuq, amma imkanlarımız genişdir ki, bu il və qarşıdakı illər ərzində qeyri-neft sektorunun daha sürətli və dinamik inkişafına nail ola bilək. Bu gün əhalini ən çox narahat edən məsələlərdən biri manatın hər gün dəyərini itirməsidir. İlk növbədə bu məsələnin həllinin tapılmasına çalışılmalıdır.

- Mən hesab edirəm ki, gec-tez buna gediləcək. Çünki başqa yolumuz yoxdur. Əgər biz ölkənin bank sistemində sağlamlaşma aparmaq istəyiriksə, bunsuz keçinmək mümkün olan deyil. Cənab prezident də müşavirədə bildirdi ki, bank sisteminə çox böyük ziyan vurulub. Yəni bu gün Azərbaycanda baş verən çətinliklərdə bank sisteminə vurulan sağalmaz yaralar həlledici rol oynayıb. Ona görə də sağlamlaşma dedikdə təkcə bankların rəhbərliyinin dəyişidirilməsi deyil, həm oğurlanmış vəsaitlərin geri qaytarılması və həm də sistemin şəffaf işləməsi təmin edilməlidir. İkinci bir məsələ Azərbaycandan külli miqdarda valyutanın kənara çıxmasının qarşısının alınması və həmin vəsaitlərin geri qaytarılması mexanizminin işlək hala gətirilməsidir. Niyə Mərkəzi Bank və digər maliyyə qurumları bu prosesin qarşısının alınması üçün önləyici tədbirlər görməyiblər? Öz insanlaraımızda külli miqdarda vəsait ola-ola biz  niyə kənardan maliyyə vəsaiti cəlb etməliyik? Ona görə də dönə-dönə bu məsələyə toxunsaq da nəticə olmadı, amma düşünürəm ki, maliyyə amnistiyası məsələsi həllini tapmalıdır. Biz 25 ildir müstəqil dövlət kimi yaşayırıq və bu dörddə bir əsrdə insanlar əyri və ya düz yolla külli miqdarda vəsait qazanıblar. Axı bu vəsaitlər bu gün Azərbaycana hava-su kimi lazımdır, onların niyə ölkəyə gətirilməsinin qayğısına qalmayaq? Ola bilər ki, 10-15 ildən sonra heç o vəaitlərə ehtiyacımız olmadı. Siz fikir verirsinizsə ötən il bizdə daxili investisiyalar kəskin azalıb. Amma düşünürəm ki, maliyyə amnistiyası qəbul edilsəydi fərqli mənzərənin şahidi olardıq. 

- Prezident müşavirədə bu barədə də müvafiq göstərişlərini verdi və tikinti sektorunun hərtərfli canlanması üçün nələrin edilməli olduğunu göstərdi. Amma hesab edirəm ki, tikinti sektoru təkcə paytaxtda deyil, regionlarda da canlanmalıdır ki, əhali bir parça çörək dalınca Bakıya üz tutmasın. Heç kimə sirr deyil ki, bu cür böhranlı situasiyada inşaat sektoruna güc verilməsi bütövlükdə ölkə əhalisinin güzəranına birbaşa təsir edir. Demək olar ki, tikiinti sektoru yeni iş yerləri ilə bərabər bir çox sektorun canlanmasına səbəb olur. 

- Təbii ki, maaşların artan qiymətlərə adekvat artırılması üçün büdcədə vəsait olmalıdır. Ancaq indi mövcud durum hər kəsə bəllidir. Amma bütün çətinliklərə baxmayaraq hökümət maaş və pensiyaların nəzərəçarpacaq artırılmasının qayğısına qalmalıdır.

- Hökümət istəsə mənbələr tapa bilər. Lap Neft Fonduna da müraciət etmək olar. Vəziyyət həmişə belə davam etməyəcək ki. Bir-iki ildən sonra büdcəyə kənar mıənbələr hesabına kifayət qədər vəsait cəlb olunacaq. 

- Prezident tamamilə haqlıdır və biz hər il müdafiə xərclərini doğru olaraq artırırıq. 2017-ci ildə də bu sahəyə yenə də ciddi artım nəzərdə tutulub. Bizim başqa yolumuz yoxdur. Biz həm müasir silahlarla təchiz olunmuş, həm də sosial durumu qənaətbəxş olan ordunun yaradılması prosesini həyata keçirməliyik. Prezident də bildirdi ki, elə silahlarımız var ki, biz hələ onlardan istifadə etməmişik. Prezident aprel döyüşlərinə geniş yer ayırdı və bununla yanaşı Kollektiv Təhülkəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının yersiz müdaxiləsini qınadı. Mən bu gün Qarabağda ikinci savaşın anonsunu vermək istəmirəm, ancaq heç kimə sirr deyil ki, bu problem sülh yolu ilə həllini tapan deyil və gec-tez irimiqyaslı müharibə qaçılmaz olacaq. Çünki Azərbaycan torpaqlarının işğalda qalmasına daha dözəsi deyil. Biz təkcə Qarabağı deyil, halalca torpaqlarımız olan, ötən əsrdə bizdən qoparılmış indiki Ermənistanın ərazisinin yarısını da geri qaytarmalıyıq. Amma bu gün cəmiyyətdə müzakirələr aparılsa da o məsələ hələ Qarabağ qədər aktuallıq kəsb etmir. Birinci mərhələdə 20 faiz torpaqlarımızı o murdarlardan təmizləyək, növbəti mərhələdə o biri torpaqların məsələsinə baxarıq.