Zaman hələ o zamandı ki, Rəhim Qazıyevin qılıncının dalı da kəsirdi, qabağı da. Yeriyəndə yer titrəyirdi, danışanda göy! Adam xalqın boynuna çatı kimi keç(iril)mişdi! Ən sevimli məşğuliyyəti də qılıncını qınından sıyırmaq, elə boynuna çatı kimi sarıldığı xalqın boynunu vurmaqdı! Düzdü, aradabir camaatla şirin-şirin məzələnməyi də vardı; hərdən öz kəlləsinə da nəsə vurmaq istəyirdi. Və bunu o qədər məharətlə, o qədər ustalıqla teatrlaşdırırdı ki, binəva camaat bir tərəfdən onun müdafiə naziri olduğunu, o biri tərəfdən də ermənilərin ölkənin ətəklərini “Axtamar” konyakının “zakuska”sına çevirib tort dilimi kimi bala-bala kəsib doğradığını tamam-kamal unudurdu; bütün günü mavi ekranın qarşısında bardaş qurub həsrətlə gözləyirdi; gözləyirdi ki, bəs bu həpənd nə vaxt öz qafasına güllə sıxacaq!? Nə vaxt canımızı bu intizardan, bu əzabdan qurtaracaq! Bizdən də çox öz canını qurtaracaq! Amma illah da ki, külli-Qarabağda fəryad qoparan daş-qayadan səs çıxırdı, ondan səs çıxmırdı!.. 

Zarafat deyil, adam bəylər bəyi idi; 3 min kilometrlik yolun belini 3 saata qırırdı, amma yumşaq yerinin üstündəki naqanı ilə qafası arasındakı 30 santimetrlik yolun axırına çıxa bilmirdi ki bilmirdi! Yumşaq yerilə qafası arasındakı yolun əlində qalmışdı!.. 

Bakıda o girinc qalmışdı! Qarabağda əsgərlər! Döyüşən əsgərlər! Onun üstündə bu əsgərlərin çoxu son gülləsini də düşmənə tuşlamışdı, son gülləsini də düşmənə atmışdı! Son gülləsindən sonra da son qumbarasını öz doğma balası kimi köksünə sıxmışdı! Amma bu adam hələ də başına bir güllə sıxmamışdı! Sıxa bilməmişdi!..

Şəhid qardaşlarımızın bu qəhrəmanlığını bir az da alın yazısı kimi oxusaq, bir az da qəzavü-qədər kimi sinirsək, dünya dağılmaz ki! Əsgərin işi ölüb-öldürməkdi! Bəs qız-glinlərə nə sözünüz!? Kəlbəcərdə, Laçında... öz namusunun tək əsgərinə çevrilən, təklənən qız-gəlinlərimizi deyirəm. O qız-gəlinlərimizi ki, düşmən onları yolun bitdiyi yerinədək qovmuşdu! Həm yolun bitdiyi yerinədək, həm də sözün! O qız-gəlinlərimizi ki, özünü öz namusunun önünə vermişdi. Öz namusunu kürəyinə, öz balasını qucağına alıb özünü sıldırım qayadan atmışdı! Amma bu həpənd hələ də öz başına bir güllə atmamışdı! Ata bilməmişdi!

Kaş ataydı! O vaxt qafasına bir güllə vursaydı, indi də hər tində başına bir qapaz vurulmazdı! Bağıqapazlı olmazdı! Hər kimdisə, axırı bu boyda ölkənin müdafiə naziri olmuşdu!.. 

Hərçənd ki, hələ mən bütün ömrüm boyu heç bir adamda bu qədər məna axtarmamışam; hərçənd ki, hələ mən bütün ömrüm boyu bu qədər mənasız adam görməmişəm! Adam Füzulidən danışır, Füzulini hörmətdən salır! Babəkin adını çəkir, Babəkin yeddi arxa dönənini söydürür...

Amma bu mənasız və məzmunsuz adamı fövqəladə səlahiyyət sahibinə çevirən adamlar da vardı! Bir qismi ölüb, bir qismi hələ sağdı. Hərçənd dirilərinin də ölülərindən fərqi yoxdu; diriləri də ölüləri kimidi; dirilərini də ölülərindən ancaq qara torpaq ayırır. Və mənim onların dirisini də ölüsünə qatıb tərəzinin bir gözünə qoymağımda, vallah-billah, məndən çox, əlahəzrət zamanın barmağı var. 

