Moderatort.az Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun Modern.az saytına müsahibəsini təqdim edir:

- Son vaxtlar Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov  Ermənistan və Azərbaycan XİN başçılarını görüşə dəvət edir, bəyanatlar verir. Bir növ Rusiya həmsədr olaraq hərəkət edirdi. Həm Rusiya prezidenti Putin, həm də Fransa prezidenti  Makron cənab prezident İlham Əliyevlə danışıqlar aparırdı.  Amerika da həmsədr olaraq öz tərəfindən bu formada hərəkət etmək istəyir. Onlar atəşkəsin olmasına can atırlar. Digər tərəfdən noyabrın 3-də Amerikada prezident seçkiləri keçiriləcək. Oan görə də Amerika tərəfi bunu nəzərə alıb görüş keçirməyə qərar verdi və hər iki XİN başçısı Vaşinqtona dəvət olundu. Burada da məqsəd dünyaya onu çatdırmaqdır ki, “biz də həmsədr olaraq məsələyə biganə qalmırıq və Azərbaycan-Ermənistan arasında atəşkəs istəyirik”. İndi nazir deyiləm, düzünü sizə deyə bilərəm: inanmıram ki, bu istiqamətdə hansısa formada məsələ həll olunacaq.

- Bunu təhlil etmək üçün öncə onu nəzərə alaq ki, Ermənistanın hərəkətləri daxili auditoriya üçün də lazımdır. Çünki işğalçı dövlət Azərbaycan Ordusunun xeyli torpaqları azad etdiyini görür. Bu istiqamətdə nəsə etməlidirlər. Təbii, bu yanlış hərəkətdir. Çünki Ermənistanın hədəfi mülki insanlar, qadınlar və uşaqlardır. Bu qəbuledilməzdir. Ancaq Ermənistan rəhbərliyi bu istiqamətdə qərar qəbul edib. Guya dünya ictimaiyyətinin fikirlərini öz xeyirlərinə dəyişə bilərlər. Beynəlxalq ictimaiyyət də “atəşkəs olmalıdır” desin. Ermənistan bununla növbəti dəfə vaxt qazanmaq arzusundadır.

- Sizə deyim ki, lap da elə gənc deyildim. 32 yaşım vardı.

- Belə baxsaq, 60 yaşında da özümü gənc hesab edirəm. Doğrudan da, həmin vaxtlarda Qarabağda döyüşlər gedirdi. Mən, Yaşar Əliyev və Murad Heydərov yeganə diplomatlar idik ki, Şuşaya getmişdik. 1992-ci ilin fevralında ATƏT-in missiyası Şuşaya gəlmişdi. Hətta yadımdadır ki, Rəhim Qazıyev də orada idi. Hamımız bir yerdə olanda əsas söhbətimiz Şuşa haqqında idi. “Şuşanı vermək olmaz. Şuşa bizim üçün çox önəmlidir” kimi fikirlər səsləndirmişdik. Daha sonra isə həmin missiya ilə Naxçıvana getmişdik. O zaman nə Ordumuz, nə də silahımız  vardı. Ancaq özünümüdafiə batalyonları təşkil edib ordan-burdan insanları toplayıb cəbhəyə göndərirdilər. Ötən 30 il ərzində Ali Baş Komandan sağ olsun ki, çox güclü ordu formalaşdırdı.

- BMT-də təmsil olunan zaman çox gərgin və həssas məqamlar var  idi. Azərbaycan BMT-yə qəbul olunanda biz Qarabağ  məsələsini diqqətə çatdırmışıq. İlk dəfə Azərbaycan bayrağını orada qaldırdıq.

- Düzdür. Xocalı soyqırımınıdan sonra bizim üçün də mürəkkəb proseslər cərəyan edirdi. Ancaq BMT-də Xocalı məsələsini beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırdıq. O zaman nazir Hüseynağa Sadıqov idi. BMT-nin Baş Assambleyasında Hüseynağa Sadıqova söz verilmişdi. O da öz çıxışında bu soyqırımı hadisəsini qeyd etmişdi. Ermənilərin 613 nəfər azərbaycanlını amansızlıqla qətlə yetirdiyini söylədi. Bu soyqırımı  ilk gündən BMT tribunasında qaldırmışdıq.

