Azərbaycan Milli(!) Ordusunun Şuşayadək müzəffər yürüşündən sonra – noyabrın 10-da imzalanmış üçtərəfli bəyanat-razılaşmaya əsasən Rusiya ordusunun 2 minə yaxın canlı qüvvəsi, 90-dan çox zirehli texnikası sülhməramlı adı altında Azərbaycanın hələlik ordumuzun tam nəzarətində olmayan Laçın “dəhliz”i, keçmiş “Dağlıq Qarabağ” adlanan əraziyə, eləcə də Kəlbəcər və Ağdam rayonlarının işğal altındakı torpaqlarına yeridildi. Doğrudan da xoş, sülhməramlı niyyətlə gələnlər xoş gəlib-səfa gətiriblər.  Amma  unutmayaq ki, 1993-1994-ci illərdən bəri Kreml dairələri hansısa bəhanə ilə Azərbaycana qoşun yeritmək həvəsindən  əl çəkməyib. Xüsusən 2013-cü ildə  Qəbələ RLS-dən də axırıncı rus əsgərinin ayağı kəsildikdən  sonra bu həvəs daha da gücləndi. Rusiya ordu hissələrinin ölkəmizə  yeridilməsi üçün ən optimal bəhanə də Qarabağ “münaqişəsi”, yəni Azərbaycan torpaqlarının işğal altında qalması idi. Nəhayət, 26 ildən sonra  elə bir geo-siyasi durum yetişdi ki, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi, qardaş Türkiyənin, dost Pakistanın ciddi dəstəkləri ilə Azərbaycan ordusunun cəmi 44 gün ərzində  həyata keçirdiyi unikal bir əməliyyat sayəsində Ermənistan ordusunun, demək olar ki, sıradan çıxarılması,  torpaqlarımızın, xüsusən də Şuşanın azad olunması Rusiyanın bu istəyinin icrasına bəhanə və şərait yaratdı...

Xülasə, fakt odur ki, Rusiya əsgərinin ayağı Azərbaycan torpağındadır. Rusiya ordusunun son 200  ildə,  sovet dövründə və 1988-1990-cı illərdə, 20 Yanvarda, Xocalı soyqırımında, eləcə də Qarabağın işğalında və s. terrorçu və işğalçı ermənilərə  dəstək olaraq xalqımıza qarşı törətdikləri barədə çox danışılıb. Təkrara ehtiyac yoxdur...  Fakt odur ki,  bu gün həmin ordunun hansı ad altında olmasına rəğmən yenidən ölkəmizə qayıtması, xüsusən Xocalı faciəsində ermənilərin aparıcı gücü olmuş keçmiş sovet-rus 366-cı alayının  o vaxt dislokasiya olunduğu Xankəndində yenidən yerləşməsi xalqımızda ciddi narahatlıq və qıcıq doğurur.  Fəqət, unutmayaq ki, bu gün 90-cı illər deyil... Və son 44 günlük müzəffər savaşımız da sübut etdi ki,  artıq Azərbaycan dövləti də, ordusu da müstəqilliyin körpəlik illərindəki gözüqıpıq, başıqapazlı dövlət, ordu deyil. Onun xüsusən son Vətən müharibəsi günlərində  yüksək siyasi, diplomatik bilik və bacarıqlara malik  dövlət başçısı  olduğunu sübut etmiş Ali Baş Komandanı, istər müasir savaş sistemində, istərsə də əlbəyaxa, kəsici silahla aparılan klassik döyüşlərdə yüksək səviyyəli strategiya, taktika, təlim hazırlığı və ən başlıcası, cəsarət və döyüş ruhu olduğunu təsdiqləmiş əsgər, çavuş, gizir, zabit, polkovnik və generalları var. Bu gün,  Prezidentin də vurğuladığı kimi, kimsə bizə istər siyasi, istərsə də hərbi meydanda diqtə edə bilməz.  Kimsə bizi təhqir edə bilməz – edənlər gec-tez cavabını alacaq... 

Qayıdaq, konkret mövzuya... 10 noyabr  tarixli məlum üçtərəfli razılaşmanın Azərbaycan üçün müsbət və mənfi tərəfləri  barədə kifayət qədər danışılıb.  Bunları  bir daha təkrar etməyə ehtiyac yoxdur. Ancaq sülhməramlıların statusu, gəlişi, davranışları ilə də bağlı xalqı qıcıqlandıran bir sıra məqamlar var. Sözsüz ki, “nəyi  nə vaxt etmək gərək olduğunu” yaxşı bilən Ali Baş Komandan bütün bunları görür, bilir və vaxtı yetişəndə lazımi tədbirlər görəcək, lazımi ünvanlara gərəkli cavabları verəcək.  Ancaq  bəzi məsələlər var ki, informasiya savaşının bir tərkib hissəsi olaraq  onları bir vətəndaş və yazar  kimi xatırlatmaq, yəni torpaqlarımızın,  o cümlədən keçmiş “Dağlıq Qarabağ”ın  tam nəzarətimizə keçərək işğaldan azad olunması uğrunda mübarizəyə dəstək vermək bizim borcumuzdur... 

