“Əgər yatıb yüz ildən sonra oyansam və məndən indi Rusiyada nə baş verdiyini soruşsalar, cavab verəcəm: içirlər və oğurlayırlar”.

 

Rus yazıçısı Saltıkov Şedrinin bu məşhur ifadəsi bütün zamanlarda Rusiya cəmiyyətinin həyatını xarakterizə edir desək, yanılmarıq. Şedrin 125 ildi ölüb, amma o özünün dediyi kimi indi də ayılsa.., heç nə dəyişməyib. Rusiya-Ukrayna müharibəsini “xüsusi əməliyyat” kimi sırıyanlar elə zənn edirdilər ki, üç günə Kiyevdə duz-çörəklə qarşılanacaqlar. Alınmadı, araşdıranda məlum oldu ki, neçə illərdir bu iş üçün ayrılmış milyardlar yeyilib və cüzi bir hissəsi sərf edildiyindən artıq üç ilə yaxındır davam edən “əməliyyat”, getdikcə Rusiya üçün böhran mərhələsinə qədəm qoyur. Oğurluğun fərqində olan Putin müdafiə nazirini iqtisadçı ilə əvəzləməyə məcbur oldu, amma dağın başından yumalanan daşın qabağını kəsmək mümkün olmur. Ukrayna ordusunun son Kursk əməliyyatı da  “içirlər və oğurlayırlar”ın məntiqi nəticəsidir. Təkcə Rusiya mətbuatının verdiyi məlumatlara əsaslansaq bütöv bir generallar dəstəsi orduda korrupsiyaya görə cinayət məsuliyyətinə cəlb olunublar. 

 

Rusiya Qərbin dəstəyinin parçalanması naminə indi hər cür vasitələrə əl atır, o cümlədən Yaxın Şərqdə yaranmış İran-İsrail qarşıdurmasından da fəal şəkildə yararlanmaq siyasətinə başlayıb. Avqustun 6-da Sergey Şoyqunun İrana səfərinin əsasını da məhz Tehranın müharibədə istifadə edəcəyi qanadlı və ballistik raketlər, hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə təmin etmək dayanırdı. Həmin silahları daşıyan hərbi təyyarələr Şoyqunun təyyarəsi ilə paralel olaraq Tehrana eniş etdi. Üstəlik, İran ordusunun şəxsi heyətinə təlim keçən rusiyalı hərbi təlimatçılar da. Dünən briqada generalı Əli Şadmaninin rəhbərlik etdiyi İran hərbi heyətinin Rusiyada keçirilən “Ordu-2024” Beynəlxalq Hərbi-Texniki Forumunun açılışında iştirak etməsi də bu istiqamətdə başlanan əməkdaşlığın tərkib hissəsidir.

Və İranla belə bir sövdələşmə getdiyi vaxt Ukrayna ordusunun Rusiya ərazisinə sürətli hücumu və Kursk vilayətinin bir çox yaşayış məntəqəsini nəzarəti altına alması, 75 mindən çox mülki əhalinin evakuasiya edilməsi, 200 nəfərin itkin düşməsi və bir həftədən çoxdur ki, Ukrayna hərbiçilərini hələ də ərazilərindən çıxara bilməməsi faktı ilə Rusiya üz-üzə qalıb. Bu həm də məşhur QRU-nun da kəşfiyyat məlumatlarını vaxtında ala bilməməsi deməkdir, çünki Rusiya xüsusi xidmət orqanları FTX, XKX və QRU arasında nüfuz savaşına daha çox vaxt sərf edilir, nəinki müharibə cəbhəsindən qabaqlayıcı iformasiyanın əldə edilməsinə. Əksinə, Ukrayna MN Kəşfiyyat Baş İdarəsi müharibənin başladığı ilk gündən Rusiyanın cəbhə xəttindən hətta min kilometr dərinlikdə olan hərbi obyektlərinə dəfələrlə zərbələr endirməyə müvəffəq olub. 

 

Kursk əməliyyatı müharibənin perspektiv inkişafına necə təsir edəcək? Əgər Ukrayna ətrafında danışıqlar indi başlasa, Kursk əməliyyatı Ukraynanın əlini gücləndirən amil olacaq.  Amma, danışıqların başlanması Rusiyanın imicinə mənfi təsir edəcəyindən çətin ki, danışıqlara indi start verilsin. Qərbin və Ukraynanın bundan sonra aparacağı koordinasiyalı siyasəti öz yerində, burada vacib faktorlardan biri Rusiyadaxili vəziyyətin hansı istiqamətdə inkişaf etməsidir. Rusiyanın içərilərinə keçmiş müharibə cəmiyyətdə etiraz yarada bilərmi? Rusiya cəmiyyəti bu müharibənin mənasızlığını nəhayət anlamağa cəhd edirmi? Rusiyanın əraziləri azad etmək perspektivi hələ ki, aydın təsir bağışlamır və situasiyanın bu cür davam etməsi Rusiya cəmiyyətində narazılıq və etiraz yarada bilər, o cümlədən hakim komanda daxilində də narazılığın açıq müstəviyə keçməsi də istisna olnmur. Alınan məlumatlar göstərir ki, Rusiya cəmiyyətində imperiya ambisiyaları təfəkkürlərə nə qədər hakim kəsilsə də, bu müharibənin onlar üçün motivasiyası faktiki yox səviyyəsindədir. Sadəcə, hakimiyyətin yaratdığı xof və qorxu cəmiyyəti açıq etirazlardan çəkindirir, əksinə 37-ci ildə olduğu kimi donosçuluğa şərait yaradır. İki gün əvvəl Moskvada “ FHK Vaqner”ə qoyulmuş heykəlin yanından keçən sərnişin avtobusunda 80 yaşlı bir kişi vaqnerçiləri quldur adlandırdığına görə avtobusdakı iki nəfər onu döyüb polisə təhvil veriblər.  

 

Rusiya informasiya kanalları nə qədər təbliğat aparsalar da, hər gün Belqorod, Kursk vilayətlərindən əhalinin evaukasiyası barədə xəbərləri də gizlədə bilmirlər. Yurd-yuvasından olan əhali bəlkə bu dəfə “içib oğurlamaq” əvəzinə içib etiraz edəcək? Az inandırıcı olsa da, Rusiya əhalisinin “içib etiraz etməsi” faktları tarixdə baş verib. Putin hakimiyyətini indi ən çox narahat edən də cəmiyyətin kütləvi etirazının baş verməsidir.