\"O, çox cəfalar görsə də, uğrunda mübarizə apardığı müstəqilliyimizi görmək nəsibi oldu\"

"Sülhün əldə olunmasına mane olmağa çalışan qüvvələr zərərsizləşdirilib"

Hikmət Hacıyev: YUNESKO bir adamın əlində alətə çevrilməməlidir

Qazaxla həmsərhəd bu kəndə giriş bağlandı...-Polis yalnız yerli sakinləri buraxır...-FOTOLAR

"Siyasətsiz müsabiqə": "Avroviziya"da Fələstin bayrağı qadağan edilib, LGBT bayrağına icazə veriləcək

"Rusiyanın Şimali Koreya və İranla əməkdaşlığı güclənir" - Pentaqon

ABŞ rusiyalı məmurları ələ salaraq BRIKS görüşünü "pozub"

Hər ay paket olaraq verilən 15 min manatı maaş kimi almışam - Naxçıvanın sabiq maliyyə nazirinin məhkəməsi

"Rusiya 15 ukraynalı döyüşçünü edam edib" - "Human Rights Watch"

\"O, çox cəfalar görsə də, uğrunda mübarizə apardığı müstəqilliyimizi görmək nəsibi oldu\"

Oxunub: 1422

08 Jul 2020 | 11:20

Bugün tanınmış nasir, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycanın Xalq yazıçısı, ədəbiyyatımızda mənsur şerin banisi, ilk Müşfiqşünas, antisovet “İldırım” təşkilatının qurucularından və respublikanın ilk dissidentlərindən biri Gülhüseyn Hüseynoğlunun anım günüdür.

Gülhüseyn Hüseynoğlu (Gülhüseyn Hüseyn oğlu Abdullayev; 16.10.1923, Mollaoba, Masallı – 08.07.2013, Bakı) 3-4 yaşındaykən ailəsi ilə birgə Bakıya köçüb, orta təhsilini Bakıda alıb.

1947-ci ildə BDU-nun (o zamankı ADU) Filologiya fakültəsini bitirib, aspiranturaya qəbul olunub, lakin şəxsiyyətə pərəstiş dövrünə təvafüq edən antisovet fəaliyyətinə görə həbs edildiyi üçün bu pillədə təhsili yarımçıq qalıb. – Ədib 25 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunub;

yalnız 1956-cı ildə ölkədə ictimai-siyasi yumşalma başladığından ona tam bəraət verilib və aspiranturaya bərpa edilib.

Gülhüseyn Hüseynoğlu yaddaqalan oçerk, povest və elmi-tədqiqat əsərləri yazsa da, bədii yaradıcılığında mənsur şeir və hekayə başlıca yer tutub; “Ana” adlı ilk hekayəsi 1944-cü ildə, “Bənövşə əfsanəsi” adlı ilk mənsur şeiri isə 1946-cı ildə yayınlanıb.

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) V Qurultayından başlayaraq, İdarə heyətinin üzvü seçilib. AYB-nin X Qurultayında Birliyin Nəsr bölməsinin başçısı seçilib.

Əsərləri keçmiş SSRİ xalqlarının dillərinə çevrilib; indiyədək otuza yaxın kitabı kütləvi tirajla buraxılıb.

“Xəzərin qoynunda” (1957), “Bir ömrün çıraqları” (hekayələr və povest; 1958), “Etiraf” (hekayələr və mənsur şeirlər; 1961), “Nigarançılığın sonu” (hekayələr və mənsur şerlər; 1963),