Zaman da hələ o zamandı ki, Rəhim Qazıyevin qılıncının dalı da kəsirdi, qabağı da. Yeriyəndə yeri titrədirdi, danışanda göyü! Yerin-göyün titrədiyi yerdə biz kim idik! Nəkara idik! Ay toba, yerdən də, göydən də pis titrəyirdik! Yerdən də, göydən də betər əsirdik! Titrəməyimizin, əsməyimizin də tək səbəbi hakimi-mütləqin hüzuruna çağırılmağımızdı! Bəylər bəyinin! Ordu məkanında bunun bir adı var: “Na kovyor!” Onu da urusca yazdım ki, peşəkar döyüşçü dostlarımız vəziyyətin nə yerdə olduğunu elə durduğumuz yerdəcə anlasınlar. Ta əziyyət çəkib özlərini dağa-daşa çırpmasınlar!

Bilsinlər ki, mən həyatım boyu nə bu qədər mənasız adam görmüşdüm, nə də bu boyda kabinet! Dizlərimin əsməsi, bədənimin titrəməsi bir yana dursun! Təkcə dizlərim əssəydi, bədənim titrəsəydi, dərd yarıdı; içəri girən kimi bir tərəfdən də gözlərim alacalandı, başım gicəlləndi! Və bu dar macalda birdən-birə mənə elə gəldi ki, hakimi-mütləqin kabineti mənim ölkəmdən ən azı on dəfə böyükdü; o qədər böyükdü ki, bir ucu urusiyetin içinədək gedib təpilir! Kabinetdə əməlli-başlı qar havası vardı, şaxta vardı! Adama ancaq şimal ayısını xatırladan qar havası; adamın içini Sibirə çevirən şaxta! Özü də cənub adamının!..

İçindəki Sibir şaxtası ilə içinə girdiyi kabinetdə yeriyəndə yeri, danışanda göyü titrədən adam bu cənub adamının gözünə nədənsə çox balaca göründü. Məsələn, nöqtə boyda! Ya da o qədər balaca göründü ki, nöqtə də ondan böyük göründü!.. 

İndi durub bu mənasız, məzmunsuz və məzlum adamı fövqəladə səlahiyyət sahibinə çevirən adamlara nə deyim!? Nə deyim ki, ürəyim soyusun! Onsuz da bu oğlan ölmüşlərin son otuz ildə qız qarımış ancaq bir həqiqəti var: biz xalqdan qara qəpik də oğurlamamışıq! Çox gözəl! Çox pakizə! Siz dediz, biz də inandıq. Üstəlik, öz inancımızla nə vaxtsa bu qısır həqiqətinizin səcdəsinə durduğumuzu da gizlətmirik. Onu da gizlətmirik ki, son otuz ildə sizin bu həqiqətinizi elə sizin öz əlinizlə dürtməliyə-dürtməliyə, məsələn, mənim həqiqətlərimin ən qaranlıq köşəsinədək sıxışdıran öz həqiqətlərim(iz) də var axı! Onlar həm də tarixin həqiqətləridi! Tarixi həqiqətlərdi!..

Bəli, siz oğru olmamısız! Siz hakimiyyətdə olmusuz, amma hakimiyyətdə ola-ola hakim də ola bilməmisiz! 

Bəli, siz oğru olmamısız, amma sizin  hakimiyyətiniz dövründə bu yurdun bir tərəfi ölüsü ilə qəbir-qəbir, bir tərəfi də dirisilə mahal-mahal oğurlanıb!.. 

Mənim anam ölənədək Arazın o tayında qalmış qardaşının dərdini çəkdi. Dərdini çəkə-çəkə qardaşının adını öz balalarının adından da çox çəkdi! Hər gün min kərə dərdinin bir üzündən o biri üzünə çevrildi. Dərdinin bir üzündən o biri üzünə çevrilə-çevrilə, axır ki, qardaşını da evimizin bir üzvünə çevirdi. Son nəfəsini də qardaşını haraylaya-haraylaya dərdi! Mənim anamın qardaşı mənim anam öləndən sonra da bizimlə yaşadı, bizdə yaşadı! Amma siz öz həqiqətinizi bu xalqın həqiqətinə çevirə bilmədiz. Sizin həqiqətiniz siz hakimiyyətdən gedəndə öldü! Siz həyatdan gedəndə yox. Sizin həqiqətiniz sizdən qabaq öldü...

