- Ukrayna xalqı və siyasi ekspertlər Yanukoviçi əvəzləyəcək şəxsi bir neçə il öncədən axtarmağa başlamışdılar. Daha doğrusu, əsas müzakirə mövzusu siyasi liderlər deyil, Ukraynanın hüquqi və demokratik dövlət kimi formalaşması üçün Yanukoviç dövrünün idarəetmə sistemindən imtina edilərək yeni, şəffaf idarəetmə sisteminə keçilməsi idi. Yeni sistemdə avropa dəyərlərinə üstünlük verilməli və hakimiyyətin bir əldə cəmləşməsinə son qoyulmalı idi. Sovet dövründən miras qalmış, hətta müstəqillik qazanıldıqdan sonra belə getdikcə avtoritarlaşan idarəetmə sistemindən radikal islahatlarla yeni sistemə keçilməsini təmin edəcək möhkəm iradəli liderə ehtiyac yaranmışdı. Ukrayna siyasiləri içərisində Petro Poroşenko bu modelə ən uyğun şəxslərdən biri kimi gündəmdə idi. 2004-cü il narıncı inqilabından sonra Viktor Yuşşenko müasir idarəetmə sistemini tətbiq etməyə çox ciddi cəhdlər etmişdi. Bir çox sahələrdə buna qismən də olsa nail olmuşdu. Ancaq Yuliya  Timoşenkonun siyasi leksikondan uzaq ifadələrlə desək, ərköyün, cığal, bir çox hallarda aranı qarışdırmağa yönələn gedişləri nəticəsində Viktor Yanukoviç hakimiyyətə gəldi. Yanukoviçin hakimiyyətə gəlişi ilə Yuşşenko dönəmində  başlanmış bütün islahatları dayandırıldı, yeni siyasi hakimiyyət özünün korrupsiya imperiyasını yaratmağa başladı. İş o həddə çatmışdı ki, yüksək dövlət və hökumət vəzifələrinə Yanukoviçin oğlunun istədiyi şəxslər təyin olunurdu. Maydan hərəkatı başlanmasının əsas səbəblərindən biri bu idi. İnsanlar ümid edirdilər ki, Viktor Yanukoviç Avropaya inteqrasiya qərarı versə, ölkə tədricən korrupsiyadan və Rusiyanın təsirindən xilas ola bilər. Ancaq Yanukoviç xalqının deyil, Rusiyanın yanında olmağı seçdi, bu səhv strateji seçimin sonucunda xalq ayağa qalxaraq inqilab etdi. Maydan hərəkatı zamanı Müsavat Partiyasının başqanı İsa Qəmbər Kiyevə gələrək Azərbaycanın Ukrayna xalqının mübarizəsinə dəstək verdiyini bəyan etdiyi günlərdə Petro Poroşenko ilə görüşmüşdü. Artıq o zaman bəlli idi ki, Ukraynanın yeni prezidenti Poroşenko seçiləcək. Qərbin dəstəyi ilə yanaşı ona xalqın böyük etimadı var idi. Poroşenkonin siyasi keyfiyyətlərinə gəlincə, o, qətiyyətlidir, avrointeqrasiyanın tərəfdarıdır. Üstəlik, son illərin daxili siyasi çəkişmələrində iştirak etməyib, intellektual səviyyəsi çox yüksəkdir, dövlət idarəetməsini, beynəlxalq münasibətləri, biznes idarəetməsini, ictimai rəylə hesablaşmanı mükəmməl bilir. Adı korrupsiya qalmaqallarında bir dəfə də olsun  hallanmayıb. Ən əsası isə Ukraynanı sevir. Fikrimcə, Petro Poroşenkonun prezidentliyi dövründə Ukraynada ciddi siyasi və iqtisadi islahatlar aparılacaq, iqtisadiyyatın inkişafı sürətlənəcək. Qərbin indiyə qədərki davranışlarından bəlli olur ki, Ukrayna məhsullarının reallaşdırılması üçün Avropa məkanında yeni imkanlar açılacaq, ölkəyə Qərb investorlarının axını sürətlənəcək. Heç şübhəsiz Ukraynanın ən ciddi problemi olan ərazi bütövlüyü məsələsidir. Poroşenkonun bu sahədə də bir çox uğurlara imza ataçağı gözləniləndir. Separatçı meyllərin azaldılması, terrorun kökünün kəsilməsi üçün ən önəmli olan siyasi iradə Poroşenkoda artıqlaması ilədir.   

- Göründüyü kimi bir sıra MDB ölkələri, o sıradan Azərbaycan bu proses ehtiyatla yanaşır. Fikrimcə, Rusiya bu birliyi təsəvvür etdiyi formatda yarada bilməyəcək. Əksinə, Ukraynadakı demokratik dəyişikliklər MDB məkanındakı ölkələrin, o sıradan Rusiyanın siyasi sistemlərinin dəyişməsi prosesini sürətlənəcək. Ukrayna MDB məkanını həqiqi mənada demokratiya mərkəzinə çevriləcək. Maydanın siyasi məkanda görmək istədiyi bütün dəyərlər reallaşmağa başlayacaq. Mən buna inanıram.

