Doğma yurd yerimə aparan döngə dalana dirəndi...

 

Bu günlər, nəhayət, arzuma qismən qovuşdum! Qarabağa, doğma yurd yerimə 31 illik ayrılıqdan sonra qohumların dəstəyilə yola düşdüm! Qarabağın işğaldan azad olunmasından keçən son 4 ildə yurd yerimizə səfər etməyə fürsət tapanların hansı hisslərlə geriyə dönməsini nəzərə alaraq bizi nələrin gözlədiyinin fərqindəydim...

 

Budur, Zəngilana, şəhərin mərkəzinə üz tuturuq...Mərkəz nə gəzir? Köhnə və yeni inşa edilmiş Məscid, yerlə bir edilən yaşayış və inzibati binalar...Yaxınlıqda yerləşən Mədəniyyət Evi, köhnə xəstəxana binası, universamdan əsər-əlamət qalmayıb...İcra hakimiyyəti, inzibati binalar da sanki heç olmayıb...Hər tərəfi kol-kos basıb, xarabalığa bənzəyir...Üz tutduq müalicəvi Qotursuya...10-15 dəqiqə dincimizi alırıq və...doğma ata yurdum Mincivana yollanırıq!

 

Zəngilan dəmiryolu vağzalı yoxdur, amma onun arxasında yolda balaca dairə qalıb...Buradan, avtobus dayanacağından düz 10 il ərzində (1983-1993) 11 km-lik Zəngilan-Mincivan yolu ilə Mərkəzi Xəstəxanaya işə gedib-gəlmişəm!

 

Nə zamansa hər iki tərəfindən ucalan məğrur çinarların budaqları bir-birinə qovuşaraq "yaşıl tunel" yaratdığı yolun asfaltı çöküb, çinarlar demək olar ki, qalmayıb...

 

Amma bu yolu mən çox həyəcanla gedirdim...Mən yolun qurtacağında Mincivana yönələn döngəni səbirsizliklə gözləyirdim...Doğulduğum, boya-başa çatdığım, orta məktəbə getdiyim doğma yurd yerimə, ata ocağıma ayaq basmaq həsrətindəydim...

 

Heyhat!

 

Döngə bizi...yeni inşa edilən İpək Yolunun bir hissəsi olan, Zəngəzur "dəhlizindən" keçəcək möhtəşəm yola aparıb çıxardı!..Bəs, Mincivan? Harada qalıb yurd yerimiz? Elə həmin yoldan açılan mənzərə çox üzücüdür...Qarşıda İranın (Cənubi Azərbaycan) vüqarlı dağları görünür...Mincivan isə kol-kos içində itib-batıb, yalnız Nərimanov adına orta məktəbin silueti görünür...Daha heç nə!..

 

Nə qədər çalışsaq da, bütün yollar bizi dalana aparıb çıxardı...Yerlə yeksan olan qəsəbəmizə ayaq basa bilmədik...Mən heç olmasa atamın, bacımın məzarlarını axtarıb tapmaq istəyirdim...O torpağa ayaq basmaq, havasını udmaq, suyundan içmək keçirdi könlümdən...

 

Məyus halda Qubadlıdan keçərək Laçına üz tutduq, burada bir qədər təskinlik tapmaq olar, evlər, binalar, iaşə müəssisələri, istirahət yerləri...burada həyat tədricən qaydasına düşür...Laçının gözəl təbiəti, mənzərəsi göz oxşayır...

 

Nəhayət, yolumuz Şuşayadır! Məğrur, başını dik tutan Şuşamız! Cıdır düzü, İsa bulağı, Vaqifin məqbərəsi, İcra Hakimiyyətinin yanında yenidən canlanan Natəvanın, Üzeyirin, Bülbülün büstləri...Bunlar qürurvericidir...Amma 2 saylı marşrut avtobusunda sürücüdən savayı kimsə yoxdur, bircə sərnişin belə gözə dəymir...

Hə...ən acınacaqlısı Şuşada qiymətlərin od tutub yanması, ceyran belinə qalxmasıdır! Deyilənə görə, Şuşaya minlərlə soydaşımız ziyarətə gəlir, amma gecələmək mümkün olmur, mehmanxanada qalmağa maddi imkan yoxdur... Düşünürsən: axı, nəyə görə? Sıldırım qayaları dırmaşaraq yağı düşmənlə əlbəyaxa vuruşan cəngavər oğullarımız, şəhidlərimiz buna görəmi qan töküb, 30 illik Şuşa həsrətinə son qoyub?..

 

Nəhayət, Xankəndinə üz tuturuq! Budur, son 30 ildə cinayətkar Qarabağ klanının, separatçı-terrorçuların at oynatdığı, "miatsum" sədaları altında toplaşdığı mərkəzi meydandayıq!

Bu, əsl möcüzədir!

 

Meydandan bir az aralıda futbol meydançası görünür! Ermənilərin havadarı, Qarabağ probleminin baiskarı qaniçən, faşist rus ölümsaçanlarının izi-tozu da qalmayıb!..

 

Qarabağ Universiteti ilk tələbələrini qarşılamağa hazırlaşır! Xankəndində bir qoca erməniyə rast gəlirik, qısa söhbət edirik...Bu dünyadan köçmək halında olan erməni Azərbaycan türklərinə nifrətini gizlədə bilmir! Yağı düşmən dost olmaz!..

 

Geriyə dönmək zamanıdır, Xocalıdan, Əskərandan keçib gedirik...Xocalı yarası hələ sağalmayıb, məncə, bu yerlərdə sanki insan fəryadı hələ də eşidilməkdədir, o müdhiş gecəni unutmaq mümkün olmayacaq!..

 

Ağdamdan keçib gedirik, çoxsaylı mina sahələri gözə dəyir.

Mütəxəssislərin deməsinə görə, Qarabağda bir milyondan çox mina basdırılıb, onların təmizlənməsinə isə bir neçə onilliklər lazım gələcək.. 

Sözardı: 30 il öncə Qarabağı tərk edən zaman 50-60 yaşlı soydaşlarımız haqq dünyasındadır...30-35 yaşında olan mənim kimi orta nəslin nümayəndələri 70 yaşa doğru sürətlə addımlamaqdadır...İşğaldan sonra dünyaya gələn övladlarımızda yurd həsrəti sezilmir, sezilə də bilməz!..

 

Qarabağın dirçəlişi üçün fiziki olaraq 5-10 il kifayət etməyəcək, məncə, bəlkə 15-20 ildən sonra o torpaqlar cana gələcək, həyat normal məcraya düşəcək...Demoqrafik dəyişiklik qaçılmazdır...

 

Tanrıdan tək arzu-istəyimiz bir qədər də ömür payıdır...Mən Mincivana dönmək, ömrümün son illərini orada yaşamaq, doğma yurd yerimdə əbədiyyətə qovuşmaq istəyirəm!

 

Tanrı səsimi eşidər, inşaAllah!..

 

Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin...