Tərcüməçi, yazar, şairə, bir çox serialların ssenaristi Xanım Aydın Moderator.az-ın suallarını cavablandırdı. 

 

 

– Yazıçılıq... Mən yazıçılığımı hamısından üstün tuturam. Və özümü prozada tam, bütöv hiss edirəm. 

 

– Hadisə, əlbəttə ki, çoxdur. Amma düşünürəm, hər gördüyümüz hadisəni hekayəyə çevirib gündə birini yazmağa ehtiyac yoxdur.  Herman Hesse deyirdi ki, hətta mətbəxdə yanmış xörəkdən də yaxşı bir əsər yazmaq olar. Yəni əsas məsələ predmet deyil, onu necə yazmaqdır. Konveyer sistemiylə gündə bir hekayə yazan yazıçı deyiləm. Mən bir hekayəni üzə çıxartmaqdan ötrü yazdıqdan sonra xeyli vaxt “dəmə” qoyuram, təkrar oxuyub redaktə edirəm. Özüm razı qalsam, hər hansı bir mətbu orqana çap üçün təqdim edirəm. 

 

 

–  “Sərçə”m, ümumiyyətlə, ən çox sevdiyim və nəyinki hər cümləsinin, hətta hər sözününün üstündə titrədiyim, son dərəcə həssaslıqla yazdığım və yanaşdığım hekayəmdir. Onun üzərində bir il yarım işləmişəm. Və nəticə də ürəyimcə olub. Günay xanım “Azərbaycan” jurnalında povestimi oxuyub, bəyənib, haqqında təhlil yazmışdı. Açığı, mənim üçün böyük bir sürpriz olmuşdu. Yazıçı üçün ən böyük dəyər onun yazdığına, yaratdığına verilən dəyərdi, qiymətdi. İndiki – daha çox (bütün hallarda yox!) qərəzli tənqid və sifarişli təhlil (tərifləmə) yazılan dövrdə çox dəyərli bir ədəbiyyatçının məni tanımadan, bilmədən, sırf yaradıcılığıma dəyər verməsi mənim üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Və Günay xanım “Sərçə”ni son dərəcə iti  və həssas baxışla gözdən keçirmişdi. Bundan ötrü ona xüsusi təşəkkür edirəm. 

 

 

– Digər hekəylərim də uzun müddətə ərsəyə gəlir. Necə deyərlər, şeir bir anın ürək qışqırığıdır. Amma proza başqadır. Proza yazıçılıq istedadıyla yanaşı, qatlanmaqdır, səbrdir, təmkindir, böyük hövsələdir. Onun  üçün xüsusi zaman ayırmalısan. Proza qətiyyən tələskənliyi sevmir. Adamı özünə bağlayır. Daha doğrusu qandallayır.  Mətn tam bitib ortalığa çıxmayana qədər yazıçını narahat edir, həyəcanda saxlayır. Sanki proza özünə daha çox diqqət tələb edir, daha çox əzizlənmək istəyir. İstəyir ki, onun nazını çəkəsən. Abzas-abzas, cümlə-cümlə, söz-söz üzərində işləyəsən, düşünəsən. Zənnimcə, poeziya sevgidən doğulsa da, proza sevginin özüdür.  O ki qaldı roman yazmağa... Romanım demək olar ki, bütün süjeti və detalları artıq fikrimdə hazırdır. Yəni skeleti tam qurulub. Çox güman ki, yaxın zamanda artıq onunla bağlı işə başlayacam. Doğru zaman və doğru əhvalda özümü tapan kimi ilk cümləsini yazacam, inşaallah. 

 

– Mən yaradıcılığa şeirlə başlamışam.  Artıq bir müddət sonra özümü prozada tapdım və başa düşdüm ki, nə qədər ağır və çətin də olsa da belə, mənim yerim nəsrdir. Mən burda özümü daha yaxşı, daha dolğun ifadə edə bilirəm. Düşüncə təzahürünün sərhədsizliyi və sərbəstliyi, imkanların genişliyi mənə manevr etmək üçün daha çox şərait yaradır. Şeirdən fərqli olaraq nəsr insanın batinində olanı üzə çıxarmağa daha çox fəza verir. O ki qaldı şeirlərimə... Onlar da mənim ruhumun, canımın bir parçasıdır. Və mən onları daha emosional, əhval-ruhiyyəmin elə bir möcüzəvi anında yazıram ki, düşünürəm həmin anlar mənim ən doğma, ən “özüm” olan anlarımdı. Bir də həmin anın eynisini sonradan yaşamıram. Nəsrlə məşğul olsam da, yeni bir şeir kitabımın da çıxacağı istisna deyil.  Şeirlərimə  Gövhər Həsənzadə və Faiq Sücəddinov kimi gözəl bəstəkarlar mahnı bəstələyiblər. Bunu da özüm üçün böyük uğur hesab edirəm. Çox qəribə bir hiss idi ilk dəfə yazdığım şeiri bir bəstənin melodiyası altında dinləmək. Mən bilirdim ki, bunu mən yazmışam, hansı hissimi, hansı duyğumu sözə çevirmişəm. Milyonlarla dinləyici isə televiziya, radio vasitəsilə dinləyir, bunu özününküləşdirir, yəni onun sözləri, musiqisi üzərində öz hislərini canlandırır və öz ruhlarına uyğun yaşayırlar. Doğrudan da, qeyri-adi bir hissdir. Mən buna uyğun hissi bir də yazdığım ssenarinin efirdə canlı versiyasını görəndə keçirirəm. 

