Amerikalılar diplomatiya yolu ilə Rusiyanın Ukraynaya hücumundan qaçmağa çalışsalar da, Avropa özünün ciddi təhlükə altında olduğunu dərk etmir. Bu arada, onun bilavasitə yaxınlığında təkcə Rusiya təhlükəsi deyil, həm də Çinin daha məkrli çağırışları var.
Moderator.az bildirir ki, bu sətirlər İtaliyanın “Corriere della Sera” nəşrindəki məqalədəndir. Məqalə müəllifinin fikrincə, Avropanın Vladimir Putin və Si Tszinpinin “onu məngənədə sıxdığını” və həyati maraqları təhdid etdiyini başa düşməyin vaxtı çatıb, Aİ daxilində fikir ayrılıqları isə vəziyyəti yalnız çətinləşdirir.
Nəşr yazır ki, prezident Co Baydenin başçılıq etdiyi ABŞ administrasiyası Rusiyanın Ukraynaya hücumunun qarşısını almaq üçün bütün diplomatik vasitələrdən istifadə etdiyi bir vaxtda Avropa özünün də təhlükədə olduğunu görməzdən gəlir. Müəllifin fikrincə, Rusiya təhlükəsi Avropa İttifaqının “birbaşa yaxınlığındadır”, Çinin məkrli uzunmüddətli planları isə Aİ-ni bir qədər uzaqda gözləyir.
“Avropa nəhayət başa düşməlidir ki, Vladimir Putin və Si Tszinpin onun həyati maraqlarını təhdid edərək onu məngənədə sıxır. Problem ondadır ki, Brüssel nəinki Rusiya və Çinlə qarşı-qarşıya gəlmək üçün hərbi, iqtisadi və enerji resurslarına malik deyil, vəziyyəti həm də Aİ daxilindəki daimi mübahisələr və siyasi birliyin olmaması daha da gərginləşdirir”, - deyə müəllif izah edir.
“Moskva çarlar və SSRİ dövründəki təsir dairəsi üçün darıxır”, - deyə məqalədə bildiriir. Rusiya planetin ən böyük ərazisini tutur, lakin onun təbii maneələr şəklində qorunması yoxdur - məsələn, Amerika iki tərəfdən okeanlar tərəfindən qorunur. Ona görə də Rusiya dəfələrlə hücuma məruz qaldı və cavab olaraq xarici sərhədlərini Moskva və Sankt-Peterburqdan uzaqlaşdırmaq üçün qonşu torpaqları zəbt etdi.
“Putinin son hərəkətləri eyni məntiqlə diktə olunur: Ukraynaya hücum təhlükəsi və Qazaxıstanda “ictimai asayişin” bərpası”, - müəllif hesab edir. Onun fikrincə, Avropanın düşdüyü vəziyyətə diqqət yetirməsinin vaxtı çatıb, çünki Putin və Si Tszinpin indi də öz təsir sərhədləri uğrunda bir-biri ilə rəqabət aparırlar. “Yaxın tarix bizə dərs verdi ki, ruslar evinizə daxil olduqdan sonra onları oradan çıxarmaq çətin olur”, - deyə məqalədə ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenin dediyi sözlər sitat gətirilir.
Moskva iddia edir ki, Berlin divarı yıxılandan sonra Vaşinqton guya NATO-nun heç vaxt Şərqə doğru genişlənməyəcəyinə dair söz verib - lakin bu, mübahisəli iddiadır, çünki bu mövzuda heç bir rəsmi sənəd yoxdur, məqalədə vurğulanır. Bu arada, hazırkı diplomatik mübahisələrdə "Qərbin zəifliyi göz qabağındadır", - deyə müəllif xəbərdarlıq edir.
“ABŞ-ın Ukrayna və Qazaxıstanda hər hansı həyati maraqlarını qorumağa ehtiyacı yoxdur, xüsusən amerikalılar enerji müstəqilliyinə nail olduqdan sonra. Bayden Rusiyanın mümkün işğalına cavab olaraq hərbi müdaxiləni istisna edir. O, Putinə az təsir edən iqtisadi sanksiyalar hazırlayır”, - deyə məqalədə izah edilir.
Nəticədə Avropa istər-istəməz qurbana çevrilir. “Rusiya qazından asılılıq Avropanı zəiflədib. Almanlar buna keçmiş kansler Gerhard Şröderin Rusiyanın enerji nəhənginin direktorlar şurasına seçilməsi ilə bağlı yaranan murdar maraq toqquşmalarını da əlavə ediblər. Əgər Ukrayna çöksə, Avropa öz sərhədlərində Rusiya qoşunlarını görəcək”, - deyə müəllif xəbərdarlıq edir
Onun fikrincə, “Avropa müdafiəsinin yeni modeli” əslində boş sözlərdir. Bu arada, enerji ödənişləri artır və həm adi Aİ vətəndaşları, həm də iqtisadiyyat və biznes nümayəndələri böhran fonunda “enerji şokundan” ciddi əziyyət çəkirlər.
Bundan əlavə, məqalədə qeyd olunur ki, Avropa Çinin “məkrli çağırışları” ilə də üzləşir. Pekin bu yaxınlarda Tayvanla münasibətlərinə görə Litvaya sərt iqtisadi sanksiyalar tətbiq etdi, lakin Aİ ticarətdə vahid blok olduğu üçün cəzasız qala bilməz. Brüssel Çindən gələn məhsullara qarşı sanksiyalar tətbiq etməklə Litvanı qorumaq qərarına gəlsə, bu, bütün digər ölkələr üçün baha başa gələ bilər. Müəllif xəbərdarlıq edir ki, Brüssel Litvanın müdafiəsinə qalxmaqdan imtina edərsə, bu, onun Avropa Birliyinin ayrılmaz prinsiplərindən kənara çıxması demək olacaq.
Məqalədə deyilir ki, Avropa Parlamenti Rusiyanın Ukrayna sərhədləri yaxınlığındakı manevrləri fonunda baş verən “Çinin Balkanlara nüfuzunun” artmasından da son dərəcə narahatdır. "Si Tszinpin Avropa İttifaqını ən həssas tərəfdən zəiflətmək üçün iqtisadiyyat və maliyyədən istifadə edir", - deyə nəşr yazır.
Müəllif əmindir ki, Avropada “qaz böhranı”nın yaranmasında Çinin də rolu olub: “Belə qaz ehtiyatlarına malik Amerika avropalılara Rusiyadan hədsiz asılılıqdan qurtulmağa kömək edə bilərdi (Barak Obamadan bəri hər bir prezident bunu vəd etmişdi), lakin bunun əvəzinə Amerika sıxılmış qazı tədarükü üçün yaxşı pul ödəyən Çinə göndərilir”. “Corriere della Sera” yazır ki, bazar məntiqi Amerika istehsalçılarını çinli alıcıları seçməyə təşviq edir, çünki bu, daha çox qazanc gətirir və Ağ Evin edə biləcəyi çox az şey var.
Digər böyük təhlükə odur ki, Avropa tezliklə “sıfır emissiyaya” keçidi sürətləndirmək və Rusiya qazından asılılığı azaltmaq istəyi müqabilində elektrik avtomobilləri üçün xammal və komponentlər bazarına yarıya qədər nəzarət edən Çinin ağuşuna düşə bilər. 2022-ci ilin elektrikli avtomobillər ili olacağı gözlənilir. Eyni zamanda Çin akkumulyatorlar üçün lazım olan litium elementlərinin 79%-ni, Avropa və ABŞ isə hər biri yalnız 7%-ni istehsal edir.
Bundan əlavə, Çin litium akkumulyatorlarının istehsalı üçün istifadə edilən kimyəvi maddələrin 80%-nə də nəzarət edir. Görünür, Vaşinqton bu cür asılılığın təhlükələrindən xəbərdardır və Çin mallarından uzaqlaşmaq üçün addımlar atmağa çalışır. “Corriere della Sera” nəşri yazır ki, Bayden administrasiyasının ən azı ABŞ-da akkumulyator istehsalını artırmaq və növbəti on il ərzində xərcləri 90% azaltmaq planı var.
Məqalədə vurğulanır ki, bununla belə, Avropa İttifaqı amerikalılardan fərqli olaraq, yuxarıda sadalanan bütün təhlükələrdən tam xəbərdar və onlara qarşı durmağa hazır deyil. “ABŞ-la müqayisədə Avropanın Putinin Ukraynaya müdaxiləsini dayandırmaq üçün kifayət qədər hərbi resursları yoxdur. Onun həm də Rusiya və Çinin pəncəsindən çıxmaq üçün iqtisadi, enerji və texnoloji resursları, xüsusən də siyasi birliyi yoxdur”, - deyə müəllif yekunlaşdırır.
Miraslan
