Xəbər verdiyimiz kimi, mayın 19-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və İran İslam Respublikasının Prezidenti Seyid İbrahim Rəisinin iştirakı ilə Araz çayı üzərində inşa edilmiş “Xudafərin” hidroqovşağının istismara verilməsi və “Qız Qalası” hidroqovşağının açılış mərasimi keçirilib. Son dərəcə mühüm iqtisadi-siyasi əhəmiyyət kəsb edən bu görüş yalnız iki qonşu dövlətin birlikdə nəhəng layihələr ərsəyə gətirməsi, regionun iqtisadi inkişafı üçün birgə əməkdaşlığa böyük maraq göstərdiyini sübut etmədi. Bu görüş həm də sübut etdi ki, İranla Azərbaycan arasındakı anlaşılmazlıq nəinki aradan qalxıb, bu anlaşılmazlıqlar öz yerini genişmiqyaslı əməkdaşlığa verib. Hansı ki, hər iki dövlət bu əməkdaşlığın inkişafında ciddi siyasi iradə sərgiləməkdədir.
Azərbaycanla İran prezidentlərinin məlum görüşünün önəmini daha yaxşı anlamaq üçün bəzi nüanslara nəzər salmaq kifayətdir.
44 günlük Vətən müharibəsindəki tarixi qələbəmizin iqtisadi təntənəsi
Qeyd etdiyimiz kimi, prezidentlərin 19 may görüşü hər şeydən öncə İranla Azərbaycan arasındakı anlaşılmazlıqların aradan qalxdığını göstərdi. Eyni zamanda bu açılış mərasimi sübut etdi ki, İran erməni işğalındakı torpaqlarımızın azadlığındna sonra Araz çayı üzərində bu cür mühüm layihələrin gerçəkləşməsində maraqlıdır və bundan məmnunluq duyur. Bunu İran prezidentinin açılış məraismindəki çıxışından da aydın görmək olar.
İran Prezidenti Seyid İbrahim Rəisi Prezident İlham Əliyevlə görüş əsnasında demişdir: “Allahın adı ilə. Cənab Prezident, çox xoşbəxtəm ki, Azərbaycan Respublikasının hörmətli Prezidenti cənab İlham Əliyev ilə yenə də bir daha yaxından görüşürük və birgə müzakirəmizi yenidən nəzərdən keçiririk. Böyük xoşbəxtlik ondan ibarətdir ki, bu görüş bir yerdə baş tutur, burada böyük bir layihə həyata keçirilib və bu, iki xalq üçün çox uğurlu bir görüşdür. Hazırda biz istismara verilməsi iki xalq və iki dövlət üçün çox əhəmiyyət kəsb edən bir layihənin açılışında iştirak edəcəyik. Bunun özü əlamətdar bir hadisədir ki, iki xalq, iki dövlət arasında da çox mühüm böyük layihələr həyata keçirilə bilər”.
Sitatdan da göründüyü kimi, Seyid İbrahim Rəisi hesab edir ki, bu layihələr daha böyük işlər üçün başlanğıcdır və hər iki xalqın böyük yaradıcılıq əzmindən xəbər verir.
Bununla yanaşı, Seyid İbrahim Rəisi İranla Azərbaycanı üz-üzə qoymaq, bu iki dövlətin tarixi qonşuluq siyasətinə zərbə vurmaq istəyən qüvvələrin bu layihələrdən məmnunluq duymağayacağını da qeyd etmişdir: “Ola bilsin ki, bəziləri bizim bu görüşlərimizi və birgə uğurlarımızı bəyənməsinlər. Bunlar bizim üçün əhəmiyyət kəsb etmir. Əsas odur ki, ölkələrimiz, dövlətlərimiz və xalqlarımız üçün nə xeyirlidirsə, biz onu birgə həyata keçirdik”.
Seyid İbrahim Rəisinin bu açıqlaması eyniylə Azərbaycan kimi İranın da iki dövlət arasında qarşıdurma yaratmaq istəyən qüvvələrin təxribatçı addımlarına əhəmiyyət vermədiyini, birgə əməkdaşlıq planlarını genişləndirməkdə qərarlı olduğunu göstərir. İranla Azərbaycan arasındakı iqtisadi əməkdaşlıq layihələrinin işğladan azad edilmiş əraziləri, o cümlədə Araz çayını əhatə etməsini 44 günlük Vətən müharibəsində tarixi qələbəmizin iqtisadi təntənəsi hesab edilə bilər.
Bunu da qeyd edək ki, İran tərəfinin Azərbaycan səfirliyinə hücum edən şəxsi ədalətli şəkildə cəzalandırması, baş verən hadisədən səmimi təəssüf hissini dilə gətirməsi, yeni səfirlik binasının açılması istiqamətində qısa zamanda ciddi addımalr atması rəsmi Tehranın Azərbaycanla dostluq və qonşuluq əlaqələrini dərinləşdirməkdə maraqlı olduğunu göstərir.