 

 

– AzTV-də yayımlanan, müxtəlif bölgələrdə bir zamanlar çox aktual olan, müəyyən səbəblərdən yavaş-yavaş dəbdən düşən, sanki gizliliyə çəkilən qədim milli adət-ənənlərimizi xalqımızın yaddaşında təzələmək, unutdurmamaq məqsədi daşıyan “Əslində biz” layihəsinin ssenarisini yazıçı İlqar Fəhmiylə birlikdə yazırıq. Yəni müəyyən bölümlərini o yazır, müəyyən bölümlərini mən. Deyərdim ki, bu işdən böyük bir zövq alıram. Azərbaycan xalqının adətləri, milli koloriti, milli ruhu əksini tapır bu kiçik çarxlarda.  Və yazdıqca istər-istəməz nə qədər yeni adətlər, ənənələr öyrənirəm. 

 

 

– Əslində, bu mövzuda iki hekayəm var. Və hər ikisi də film üçün hazır materialdır. Mən film üçün ssenari yazmağa hazıram və bu ən böyük arzularımdan biridir. Bunu ərsəyə gətirmək istəyən rejissor olsa, mən canla-başla ssenarini yazaram. Və düzünü  desəm, belə bir rejissorun ortalığa çıxacağına çox ümidliyəm. Bu, nəyinki mənə, eyni zamanda bu sindromdan əziyyət çəkən insanlar, onların valideynlərinə böyük bir töhfə  olardı. Bundan başqa, bu problemlə üzləşən gənc valideynlər var. Nə edəcəklərini bilmirlər, xaotik vəziyyətdədirlər. Bu film həm də onlar üçün bir bələdçi də ola bilər. Həqiqətən də, çox ağır bir yolu kor-koranə, bilmədən, görmədən dolama-dolama, uzun yolla getməkdənsə, kəsə, daha praktik, özlərinə və övladlarına maksimum xeyirlə keçməkdən ötrü bu film bir mayak, bir işıq da ola bilər. Mən bu filmin ərsəyə gəlməyini çox istəyirəm. Və fikrim həm də cəmiyyətdə bu cür insanlara qarşı düzgün münasibət formalaşdırmaq, bunun bir xəstəlik yox, sadəcə bir sindrom olduğunu aşılamaq, belə deyək də, müəyyən qədər  maarifləndirməkdir.

 

 

– Bəli, tərcümə etdiyim artıq 10-ci kitabdır ki, çapdan çıxır. Bu, alman yazıçısı Herman Hessenin “Uşağın qəlbi” əsəridir. Qeyd edim ki, bundan bir müddət öncə həmin yazıçının ədəbiyyatla bağlı 20 essesindən ibarət “Kitabın sehri” kitabı da mənim tərcüməmdə işıq üzü görmüşdü. Tərcümə işini də bir ayrıca sevirəm. Bu mənə dinclik verir. Və həm də sanki özümü kimlərəsə kömək etmiş kimi hiss edirəm. Yəni dil bilmədiyinə görə həmin kitabları oxumaqdan məhrum qalan insanları bu problemdən qurtara bilirəm. Bu da məni xoşbəxt edir. Mütaliənin vacibliyini və insana  nə qədər böyük zövq və həzz verdiyini bilən adam kimi kiməsə bu sevinci bəxş edə bilməyin, elə doğrudan da, xoşbəxtlik olduğunu daha çox hiss edirəm. İndiyə kimi bir çox kitablar, məqalələr, hekayə və şeirləri dilimizə çevirmişəm. Amma ən mürəkkəbi və ən çox zəhmət tələb edəni, düşünürəm ki, Efron Ariadnanın “Mənim anam – Marina Svetayeva” kitabı olub. Kitab adından da göründüyü kimi gümüş dövr rus ədəbiyyatının ən parlaq simalarından biri Marina Svetayevanın qızının anası haqda olan xatirələridir. Olduqca maraqlı və əhəmiyyətli bir kitabdır. Ümumiyyətlə, qeyd etmək istəyirəm ki, tərcümə işi  çox incə bir işdir. Tərcüməçi həm öz ana dilini mükəmməl bilməldir. Həm də tərcümə etdiyi dili. Üstəlik də təkcə dilini yox, həm də həmin xalqın adət-ənənələrinə, onların psixologiyasına, yaşam və düşüncə tərzinə də müəyyən qədər bələd olmalıdır. Çünki sadəcə sözləri tərcümə etmək hələ mətn tərcümə etmək demək deyil. 

 

 

– Könül rahatlığı...