Öncə başlayaq Rusiya Müdafiə Nazirliyi saytının Qarabağ sülhməramlı missiyasıyla bağlı yaradılmış  bölməsində üçtərəfli razılaşmanın ertəsi günü təqdim olunmuş rəsmi xəritələrdən...  Həmin xəritələrdə bir sıra toponimlər Azərbaycan Respublikasının müstəqillik illərində tərtib olunmuş və müvafiq dövlət qurumları tərəfindən təsdiqlənmiş xəritələrdəkilərə uyğun olaraq deyil, Ermənistanın işğal altındakı  Azərbaycan torpaqlarında qondardığı  separatçı-terrorçu rejimin təqdim etdiyi xəritələrdəki kimi verilib. Məsələn,  noyabrın 10-da təqdim edilmiş Laçın “dəhlizi”nə aid xəritədə Laçın rayon mərkəzindən təxminən 10 km məsafədə “Yengivar”,  15-20 km məsafədə isə “Lısaqor” yaşayış məntəqəsi göstərilib.

Halbuki, araşdırmamıza görə, həmin ərazidə “Yengivar” adlı məntəqə  heç qondarma erməni rejiminin də xəritəsində yoxdur. Sovet dövründə bu ərazidə XIX-XX əsrlərdə köçürülmüş ermənilərin yaşadığı “Yexsaox” adlı kənd olub. Lakin 1991-ci ildə məhz bu kənd yaxınlığında erməni terrorçuları tərəfindən, özü də sovet-rus batalyonunun komandiri Larionovla birgə qətlə yetirilmiş jurnalist Salatın Əsgərovanın şərəfinə rəsmən Salatınkənd adlandırılıb. “Lısaqor” isə  Keçaldağ toponiminin ruscaya kalkasıdır və 1991-ci ildən bu yana  həmin ərazi də Azərbaycan Respublikasının Şuşa rayonunun Turşsu kənd inzibati ərazi dairəsindəki Turşsu qəsəbəsi ilə  birgə Turşsu adlandırılmağa başlanıb. Bundan əlavə və ən başlıcası, bəhs edilən xəritədə, eləcə də 44 günlük savaş boyu əksər Rusiya KİV-də Azərbaycan Respublikasının 1991-ci ildən rəsmən Xankəndi adlandırılan şəhəri 1918-ci ildə yüz minlərlə Azərbaycan müsəlmanının qətlinə bais olmuş terrorçu Stepan Şaumyanın adı ilə “Stepanakert” adllandırılır. Həmçinin eyni xəritədə və rus mediasında Ağdərə “Mardakert”, Xocavənd  “Martuni”, Kəlbəcər rayonunun Qozlu Körpü kəndi “Getavan”,  Tərtər rayonunun Qaratəpə kəndi “Tonaşen”,  Lüləsaz kəndi  “Akop kamari”   və s.  kimi təqdim edilir. 

Qısası, Azərbaycanın 1990-cı illərdən bəri   işğal altında olmuş  və bu gün də ermənilərin nəzarətində qalan ərazilərindəki bütün toponimlər: şəhər, qəsəbə, kənd, dağ yüksəklik və zirvələri, çay, göl və s. adlarının Azərbaycan Respublikasının Geodeziya və Kartoqrafiya üzrə Dövlət Agentliyi  tərəfindən tərtib edilmiş və təsdiqlənmiş siyasi, fiziki, iqtisadi və s. xəritələri əsasında göstərilməsi Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyi və digər dövlət, hökumət qurumlarından eləcə də, telekanal, radio, qəzet, sayt  və s. media vasitələrindən rəsmən tələb edilməlidir. Çünki bunlar da Azərbaycan müstəqil dövlətinin şərəf və qürur məsələsidir...  

Xalqın əsəblərini tarıma çəkən ikinci əsas məsələ Rusiya sülhməramlılarının komandanı general Rustam Muradovun Azərbaycan torpaqlarına gəldiyi ilk günlərdən  1991-ci ildən  bəri işğal altındakı torpaqlarımızda qondarılmış separatçı kriminal rejimin başçısı Araik Arutyunyanla, eləcə  də həmin xuntanın qanunsuz “müdafiə naziri” ilə görüşməsi, yəni onları  bölgənin bir “hüquqi rəhbərləri” kimi qəbul edərək onlarla bir sıra məsələləri müzakirə etməsidir. Halbuki, Gəncəyə ballistik raket atılması haqda əmr verdiyini həyasızcasına etiraf edən  həmin A.Arutyunyan  barəsində Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu  cinayət işi qaldırıb və o, beynəlxalq axtarışa verilib.  Bundan əlavə, A. Arutyunyan  fəxrlə Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Cənub Hərbi Dairəsi Hərbi Prokurorunun birinci müavini, polkovnik Dmitri Şuvarkini də “qəbul etməsi” barədə xəbər verib və “Facebook “ səhifəsində həmin görüşlərin fotolarını da paylaşıb. Özü də qondarma qurumun artıq əski parçasına çevrilmiş “bayrağı”nın fonunda... 