İlham Əliyevdən İran-Azərbaycan dostluğunu əngəlləmək istəyənlərə tarixi mesaj: “Öz işinizlə məşğul olun!”
İki dövlətin prezidentlərinin görüşü zamanı Prezident İlham Əliyevin İran-Azərbaycan dostluğu ilə bağlı səsləndirdiyi fikirlər də olduqca vacib və əhəmiyyətlidir. İran Prezidenti kimi Prezident İlham Əliyev də açıq şəkildə bəyan etdi ki, rəsmi Bakı Azərbaycan-İran əməkdaşlığına qarşı olan qüvvələrin çağırışına zərrə qədər də olsun əhəmiyyət vermir, onların bütün bu səylərini gülünc və əsassız hesab edir. Elə buna görə də Azərbaycan prezidenti həmin qüvvələrə mənasız cəhdlərdən əl çəkməyi, gedib “öz işləri ilə məşğul olmağı” məsləhət görür: “Hörmətli cənab Prezident, mən hesab edirəm ki, bugünkü görüş və mərasim İran-Azərbaycan əlaqələrinin tarixində gözəl, parlaq səhifə kimi qalacaq. Çünki bu gün açılışını edəcəyimiz layihə həm texniki nöqteyi-nəzərdən çox önəmlidir, eyni zamanda, iki xalqı, iki dövləti daha da sıx birləşdirəcək. Xalqlarımızın birgə uğuru təbii ki, dostlarımızı sevindirir, bunu bəyənməyənlər isə hesab edirəm ki, öz işləri ilə məşğul olsalar daha yaxşı olar. Əsas odur ki, İran və Azərbaycan dövlətləri bu gün çox güclü birgə siyasi iradə göstərirlər, öz xalqlarına və bütün dünyaya açıq bəyan edirlər ki, biz birlikdəyik və bundan sonra da birlikdə olacağıq. İran-Azərbaycan əlaqələri bölgəmizdə sabitliyin önəmli şərtidir. Təbii ki, belə gözəl layihə xalqlarımızın rifahını yaxşılaşdıracaq və iş yerlərini artıracaq, beləliklə uğura doğru növbəti addım olacaq. Əminəm ki, gələcəkdə buna oxşar birgə layihələrin sayı çox olacaqdır”.
Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycan və İran dövləti kimin nə deməyinə əhəmiyyət vermək fikrində deyil və bundan sonra da iki xalqın sosial-iqtisadi rifahını yaxşılaşdıracaq addımlar atmaq niyyətindədir. Dövlət başçısı gələcəkdə bənzər layihələrin sayının artacağına əminliyini də ifadə edib.
Ağbənd yolu – Türkiyə və Fars körfəzinə açılan qapı
Azərbaycanla İran arasında genişlənməkdə olan iqtisadi əlaqələrin bir nümunəsi də Ağbənd avtomobil körpüsünün tikintisidir. Prezident İlham Əliyev yalnız Azərbaycan üçün deyil, ümumilikdə region üçün yeni və olduqca mühüm hadisə sayılan Ağbənd yolunun önəmini aşağıdakı kimi şərh edir: “Bu gün, eyni zamanda, Ağbənd istiqamətində yeni avtomobil körpüsü tikilir. Bu körpü tikiləndən sonra o da Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin bir hissəsi olacaq. Bu körpü təkcə Azərbaycanın əsas hissəsini onun ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirən körpü deyil, bu, beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin bir parçasıdır. Qeyd etdiyim kimi, həm Şimal-Cənub, eyni zamanda, Şərq-Qərb Nəqliyyat dəhlizlərinin bir hissəsi olacaq”.
Göründüyü kimi, dövlət başçısı Ağbənd yolunu Şərq-Qərb Nəqliyyat dəhlizinin bir hissəsi adlandırır. Bu isə o deməkdir ki, Ağbənd yolu yalnız Azərbaycan və İrana deyil, ümumilikdə bütün regionun iqtisadi inkişafına mühüm töhfə verəcək.
Bu yol Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirməklə yanaşı İran ərazisinə, o cümlədə Fars körfəzinə yük daşınmaları üçün də mühüm vasitə olacaq. Başqa sözlə desək, Ağbənd yolu, Ağbənd körpüsü regional iqtisadi əhəmiyyət daşıyacaq.
Bütün bunlar bir daha Azərbaycan-İran iqtisadi əməkdaşlığının yalnız adıçəkilən dövlətlər üçün deyil, bütün region üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini göstərir. Hər iki dövlətin birgə əməkdaşlıq üçün böyük səy və iradə sərgilədiyini nəzərə alsaq, əminliklə demək olar ki, yaxın illərdə Azərbaycan və İran daha bir neçə oxşar layihəyə imza atacaq, regionun iqtisadi rifahına böyük töhfələr verəcək.
Seymur ƏLİYEV
