1988-ci ildə Azərbaycan SSR-in Mardakert(Ağdərə), Əsgəran, Martuni(Xocavənd), Hadrut, Şuşa rayonları və Stepanakert(Xankəndi) şəhərindən ibarət Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin(DQMV) Ermənistana verilməsi tələbi ilə başlanan separatçı hərəkat, hərbi təcavüz 1991-ci ildə ermənilərin Dağlıq Qarabağı “müstəqil dövlət” elan etməsi və 1994-cü ilədək Dağlıq Qarabağ və ətraf Laçın, Kəlbəcər, Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan rayonlarını ələ keçirməsi ilə nəticələndi. Həmin şəhər və rayonlarımız hələ də işğal altındadır...
İşğala məruz qalmış ilk şəhərimiz isə Xankəndidir. Bu günlərdə Xankəndinin işğalından 27 il ötür. 1991-ci il dekabrın sonlarında gərgin döyüşlərdən sonra Kərkicahan qəsəbəsinin də zəbt edilməsi ilə düşmən Xankəndinin işğalını başa çatdırıb....
Haqqında bəhs edəcəyimiz mərhum Fərrux Hüseynov o zamanlar Xankəndi şəhərini sonuncu tərk edən azərbaycanlı, özü də yüksək vəzifəli azərbaycanlı olub...
Fərrux Əsgər oğlu Hüseynov - 1936-cı ilin fevralında ərazisində “Ermənistan” dövlətinin qondarıldığı Qərbi Azərbaycanın Zəngibasar rayonunun Mehmandar kəndində doğulub. 1957-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunun inşaat-mühəndis fakültəsini bitirib. 1976-1978-ci illərdə Şuşa Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1978-1991-ci illərdə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Xalq Deputatları Sovetinin İcraiyyə Komitəsi sədrinin birinci müavini işləyib.
Fərrux Hüseynov 2016-cı ilin iyulunda Bakıda vəfat edib.
Moderator.az 1979-cu ildən 1991- ci il noyabrın 20-də - görkəmli dövlət xadimləri, ziyalılar, hərbçilər və jurnalistləri aparan vertolyotun Qarakənd səmasında vurulduğu günədək DQMV İcraiyyə Komitəsi sədrinin birinci müavini vəzifəsində işləyən (tarix boyu DQMV-də azərbaycanlılar üçün ən yüksək vəzifəni tutan, Vilayət partiya komitəsinin 11 büro üzvündən yeganə azərbaycanlı) Fərrux Hüseynovun Qarabağ gündəliyinin ən vacib və maraqlı qeydlərini qısa şərhlərimizin müşayiəti ilə oxucuların diqqətinə çatdırır.
Qarabağ hadisələrinin başlandığı tarixdən artıq 31 il ötdüyü bir vaxtda çətin və ağrılı olsa da, o illərə qayıdıb fikirləşəndə düşünürsən: Azərbaycan xalqının bu böyük faciəsinin qarşısını almaq mümkün idimi? Söz yox ki, ermənilər bizdən fərqli olaraq Sovet imperiyası dövründə beynəlmiləl tərbiyədə böyüməmişdılər. Onlar məkrli niyyətlərini həyata keçirmək üçün uzun illər çalışmış və əlverişli fürsət, məqam gözləmişlər. Buna rəğmən 1988- ci ilin fevral ayında Dağlıq Qarabağda hadisələr başladığı ilk dövrdəcə onun qarşısını almaq mümkün idi...
Mərhum Fərrux Hüseynov da hesab edirdi ki, Qarabağ faciəsinin əsası 1987-ci il oktyabrın 21-də qoyulub. Məhz həmin tarixdən - ermənilər onlar üçün Qarabağ məsələsində keçılməz sədd olan HEYDƏR ƏLİYEV Moskvada Siyasi Bürodan istefa verəndən sora açıq fəaliyyətə başlayıblar... Azərbaycanın o zaman ki, bivec, milli qüruru, milli qeyrəti olmayan bəzi rəhbərlərinin olmasından məharətlə yararlanan düşmənlər Qorbaçovun himayədarlığı sayəsində operativ şəkildə planlarının icrasına start veriblər...
Fərrux müəllim xatırlayır ki, separatçı ermənilərin mitinqləri başlayan ilk günlərdə Azərbaycan SSR Daxili İşlər nazirinin əmri ilə milis qüvvələri Dağlıq Qarabağa, Xankəndinə yerləşdirilib və onlar o zaman çox böyük işlər görüblər. Nəticədə daşnak yuvasına çevrilmiş Xankəndində, Dağlıq Qarabağın ermənilər yaşayan məntəqələrində asayiş, Azərbaycan qanunlarının işləkliyi qısa zamanda bərpa edilib. O ərəfədə erməni daşnakların liderləri olan Dadamyan, Poqosyan, Zori Balayan və sair zibilyanlar Dağlıq Qarabağı tərk etmək ərəfəsində idilər və bir çoxları artıq tərk etmişdilər...
Rəhmətlik Fərrux Hüseynov ürək ağrısı ilə bildirir:
“Həmin ərəfədə mən 1-ci katib Kamran Bağırovun qəbuluna getdim. Ölkə rəhbərinə bildirdim ki, Azərbaycan milisi çox güclü iş aparır. Erməni daşnakların liderləri Dağlıq Qarabağı tərk etmək ərəfəsindədirlər və bunun üçün Azərbaycan milisinin orda olan qüvvələrinə diqqəti bir az da artırsaq, bu məsələ qısa zamanda həllini tapar. Kamran Bağırov cavab verdi ki, Fərrux bu, mümkün deyil, Qorbaçov bu gün mənə tapşırıq verib ki, Azərbaycanın milis qüvvələrinin Dağlıq Qarabağın ərazisindən çıxarılmasına göstərış verim - oraya Rusiyadan olan milis qüvvələri yerləşdiriləcək. Çox təkid etdim, ancaq müsbət cavab ala bilmədim...
Mən Kamran Bağırovla bu mövzu ilə söhbət edən məqamda o zamanlar Mərkəzi Komitənin katibi vəzifəsində işləyən Həsən Həsənov 1-ci katibin xidməti otağına daxil olub çox həyəcan və təşviş içərisində Kamran Bağırovdan soruşdu: “Kamran Mamedoviç, siz nə iş görürsünüz? Azərbaycan milisini niyə Dağlıq Qarabağ ərazisindən çıxarılmasına göstərış vermisiniz?”
Həsən Həsənovla birgə çox təkidlə çalışdıq ki, Kamran Bağırov Azərbaycanın milis qüvvələrini Dağıq Qarabağ ərazisindən çıxarılmasına dair verdiyi göstərişi ləğv etsin. Çox təəssüf ki, alınmadı...
Azərbaycanın milis qüvvələri Dağlıq Qarabağ ərazisindən çıxarılandan sonra Sovet -Rus imperiyasının oraya yeritdiyi silahlı qüvvələrin xidməti sayəsində erməni daşnakların Dadamyan, Paqosyan, Zori Balayan və digər liderləri Dağlıq Qarabağ ərazisində fəaliyyətləri geniş vüsət aldı. Öz rəhbərimiz tərəfindən qəbul olunan bu qərar Qarabağ faciəsinin güclənməsinə böyük təkan verdi, kürəyimizə vurulan ən böyük zərbə oldu...
Ermənilər bütün vasitələrlə silahlandırıldı, Azərbaycan əhalisi isə silahlanmaq əvəzinə, Moskvanın göstərişi əsasında adi ov silahları belə, özümüzünkülər tərəfindən kütləvi şəkildə yığıldı...”
(Davamı var)
