Bəli, bu şairanə giriş elə şair evində yaşandı. Belçikada yaşayan Mirzə Sakitin ailəsinə də qonaq olduq. Evin xanımı Rəna Zahidova haqda idi yazdıqlarım. Yoldaşını tək qoymamaq, uşaqlarının, nəvələrinin yanında olmaq üçün.... minlərlə kilometr qət edib gəlmişdi. Amma dediyim kimi, öyrəşə bilmirdi. Məndən çox o, məndən “müsahibə götürürdü”... “Sən danış, Bakıda necədir vəziyyət? Deyir, Avropa oyunlarına görə yolları bağlayıblar, hə? Təzə körpülər açılıbmı? Balaların necədir, böyüyübmü?”

Bilməyənlər üçün xatırladım. Mirzə Sakit və ailəsi Belçikanın Antverpen şəhərində yaşayır. Mən müsahibə üçün Mirzənin qızı, eks “Yeni Müsavat”çı Zülfiyyə Zahidin evindəyəm. Zülfiyyə yoldaşı Tariyel və iki uşağı ilə gözəl bir bina evində yaşayır. Dil öyrənirlər, inteqrasiya olunurlar, bu şəhərə gəldiklərinə görə məmnundular... 

Bu haqda bir qədər sonra. Mirzə Sakit və Rəna xanım isə qızlarınınkından bir qədər aralıda yerləşən Gent şəhərindəki evlərindən ( oğulları Cahandarla birgə yaşadıqları ev) sırf bizimlə birgə olmaq üçün onlara qonaq gəliblər. Növbəti gün şairin o biri qızı da bizə qatılacaq. 

Şairin evində biz də azərbaycanlılığımıza salırıq. Söhbətə öncə evin böyüyü Mirzə Sakitlə başlayırıq. Növbəti gün Antverpendə Zülfiyyə ilə gəzintiyə çıxacaq, ailənin digər qızının düşərgə həyatına nəzər salacağıq. Hələliksə, Mirzə Sakit danışır... 

- 2011-ci ildə Belçikanın Pen Klubu məni bura dəvət etdi. Dəvət də 4 ayı əhatə edirdi. 4 ay burda qalandan sonra yenidən Azərbaycana dönməliydim. Mən də yazdım ki, olar oğlumu da gətirim? Bizə məlumat gəlmişdi ki, oğlumu məhləmizdə şərləyəcəklər narkotiklə, türməyə atacaqlar. Oğlumu deyəndən sonra razılaşdılar. 4 ay Pen Klubun bizə verdiyi evdə qaldıq oğlumla birgə. Hər ay pul verirdilər. 4 ay sonra dönməliydim. Amma dönmədim. Baxırdım ki, yaşamaq mümkün deyil. Məsələn, Bakıda fəhləlik üçün müraciət etmişdim, amma adıma görə götürmədilər. Getdim təhvil olundum Belçika komissarlığına. Barmaq izləri, xırda yol intervüsü aldılar. Sonra da dərhal qaçqın düşərgəsinə göndərdilər. 3 ay Brüsseldə qaçqın düşərgəsində qaldıq. Belçikanin ən əcaib qaçqın düşərgəsi idi. Yatacaq, yeməklər çox pis vəziyyətdə idi. Sonra bizi Kapellen şəhərinə göndərdilər. 4 ay orda qaldıq. Orda olan düşərgə çox pis vəziyyətdə idi. 1000 nəfərə yaxın qaçqın idi, əksəriyyəti Əfqanıstandan idi. Tez-tez dava salırdılar, səs-küydən yatmaq olmurdu. 7 ay sonra oğlumla bizə oturum verdilər. 

- Bundan sonrakı qaydaya görə, özün gedib ev tapmalısan. Sonra da həmin evin sahibi ilə müqavilə  imzalayırsan, o müqaviləni də OSV deyilən idarəyə təqdim edirsən. Ona müvafiq şəkildə pul verirlər, evin kirayəsi. Bir il Antverpen şəhərində yaşadıq. 

Ailə gələndən sonra evi dəyişməyə məcbur idim. Gent şəhərində ev tapdıq.1 ildən çoxdur ki, Gent şəhərində yaşayırıq.  