- Maydan hərəkatı və prezident seçkilərin nəticələri göstərdi ki, korrupsiyalaşmış və hay-küyçü “demokratlara” çağdaş Ukraynada yer yoxdur. Fikrimcə, Poroşenko ən qısa zamanda parlament seçkiləri təyin edilməsinə nail olmalıdır. Yeni parlamentin tərkibinin tamamilə fərqli olacağını isə president seçkilərində vətəndaşların tutduğu mövqe təsdiq edib. Ukraynada sabitliyin pozulmasının qaynağı Rusiya faktoru, bu faktora dəstək verən Kommunist Partiyası, Yanukoviçin yaratdığı və rəhbərlik etdiyi “Regionlar” Partiyasıdır. İndi Ukraynada Kommunist Partiyasının siyasi səhnədən ümumiyyətlə çıxarılması prosesi gedir. Ukrayna Təhlükəsizlik Xidməti kommunistlərin Rusiya ilə əlbir olaraq Ukraynanın milli təhlükəsizliyinə qarşı atdığını addımlarla bağlı faktları ölkə prokurorluğuna təqdim edim, istintaq gedir. Böyük ehtimallar Rusiyanın Ukrayna siyasi səhnəsinə birbaşa təsirlərini, təmaslarını kəsmək üçün Kommunist Partiyasını Ukraynada yasaqlayacaqlar. Eyni zamanda “Regionlar” Partiyası üzərində nəzarət gücləndiriləcək. Yeni parlamentdə “Regionlar” təmsil oluna bilər, ancaq eks-prezidenti partiyasının ölkədəki siyasi proseslərə önəmli təsiri ehtimalı təxminən yoxdur. Növbədənkənar prezident seçkilərində ikinci yer tutmasına baxmayaraq Yuliya Timoşenkonun ölkədə ciddi dəstəyi olduğunu demək olmaz. Poroşenkonun 54 faizinin qarşılığında Timoşenkonun cəmi 13 faizə yaxın səsi var. Böyük ehtimalla bu tendensiya parlament seçkilərində də davam edəcək. Növbədənkənar parlament seçkiləri isə Ukrayna üçün hava, su qədər vacibdir. Yeni parlament seçkilərini keçirilməsə, sabitliyin əldə olunması çox çətin başa gələr və qurbanların sayı ehtimallardan daha yüksək olar.  

- Heç şübhəsiz Krımın işğalı və Ukraynadakı separatizmin arxasında Kreml, Putin iqtidarı dayanır. Vladimir Putin Rusiya dövlətinin bütün potensialını Ukraynaya qarşı yönləndirilib. Yəni Ukraynanın qarşısında son dərəcə çətin vəzifə dayanır ”“ ölkə yaxın gələcəkdə onu parçalamağı əsas məqsədi sayan Rusiya ilə sözün bütün mənalarından savaşmalıdır. Aydındır ki,  Ukrayna dövləti üçün çətin olacaq. Yanukoviç dönəmindən qalaqlanan problemlər, Avromaydan zamanı hakimiyyət boşluğunun yaratdığı böhranlı durum, hökumətinin maliyyə resurslarının məhdudluğu bir fərmanla aradan qaldırılacaq məsələlər deyir. Ukraynanın dünya birliyinin ciddi dəstəyinə ehtiyacı var. Ukrayna demokratiya yolunu seçdiyi üçün beynəlxalq aləmdəki nüfuzu Rusiyanın nüfuzundan qat-qat güclüdür. Dünya nüvə dövləti olduğu, beynəlxalq siyasət qaydalarını istədiyi zaman istədiyi formada çeynədiyi üçün Rusiya ilə ehtiyatlı münasibətlərin tərəfdarıdır. Yəni dünya birliyinin Rusiya ilə ehtiyatlı münasibətinin səbəbi Rusiyanın nüfuzu deyil, sivil münasibətlər sistemindən kənarda olmasıdır. Heç şübhəsiz Rusiya-Ukrayna mübarizəsində dünya birliyi Ukraynanın mövqeyini aktiv şəkildə müdafiə edəcək. Ona gərə də Ukraynanın bu mübarizəni qazanacağı ehtimalının daha yüksək olduğu düşüncəsindəyəm. Sonda Ukrayna mütləq qalib gələcək.

- Krım məsələsi son dərəcə mürəkkəbdir. Krımı saxlamaq Rusiyadan böyük vəsaitlər tələb edir. İqtisadi durumu o qədər də yaxşı olmayan Rusiya üçün Krım çox böyük maliyyə itkisidir. Bununla belə Rusiyanın dövlət maraqları Krımdan əl çəkməməyi diktə edir. Krımın işğaldan azad edilməsi son dərəcə çətin mərhələlərdən keçməlidir. Petro Poroşenkonun Krım məsələsində prinsipial davranacağı şübhəsizdir. Prezident seçkilərindən sonra ilk bəyanatlarında Poroşenko deyib ki, Krım məsələsinin çözümü Ukrayna dövləti üçün prioritetdir. Yeni prezident Krımla bağlı ayrıca nazirlik yaradılacağını, Krımın yenidən Ukraynaya qaytarılması üçün beynəlxalq müstəvidə fəaliyyətin bir an belə dayanmayacağını, Rusiyanın Krımda keçirdiyi saxta referendumla bağlı beynəlxalq məhkəməyə müraciət ediləcəyini bəyan edib. Ancaq Krımın işğaldan azad edilməsinin əsas yolu Ukrayna dövlətinin öz hərbi potensialını gücləndirməsindən keçir. Ordu içərisindəki Rusiyayanlı zabit heyətinin ləğv edilməsi, ordunun çağdaş texnoloji avadanlıqlarla təchiz edilməsi Krımın işğal edilməsini yaxınlaşdıran faktorlardır. Bir çox siyasilər Krımın qaytarılmasının tamamilə mümkünsüz olduğunu bildirsələr də, mən bu məsələdə nikbinəm. İnanıram ki, Krım Ukrayna dövlətinin tərkibinə qayıdacaq.

Musavat.com