Son dövrlər dünyada baş verən hadısələr, xüsusılə Bosniya, Gürcüstan, Ukrayna, Suriya, İraq hadisələri ikinci dünya müharıbəsindən sonra dünya qaydalarının tam çılpaklığı ilə dəyişməsini və istənilən an müəyyən olunmuş beynəlxalq prinsiplərin pozula biləcəyini, sərhədlərin dəyişə biləcəyini, zəif ölkələrin güclü ölkələr tərəfindən işğal oluna biləcəyi ehtimalını ortaya çıxardı. Amma kimə desən ki, hansısa ölkə İsveçrəni və ya Sinqapuru işğal edə bilər buna heç kim inanmayacaq, çünki, bu ölkələrin iqtisadi gücü o qədər böyükdür ki, hər hansı bir ölkənin buna cəhd etməsi ehtimalı sıfıra bərabərdir. 

Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycan ciddi risk zonasında yerləşir. Amma bizim ölkəmizin də güclü iqtisadi potensiala malik olması bu riski xeyli azaltmışdı. 
Sovet sisteminin dağılmasından sonra Azərbaycan iqtisadiyyatı xeyli güclənmişdir. Əgər sovet vaxtı Azərbaycan keçmiş Sovet respublikaları içərisində adambaşına düşən istifadə olunan milli gəlir üzrə sonuncu yeri (Tacikstandan irəlidə) tuturdusa, indi yalnız Rusiya, Qazagıstan və Pribaltika ölkələrindən geri qalır (adambaşına düşən ÜDM görə) və ölkə bu istiqamətdə günü gündən irəliləyir. Bu göstəricini təhlil edərkən bir faktı da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycandan irəlidə olan ölkələrin hamısında əhalinin sayı azalmışdı, amma Azərbaycanda isə həm də əhalinin sayı sürətlə artmışdı. Sovet vaxtı Zaqafqaziya respublikaları içerisinde nisbi göstəricilere görə Azerbaycan sonuncu yerdə idi, indi artıq Bizim ölkənin iqtisadi gücü (ÜDM) Gürcüstan və Ermənistanın birgə gücündən təqribən üç dəfə çoxdu. Bütün dünya ölkələri ilə müqayisədə təhlildən də görünür ki, adambaşına düşən ümumi daxili məhsula görə Azərbaycan xeyli irəliləmişdir. Əgər 2000 - ci ildə Azərbaycanın iqtisadi inkişaf səviyyəsi orta ümumdünya səviyyəsindən 9.5% təşkil edirdisə, indi arttıq 90% ə yaxındır (bax cədvələ). 

Cədvəl Adambaşına düşən ÜDM görə Azərbaycanın səviyyəsi (%-lə)