 

 

- Bəli, biz qızım qalıb. Qızlarım biz burda yerləşəndən 2 il sonra gəlib çıxdılar. Gələn kimi bizim kimi təhvil olundular komissiarlığa. Onları da qaçqın düşərgəsinə yazdılar. Orda qaldılar. Onlara 3 ay sonra oturum verdilər. Mənə 7 ay sonra verdilər.

- Bizim evə tez-tez zənglər edilirdi, təhdidlər olurdu. Məsələn, 3-cü qızımın elçiləri gəlibmiş evə. Elçilər gedəndə baxıblar ki, maşının üstünə yazıb qoyublar ki, xalq düşməninin qızına elçi gəlmisiz? Təcili vaz keçin. Şübhəli məktublar gəlirdi. Özümə də zənglər olurdu Azərbaycan nömrəsindən. Özümə də təhdidlər oldu. Hətta bu təhdidlər Antverpendə də davam edib. Bir gün oğlum evdə tək olub, qapı döyülüb, 35-40 yaşlı bir adam məni axtarırmış. Oğlum nömrəsini almaq üçün yuxarı qalxıb. Gələndə görüb ki, yoxdur. Sonra 45 yaşlı bir kişi gəldi. Dedi ki, sizdən əvvəl bu evdə mən yaşamışam, dolabım burda qalıb. Evə israrla qalxmaq istədi. Dedim ona ki, evin qabağında kamera var. Sonra da evin sahibini çağıracağımı dedim. Bunu deyəndə adam qaçdı. Ev sahibinə olanları dedim. Bildirdi ki, gedək polisə. Yəni, mənə burda, ailəyə də Azərbaycanda təzyiqlər davam edirdi. 

-3 qızım burdadır. 2-si oturum alıb, birinin intervüsü qalıb. Sayca dördüncü, sıralamaya görə isə 2-ci olan qızım Bakıdadır. Ailəlidir, qızı var. Onlar Bakının başqa yerindədir, baxmayaraq ki, ara soyuyub, istəmirəm orda qalsın. Ehtiyatlanıram. Son vaxtlar yazıram, sosial şəbəkələrdə sözümü deyirəm. Onların orda qalmasını istəmirəm. Fürsət düşən kimi o adamlar ortaya çıxa bilərlər. Mən yeniləşə bilmərəm. Əvvəlki adamam. Aqressiyası tutur adamın, toxunan yerlərə yazıram. 

-Xeyr, mən onların orda qalmasına narahat idim. Mənə facebookda o qədər yazıblar ki, sənin barəndə and içmişik, heyif qoymayacağıq səndə... Fikirləşəndə ürəyim guppuldayırdı. Nəsə ola bilərdi. Olsaydı, bunları necə həzm edərdim? Mütləq ordan çıxmalıydılar. Onlar orda yaşaya bilmirdilər, mən də pul göndərə bilmirdim onlara. Vəziyyət bu qədər faciəvi idi...

-O nəylə bağlıdır? Bəzən bir adamın yaxasından yapışırsan, onu silkələyirsən və heç nə baş vermir. Amma bir müddət sonra görürsən ki, silkələməkdən qolların yorulub, amma bu adam dəyişmir. Bir şeyin üstünə çox getmək dəlilik əlamətidir. Boksda da bu var, adına “avare” deyirlər - vurub, çəkilirsən... bu da bir üsuldur. Bu rejimlə razılaşmaq mümkün deyil. Ölkədə heç nə dəyişmir. Hakimiyyət tərəfindən əhalinin güzəranının pisləşməsi davam edir. Siyasi məhbuslar çoxalırlar. Hakimiyyətin xalq üzərində intiqamı var. Fakt odur ki, hakimiyyət hələ ki, qalibdir, biz məğlubuq. Demək ki, başqa metod düşünmək lazımdır. O da bizi baxışları ilə elə baxır ki, bizim yaxamız onlarınkından daha bərk silkələnir. İfrat dərəcədə yazmaq olmur. Hökumətin başçısına qarşı pis bir söz demişəm, onu demək lazım deyildi. Yazılarımda təhqir elementi olub, bunu etmək olmaz. Təhqir insanın öz acizliyindən xəbər verir. Eyforiyaya uğrayıb edirsən, sonra peşman olursan. 