O sizin həqiqətinizdi! Ondan miras qalan və indi böyük-böyük adamların cibində xırda qəpik kimi cingildəyə-cingildəyə üstümüzə kərəzlənən kapolarınız da bizim həqiqətimiz! Tarixin həqiqəti! Tarixi həqiqət! Sovet bazarında qəhvə bişirməklə arvad-uşaq saxlayan kişilərin balaları müstəqillik bazarında dədələrindən də bir-iki fincan irəli getdilər; müstəqillik bazarını dədələrindən də bir-iki fincan artıq qəhvəlik elədilər. Hərdən xoruzlana-xoruzlana ehtizaza gəlib o qədər həvəslənirlər ki, ürəklərindən kağız pula çevrilmək keçir. Amma nə illah eləyirlərsə, ürəklərindən keçənlər həyata keçmir. Nə mayaları o mayadı, nə də maya dəyərləri!..

Zaman da hələ o zamandı ki, Rəhim Qazıyevin qılıncının dalı da kəsirdi, qabağı da. Yeriyəndə yeri, danışanda göyü titrədən adam içimdəki Sibir şaxtası ilə içinə girdiyim kabinetdə divan qurmuşdu! Bizə divan tuturdu! Məhşər ayağına çəkilmişdik! Başımızın üstündən göy, ayağımızın altından torpaq qaçırdı! Bu qaçhaqaçda, bu qovhaqovda nə baş verdiyini anlamağa məndə o hal hanı! O macal hanı! Göydə çaxan ildırım yerdə çırpınan adamı necə vurarsa, Rəhim Qazıyev də bizi elə çırpırdı, elə vururdu! İldırımdan da betər vururdu! Hara gəldi, necə gəldi!.. 

Hər kəlməsində, hər cümləsində xaric səs vardı. Nə vergülü bilinirdi, nə də nöqtəsi. Heç biri nota sığmırdı. Hər kəlməsi, hər cümləsi ruhuma əmud kimi çırpılırdı! Hər kəlməsilə, hər cümləsilə ağzının seliyi də üzümə çırpılırdı! Məni dünyanın bu başından o başına çırpırdı! Axırda bir-birimizdən o qədər iraq düşdük ki, vallah-billah, əməlli-başlı havalanan kimi oldum; istər-istəməz düşündüm ki, ya mən Bakıda deyiləm, ya da o, Moskvadadı...

Amma gözləri hədəqəsindən çıxmışdı! Amma gözləri gözlərimə eynəyimdən də yaxın idi! Gözləri qan çanağına dönmüşdü! Və mən qan çanağına dönmüş o gözlərdə özümü də, öz Vətənimi də, öz xalqımı da qan çanağına dönmüş gördüm! Sancıdan ürəyim bulandı! Ürəyim xirtdəyimə dirəndi! Az qaldı ki, ürəyimi qusum! Ruhum bədənimdə necə diksindisə, bədənim ruhuma dar gəldi!

Rəhim Qazıyev bu fürsəti də fövtə vermədi. Var gücünü toplayıb sonuncu cümləsilə sonuncu zərbəsini endirdi:

–Bu xalqda qeyrətdən, namusdan başqa hər şey var!!! 

O anda bu kəlmələri bəlkə 3 (yüz) dəfə, bəlkə 5 (yüz) dəfə öz-özümə təkrarladım! Amma nə illah elədimsə, uda bilmədim! Udsaydım, Rəhim Qazıyev məni udacaqdı!

O anda özümü qəhrəman kimi də hiss etmirdim. Hamıya və hamının üzünə deyilən sözdü! Yan-yörəmdə əyləşənlərdən nəyim artıq idi ki! Amma indi söhbət (bizdən və) məndən getmirdi. Mənim xalqımdan gedirdi. Bu xalqın namusunu, qeyrətini qorumalı olan adam, bu xalqın namusuna, qeyrətinə söyürdü! Və mən bu söyüşü udmaq, gələcəyimi uduzmaq istəmirdim! Və mən bu söyüşlə barışmaq, gələcək həyatımla ömrü boyu küsülü qalmaq, küsülü yaşamaq, gələcəyimdən utanmaq istəmirdim... 