Ehtiyatlılıq göstəricilərinə görə isə (bu da bu gün üçün çox vacibdi) Azərbaycan dünyanın ən qabaqcıl ölkələri səviyyəsinə qalxmışdır. Hazırda ölkənin valyuta ehtiyyatları 50 mlrd dollardan yuxarıdı ki, bu da normadan 10 dəfə çoxdur. Əgər hər hansı bir hadisə baş versə və ölkə heç nə istehsal edə bilməsə Azərbaycan əhalisini bu ehtiyyatlar hesabına ən azı iki-üç il Ermənistan əhalisinin bu günkü yaşayışı səviyyəsində rahat yaşatmaq və təmin etmək olardı. 
Doğrudan da ölkə bu gün dünya iqtisadiyyatına qovuşmuş və bəlli bir səviyyəyə çatmışdır. Amma bu yetərlidimi sualına cavab əlbəttə ki, mənfidi və bunun ciddi arqumentləri var:
- əvvəla, yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, bu riskli məkan ve həm də zamanda müstəqilliyi tam qarantiya ilə qorumaq üçün siyasi çeviklik və optimallıq yetərli deyil, bunun üçün həm də ölkə iqtisadiyyatını dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələr səviyyəsinə çatdırmaq zəruridi. Hədəf İsveçrə, İsrail, Sinqapur kimi ölkələrin inkişaf səviyyəsi ola bilər. İsveçrə 41min kv km ərazidə 8 mln nəfərlik əhali ilə ildə 650 mlrd dollarliq ümumi daxili məhsul buraxır, təbii ehtiyyatları yox dərəcəsindədi, müvafiq göstəricilər İsrail üzrə 22 min kv km, 8 mln nəfər, 241 mlrd dollar (burada da heç bir resurs yoxdu). Sinqapur isə cəmi 716 kv km ərazidə heç bir resursa malik olmadan (hətta içməli suyu belə idxal edir) 300 mlrd ÜDM buraxır (əhalisi 5,3 mln nəfər). 716 kv km ərazi Azərbaycanın kiçik rayonlarından birinin ərazisi qədərdi, müqayisə üçün Qaradağ rayonunun ərazisi 1080 kv km-dir. Deməli, böyük əraziyə, bütün təbii resurslara, çox əlverişli coğrafi-iqlim şəraitinə malik Azərbaycan bu məqsədə daha tez çata bilər (indi ÜDM 70 mlrd dollardı). 
- doğrudan da ölkə çox böyük resurslara malikdir. Neft, qaz, metallar, tikinti materialları, torpaq və su resursları, meşə, ixtisaslı əmək resursları, təbii-iqlim şərati, sosial resurslar və s. Bütün bu resurslar səmərəli istifadə olunsa iqtisadi artıma ciddi kömək edəcək, edilməsə, çürüyüb əhəmiyyətsiz hala gəlməsi ilə bərabar, həm də bütövlükdə ölkənin əksinə işləyəcək: işsiz-gücsüz qalan hər hansı kütlənin cəmiyyətə nə qədər zərər vura biləcəyini hamımız təsəvvür etmək qabiliyyətindəyik. 
- bu gün ən yüksək inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatmaq üçün hər cür şərait yaradılmışdır: dövlət yaradılmış, müstəqil dövlətçilik prinsiplərinə uyğun sistem qurulmuş, ölkə yaxşı imiclə dünya iqtisadi və siyasi sisteminə qovuşmuş, dünya gücləri ilə, xüsysile qonşu dövlətlərlə dostluq prinsipləri ilə əlverişli münasibətlər qurulmuş, Ermənistandan başqa bütün dünya dövlətləri arasında düşmən qalmamış, dünya maliyyə mərkəzləri ilə əlverişli münasibətlər qurulmuş, investisiya axını üçün yaxşı şərait yaradılmış, daxili investisiyaların artımı üçün böyük miqdarda maliyyə ehtiyyatları formalaşdırılmışdı. Müstəqil igtisadi sistem qurulmuş, periodik olaraq iqtisadi islahatlar aparılmışdı. Amma yüksək iqtisadi artım islahatların hər ildə yenilənməsini tələb edir. 
Bütün bu ehtiyyatları hərəkətə gətirmək və ölkəni igtisadi inkişaf üzrə inkişaf etmiş dünya ölkələrinin səviyyəsinə çatdırmaq üçün iqtisadi sistemə yeni nəfəs vermək və iqtisadi islahatları dərinləşdirmək lazımdı. Bu məqsədlə tərəfimizdən iqtisadi islahatların dərinləşdirilməsi tezisləri hazırlanmış və mərhələ-mərhələ 
müzakirə üçün ictimaiyyətin müzakirəsinə veriləcək. Əıbəttə, bütün müddəaların ideal olmasına iddia etmirəm, amma hər halda müzakirə üçün faydalı ola biləcəyinə inanıram. Birinci tezis sadəcə islahatların dərinləşməsi zəruriliyinin əsaslandırılmasına və hədəfin müəyyən olunmasına həsr olunmuşdur.