Azərbaycan xalqı bütün bu faktları  Rusiya rəsmi dairələrinin 30 ilə yaxındır başımıza olmazın faciələrin gətirilməsində aparıcı rol oynamış separatçı-terrorçu qurumu dolayısıyla tanıması kimi qəbul edir... Əslində Azərbaycan ordumuz  tərəfindən Xankəndi azad olunmalı və həmin  separatçı-terrorçu rəhbərlər həbs olunaraq qanun və ədalətin mühakiməsinə verilməli idi. Ancaq belə anlaşılır ki, Şuşanın azad olunmasından sonra dərhal atəşkəs elan edilməsinə ermənilər əvəzindən yalvaran Rusiya dövləti və ordusu mülki ermənilərlə yanaşı, separatçı erməni rejiminin Xankəndi, Əsgəran, Ağdərə, Xocavənddəki və s.  tör-töküntülərinin də təhlükəsizliyini qorumağa başlayıb... 

Təbii ki, Rusiyanın sülhməramlı missiya yerinə yetirən generallarının bu cür davranışları  onların mandatına heç cür uyğun deyil. Sülməramlılar Qarabağda – Azərbaycan torpaqlarında  öz funksiyalarını mandatlarına uyğun şəkildə aparmalıdırlar. Təəssüf ki, sadaladıqlarımızdan əlavə,  rus ordusu artıq Azərbaycan Respublikasının hüquqi ərazisində inzibati, mülki məsələlərə də müdaxilə etməyə başlayıb...

 

Bununla bağlı Moderator.az-a açıqlama vermiş  konfliktoloq Elxan Mehdiyevin fikirlərini  bir daha xatırladırıq: 

“...Baxın, artıq bizdən öncə Rusiya hərəkətə keçib. Onların bu cür işlərdə bizdən çox təcrübəsi var. Və onların artıq bölgə ilə bağlı vizyonları var. Və tez hərəkətə keçməklə təşəbbüsü ələ almaq istəyirlər. Prezident Putinin yaradılması haqda fərman imzaladağı Humanitar Reaksiya Mərkəzi nə deməkdir?  Faktiki olaraq ruslar ermənilərin əlində olan ərazilərdə və ya Xankəndində mülki idarəçilik forması yaratmaq istəyirlər. Bu fərman 10 noyabrda imzalanmış bəyənatın müddəlarına ziddir və Rusiyaya belə bir mandat verilməmişdir. Rusiyanın bu cür mərkəz qurmasına kim izn verib? Belə çıxır ki, Rusiya burada özünün mərkəzini və ya mülki idarəetmə orqanını qurur və Qarabağda infrastruktur işlərindən tutmuş humanitar məqsədlər və Azəərbaycan və Ermənistan arasında qarşılıqlı əlaqəyə kömək edən mülki strukturlar qurur. Qarabağda Azərbaycanla Ermənistanın nə qarşılıqlı əlaqəsi olmalıdır ki? Və bu Xankəndidə niyə qurulmalıdır? Ən əsası, bu razılaşdırılmış sülhməralı qüvvələrin mandatına uyğun deyil axı...”

Doğrudur, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi və Milli Ordumuzun şücaəti, peşəkarlığı, şəhidləri, qaziləri sayəsində cəmi  bir ay yarım müddətində torpaqlarımızın azadlığı uğrunda savaşda misilsiz uğurlar əldə etdik. Qarabağın ürəyi, tacı – Şuşanı azad etdik... Allahdan şəhidlərimizə rəhmət, yaralılarımıza şəfa diləyirik... 

Fəqət, qətiyyən qələbə eyforiyasına, hay-küyünə qapılıb arxayınlaşmaq olmaz.  Unutmaq olmaz ki, düşmən  nə qədər əzilmiş olsa da, o qədər də məkrli və kinlidir... Odur ki, onların xarici güclərin, o cümlədən Rusiya dövləti və onun sülhməramlı adı altında gəlmiş ordusunun dəstəyindən yararlanaraq indi olmasa da, gələcək nəsillərimiz üçün yeni bir  “Qarabağ münaqişəsi” problemi  yaratmasına imkan verməli deyilik... Bu işdə hərbçiləri artıq Qarabağa gəlməkdə olan qardaş Türkiyə də yanımızdadır... 

Sultan Laçın