Bu günümü, gələcəyimi, bu günümün, gələcəyimin içində öz xalqımı qorumalı olduğumu anlayanda var gücümlə bağırdım:

–Bəsdi!!!

Eyni anda əlimi də dəmirçi zindanı kimi masaya çırpdım. Qələm tutan əlimi! Qələmim barmaqlarımın arasından qılınc kimi sıyrıldı. Bəlkə tavan olmasaydı, aya, günəşə, ulduzlara sancılacaqdı! Hamının gözü qələmimdə idi. Hamı gözünü qələmimə dikmişdi!..

Qələmim masaya çırpıla-çırpıla Rəhim Qazıyevin düz üstünə yeridi! Bəylər bəyinin qarşısında özünü bir-neçə dəfə qəzəblə masaya çırpdı; elə bil tək çubuqla qoşanağara çalınırdı... 

Sonra araya sükut çökdü. Səssizlikdə başım-beynim necə guruldadısa, elə bildim qulaqlarımdan qan fışqırdı. Kantuziya almış əsgər kimi əllərimi qulaqlarıma dirəyib başımı silkələdim və bu anlarda ilk dəfə gözlərim hakimi mütləqə sataşdı. Rəhim Qazıyev yumruqlarını masaya dirəyib yavaş-yavaş yerindən qalxa-qalxa qızmış şir kimi üstümə bağırdı:

–Oğraş!!!

Bu xalqın namusuna, qeyrətinə söyən adam indi də bu xalqın namusunu, qeyrətini qoruyan adamı söyürdü! 

–Oğraş! Dur rədd ol buradan!!!

Amma ürəyi yenə də soyumadı. Qapını arxamca bağlayanda qapıya təpik atdı. İmkanı olsaydı, güllə də atardı! Amma təpiyini güllədən də betər atdı!..

Əlim qapının arasında qaldı. Qələm tutan əlim! Əlim qapının arasında qaldı, qələmim Rəhim Qazıyevin kabinetində!

Amma Rəhim Qazıyev məni təkcə kabinetindən qovmadı, Rəhim Qazıyev məni həm də işdən qovdu!..

Sonra aylarla uzanan məhkəmə araşdırmaları başladı. Səbayel rayon Xalq Məhkəməsinin hakimi Şəfəq Gözəlova qanunun əlilə tapdanan haqqımı və qələmimi yenidən özümə qaytardı. Amma Rəhim Qazıyev məni işə qaytarmadı...

Və mən bir də Müdafiə Nazirliyinə Rəhim Qazıyev gedəndən sonra gəldim...

İllər ötdü! Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyev hərbi jurnalistika sahəsindəki yaradıcılığımı şəxsən mükafatlandırdı! Öz əsgərinə şəxsən şərəf verdi! Öz əsgərini o mükafatın da, o şərəfin də sədaqətli əsgərinə çevirdi!

Amma nə oldusa, Zakir Həsənov müdafiə naziri təyin olunandan sonra oldu. Baş Qərargah rəisi Nəcməddin Sadıkov birdən-birə fövqəladə səlahiyyət sahibinə - şüşədən çıxmış cinə çevrildi! Və onun drijorluğu ilə ancaq polkovnik heyətindən ibarət xüsusi qruplar tərəfindən üstümə o qədər total hücumlar oldu ki, yalnız o hücumları təkbaşına dəf edib bütün təhlükələri geridə qoyandan və o binəva polkovnikləri “əliboş, üzüqara” geri qaytarandan sonra ordu ilə könüllü vidalaşdım. Ancaq dostumun “mülki həyatda özünü necə hiss edirsən” sualına o sualı bir-neçə dəfə öz-özümə təkrarlamayınca cavab verə bilmədim:

- Mülki həyatda özümü necə hiss edirəm!!? Azərbaycan ordusunda xidmət etmiş erməni zabiti kimi!..

Bağışla məni, Vətən! Mən orduya Səni qorumaq üçün gəlmişdim! Mən ordudan ləyaqətimi qorumaq üçün getdim!..

 

 

P.S. Nəcmədin Sadıkovun adını eşidib küncdə-bucaqda şit-şit irişən paşalara da sözüm var: sevinməyə tələsməyin! Adınız sıranın ən sonuncu yerində olduğuna görədir ki, adınızı sıranın önündə şəkmirəm! Heç olmasa, indi intizamlı olun! Növbənizi gözləyin,  kayf generalları, kafe generalları, kafel generalları!..