- Həsən Həsənov və mən BMT Təhlükəsizlik Şurasında ilk diplomatlardan idik. Həsən müəllim BMT nümayəndəliyimizə rəhbərlik edirdi.  Həmin vaxt BMT TŞ-da əksəriyyət diplomatlar idi. Təbii ki, Həsən müəllim də münaqişənin həll olunması üçün çalışırdı. Həsən Həsənov 1993-cü ildə TŞ-nin Qarabağla bağlı ikinci qətnaməsindən sonra xarici işlər naziri təyin olundu. Həsən Həsənov Azərbaycanın xarici işlər naziri kimi qətnamələrin qəbulunda aktivlik nümayiş etdirirdi. Orada çoxu xəritədə Azərbaycanı tapa bilmirdi. Biz onlarla görüşlər keçirirdik. Xəritəmi düzəltmişdik. BMT TŞ-da olan diplomatlara bir-bir Ermənistanın hansı torpaqları işğal etdiyini göstərirdik. Bu, böyük iş idi. Vaxt lazım idi ki, bunu həll edək. O zaman Pakistan sağ olsun ki, bizə dəstək verdi.

- Bu, məni qürurlandırır. Pakistan əvvəldən yoluna sadiq qalıb. Həmin BMT-nin TŞ-sı Azərbaycanın BMT-yə  qəbul olunması üçün qərar qəbul etdi. 1993-cü il aprelin 30-da BMT TŞ-da sədrlik Pakistana həvalə olunmuşdu. Pakistan bu məsələni qaldırdı. Aprelin 30-da 822 nomrəli qətnamə qəbul olundu. Bu qətnamədə ATƏT-in Minsk qrupuna tapşırılıb ki, Ermənistan qoşunları Kəlbəcərdən çıxarılmalıdır. Çünki 1993-cü ilin 2 aprelində Kəlbəcər işğal olunmuşdu. Əfsuslar olsun ki, cənab Prezidentin dediyi kimi, 27 il ərzində o qətnamələr yerinə yetirilmədi.

- Tam şəkildə sizinlə razıyam. Bayaq dediyiniz kimi, Qarabağ münaqişəsi ilə ilk gündən məşğulam. Biz beynəlxalq münasibətlərdə hər zaman BMT-nin 4 qətnaməsinə istinad etmişik. Heç kim onların qarşısına çıxa bilməzdi. Çünki bu qətnamələri yerinə yetirmək lazım idi.

- Güman ki, dünyanın Qarabağı yaddan çıxaracağını düşünürdülər. Bilmirəm, ermənilər niyə belə fikirdə idilər. Çünki “Madrid prinsipləri”ndə də olduğu kimi,  qeyd olunan məsələ o idi ki, ilk növbədə Ermənistan qoşunları Azərbaycan ərazilərindən çıxarılsın. Biz məsələnin sülh yolu ilə həll olunmasının tərəfdarı idik. Axırda bəlli oldu ki, ermənilər sülh variantına getmək istəmirlər. Və başladılar  Qarabağda qanunsuz məskunlaşma həyata keçirməyə. Bu da sonrakı mərhələdə çətinlik yarada bilərdi. Hər görüşdə Ermənistan rəhbərliyinin qarşısında bunları qaldırırdıq. Ancaq Ermənistan rəhbərliyi elə düşünürdü ki, tam şəkildə o torpaqları sonuna qədər əllərində saxlayacaqlar.

- Fəxr edirəm. Fəxr edirəm ki, Azərbaycan Ordusu şanlı Ordudur. Döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirir və torpaqlarımızı işğaldan azad edir. Bununla birmənalı olaraq fəxr edirəm. “Madrid prinsipləri” tarixdir. Birinci mərhələdən söhbət gedirsə, Azərbaycanın şanlı Ordusu o mərhələni yerinə yetirir. Bu gün-sabah Ağdamı da azad edəndən sonra 5 rayon birmənalı olaraq geri alınmış sayılacaq. Yerdə qalan 2 rayonu da onlar qaytarmalıdır. Tam şəkildə inanıram ki, o 2 rayonu da azad edəcəyik.

- Əgər hələ də bu istiqamətdə davam edəcəksə, babalı Paşinyanın boynuna.