-Bilirəm. Bəzən axşam yazdığımı səhər silirəm. Qorxudan yox, sadəcə bayağı görünür. Birinci deyirlər ki, gedib ordan döşəyir. Həm də baxıram ki, bir az mənasız çıxır. Bir az cılız çıxır. Elə bil ki, çay qaşığı ilə yaba tutan adamın qabağına çıxırsan. Özün də zəif, xəstə... Son vaxtlar çalışıram kİ, aqressiv statuslar yazmayım. Qorxduğuma görə yox, amma ehtiyatlı olmağa çalışıram. 2005-2006-da yazılan şeyləri indi təkrarlamaq əcaib görünür. Taktikanı dəyişmək lazımdır. Müharibə aparırsan, alınmır.  Mənim burda oturub hakimiyyətə sərt statuslar yazmağım yolverilməzdir. Ən çox sevdiyim adamları tənqid edirəm. Bu dəqiqə müxalifətin tənqidə ehtiyacı var. Amma oyunbazların yox, müxalifətin. Ətrafında bir vətənpərvər yetişdirə bilməmisən, bəypərvər yetişdirmisən. Milli Şura adlı qurum dağılmalıdır. AXCP-nin son sığınacağı olan bu qurum məhv olmalıdır. Parlament seçkilərinə qədər yola verirlər. 

-Burda hər kəs inteqrasiya kursu keçməlidir. Bu kursda da Belçika dövlətinin qanunlarını öyrədirlər. İnteqrasiya belədir ki, bunların yaxşı cəhətlərini öyrəşməyə çalışıram. Qanunun gözəllikləri var. Amma mənim özümün dəyişməyim, milliliyimi dəyişməyim... bu, mümkün deyil. Ömrü boyu dəyişmərəm. Məsəlçün, insanlar var ki, gəlirlər, bir az milliliklərini dəyişirlər. Geyimi dəyişsə nə var ki? Xislətini dəyişirlər. Demək, bunun köklündə nəsə varmış, gələndə də dəyişib. Avropanın yaşam tərzini öyrənəndən sonra görürsən ki, hamımız eyni adamlarıq. Biz düşünürük, əməl edə bilmirik, amma onlar düşünüb əməl edirlər. Dil öyrənmək çox çətindir. O yaşla əlaqəli deyil, tamam. Amma beynimdə o qədər yük var ki. Beyni təmizləmək üçün bizim düşündüyümüz məsələlər qaydasında olmalıdır. 

-Xoşuma gələn cəhətlər çoxdur. Skamyada oturub qalarsan, yatarsan. Heç kim sənə heç nə deməz. İnsanların bir-birinə küçədə münasibəti gözəldir. Söz atmazlar. Qanuna hörmətlə yanaşmaları var. Azərbaycandakı kimi vətəndaşlara qarşı haqsızlıq olsa, bir gün ayağa durar, hər tərəfi yerlə yeksan edərlər. Tarixlərdən, inqilablardan keçiblər. Bir dəfə nəvəmlə Gentdən bura gəlirdik. Dəmiryolunun üstündə, platformada guya nəvəmlə zarafat edirdim ki, özümü atacam, qorxudurdum. Ətrafdan töküldülər ki, üstümə qışqırdılar ki, uşağı niyə qorxudursan... Polis orda olsa, dərhal alardılar nəvəmi əlimdən. Onlar belə şeyə çox həssasdılar. Biz azad olmağa o qədər acığıq ki, sərbəstliyi o qədər çox istəyirik ki. Sərbəstlik o demək deyil ki, kim nə istəyir eləsin. Belçikalıların elə bir xoşuma gəlməyən cəhəti yoxdur. Mənəvi dəyərləri var. Səhər işə gedir, axşam gəlirlər, istirahət edirlər. Şənbə-bazar günləri gəzirlər. İnsanlara hörmətlə, sayğı ilə yanaşırlar. Millətçilər hər yerdə var. 

-Hamıya olduğu kimi, aylıq kompensasiya mənə də ödənilir. 3 nəfərə 1100 avro alırıq. Bəzən görürsən, əlavələr də olur. Evi özümüz tapmışıq, kirayəsini özləri veriblər. 

 

- Birinci növbədə dili öyrənməlisən. Sonra müəyyən vaxtdan sonra sənə kompensasiya verən idarəyə müraciət edirsən ki, işləmək istəyirsən. Sənə verilən məbləği kəsirlər. O işi özün tapırsan, istənilən yerdə işləyə bilərsən. Yaşlı adamlara çox həvəsli olmurlar işləməyə. Fiziki güc olmur axı. 

- Mən bizə pul verən idarəyə müraciət etmişəm. Pulu kəsməmək şərtilə iş verə bilərlər. Bağbanlıq edə bilərsən. Onun pulunu verirlər, amma kompensasiyanı da kəsmirlər. Amma gərək iş olsun. Hara gedirəmsə, soruşuram ki, mənə də iş verin. Yaşa görə baxırlar. Hansı ki, işləyə bilərəm. Fəhləlik etmək üçün belə kurslara getmək lazımdır. Kurs keçməlisən, kağız verməlidirlər.

- Azərbaycanda bir araya gəlmək lazım idi. Münasibətlər Azərbaycanda pozulub. Avropa inqilablar ölkəsidir. Gərək burda inqilab edək. Azərbaycanda 3 dəfə cəhd eləmişəm barışmağa. Ondan 3 yaş böyüyəm, gərək bu dəfə o cəhd etsin. Bir dəfə Strasburqda, Avropa Şurasının qarşısında mitinq keçirirdim. Brüsseldə də mitinqlər olub. Onun ailə üzvləri, uşaqları da gəlmişdi. Mən də orda olmuşam. Hamı orda bizə baxırdı. Onun uşaqları mənimlə görüşmədilər. Bir dəfə də burda Brüsseldə mitinq oldu. Onlar da gəldi. Oğlum Cahandar dedi ki, mən əmimlə görüşməliyəm. Dedim, əlbəttə, o, sənin əmindir. Cahandar onla görüşdü, hamı da baxdı. Bununla belə, onun uşaqları mənimlə görüşmədi. Mən düşündüm ki, yəqin mən daha qorxulu adamam. Azərbaycanlı dostlar təriflədilər ki, halal olsun sənin oğluna. Qənimət Cahandarın da kirvəsidir... Bəlkə də mən özüm onun uşaqları ilə görüşməliydim. Amma istədim ki, əmiləriyəm, onlar mənə yaxınlaşsın. Onların cameyəsində məni söyənləri də o uşaqlar facebookda layk edirlər. 

- Bəli, indi onunla heç bir münasibətimiz yoxdur. Əvəz Zeynallı da bir dəfə zəng etdi. Redaksiyaya çağırdı və dedi, indi Qənimət gələcək. Bir saat gözlədi və axırda gəlmədi. Başqa bir vaxt qapılarına getdim, açmadılar qapını. Onu heç yerdə deməmişəm. Mən böyük kimi 3 dəfə addım atdım. Mənim heç bir günahım yoxdur. Həbsdən sonra işsiz-gücsüz qalmışam, işdən çıxarıblar. Deyiblər ki, qəzetimizə maneçilik törətmə. Mənə desəydilər ki, yumşaq yaz, kollektivi nəzərə al, alardım vallah. Taktikanı da dəyişmək zamanı var. Amma gördüm ki, Norveçin başıbəlalı pul məsələsindən sonra mənə çatası pulu  - 10 mini  vermədilər. Halbuki Əli Kərimli özü mənə telefon etdi. Dedi ki, 10 min sənə çatacaq. Sonra da adımı da qoydular ki, sən pulgirsən. 

- Qanuna uyğun şəkildə, vətəndaşlıq almalıyam. Gələn il 5 il tamam olur. Əvvəl 3 il oturum vermişdilər, indi 5 il oldu. Mən vətəndaşlıq aldımsa, 1 həftəyə Bakıdayam. İndiki mərhələdə mən getsəm, olmaz. Bu, mənim özümə də, uşaqlarıma da çox ziyan edəcək. Onların aldığı sənədlərinə ziyanlıdır. “Orda təhlükə vardısa, necə getdin” deyəcəklər. Məni dərhal çağırar, statusumu geri alarlar. Amma yenə də... cavan deyiləm ki, burda ölüm. Belçikada elə yerlər var ki, deyərsən, burda ölüm qalım. Amma torpaq, vətən şirindir. Qəbrinin vətəndə olmasını arzulamayan vətənə xəyanət edir. Sizə səmimi bir şey deyim? Mən heç türmədə qürbətdə çəkdiyim qədər əzab çəkməmişəm. Çətindir, çox çətin....

Sevinc TELMANQIZI 

Belçika Antverpen

P.S. Növbəti yazıda Zahidovlar ailəsinin digər üzvlərinin yaşantılarını, duyğularını sizinlə bölüşəcəyik. Hər bir fərdin hekayəsi bir başqadır, əmin olun.