“Mənsur şeirlər” (1964), “Ay nur çiləyəndə” (hekayələr və mənsur şerlər; 1964), “Yaşatmaq üçün” (hekayələr və mənsur şerlər; 1966), “Müşfiq” (həyat və yaralıcılığı; 1968), “İnsan (mənsur şeirlər; 1968), “Mücrü” (mənsur şeirlər; 1972), “Seçilmiş əsərləri” (1974), “Ömrümüz boyu” (mənsur şeirlər və hekayələr; 1978), “İnsanlar və dalğalar” (hekayələr, povestlər, ssenarilər; 1982), “Qatar gedir” (mənsur şeirlər və hekayələr; 1983), “Yana-yana” (hekayələr, povestlər, mənsur şeirlər, ssenarilər; 1986), “Çətin yol” (hekayələr, sənədli povest, mənsur şerlər; 1987), “M.Müşfiqin yaradıcılıq yolu” (dərs vəsaiti; 1987), “Kişi kimi” (1992), “Seçilmiş əsərləri” (iki cilddə; 1993), “Məhəbbətdirmi bu?” (1996), “Mikayıl Müşfiq” (albom-kitab; 1999) və başqa kitabları ədəbi-estetik, milli düşüncəmizə özünəsax rəng qatıb, dəyər qazandırıb.

Əmək fəaliyyətinə hələ tələbə ikən – 1942-ci ildə o vaxtkı “Kommunist” qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi olaraq başlayan G.Hüseynoğlu, 1945-1947-ci illərdə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə, 1947–1948-ci illərdə isə Gənc Tamaşaçılar Teatrında işləyib.

Bir müddət, M.Müşfiq adına 18 saylı məktəbdə dərs deyib.

1957-ci ildə BDU-da müəllimliyə başlayıb; universitetin Filologiya fakültəsində müəllim,

baş müəllim, dosent və professor vəzifələrində çalışıb.

G.Hüseynoğlu şəxsiyyətə pərəstişin ilk qurbanlarından olan M.Müşfiq haqqında ilk monoqrafiyanın, ilk dissertasiyanın və ali məktəblər üçün ilk dərs vəsaitinin müəllifidir.

G.Hüseynoğlu haqqında danışarkən, istər-istəməz, antisovet “İldırım” millətçi gənclər təşkilatı yada düşür. “İldırım” 1942-ci ildə sovet rejimi ilə mübarizə aparmaq, Azərbaycanı SSRİ-dən ayırmaq, respublikanın müstəqilliyini əldə etmək niyyəti ilə qurulmuş gizli qurum olub. – Habelə, 1937-1938-ci illərdə həbs olunub xalq düşməni kimi damğalanan, Sibirə göndərilib güllələnən yazıçıların işinə yenidən baxılmasına, onlara bəraət verilməsinə nail olmaq, Azərbaycan türkcəsini dövlət dili səviyyəsinə qaldırmaq da “İldırım”ın məqsədləri sırasında yer alıb. Təşkilat daxilində yeganə yazıçı olan G.Hüseynoğlu, xalq içində təbliğat işi aparmalı idi. Təşkilatın fəaliyyəti o dövrün xüsusi dövlət orqanlarının nəzarət dairəsinə düşdüyündən, izlənən “Ildırım”çılar həbs edilib; Ali Məhkəmənin qərarıyla onlardan üçünə (İsmixan Rəhimov, Hacı Zeynalov, G.Hüseynoğlu) güllələnmə cəzası verilib. – Xoşbəxtlikdən o illərdə güllələnmə hökmü müvəqqəti götürüldüyündən, onların hökmü 25 il həbslə əvəzlənib; digərləri isə 10 il həbs cəzasına məhkum edilib. Sibirə sürgün edilən G.Hüseynoğlu, cəzasını Tayşet və Bodaybo arasında (7 il, qış-yay demədən ağac kəsməyə məhkum olunmaqla) çəkib. Nəhayət, Stalin öləndən sonra bir çox məsələlər kimi bu işə də yenidən baxmağa qərar verilib və 1955-ci ilin mayında “İldırım”çılar evə dönmə hüququ əldə edib.

Xalq şairi QABİLin məşhur “GÜLHÜSEYN” şeiri, Xalq yazıçısının xarakterinə poetik ayna tutur:

-Həm mənzumdu, həm mənsurdu Gülhüseyn.

Həm məsumdu, həm məğrurdu Gülhüseyn.

Zindanların zülmətini əridən

Al şəfəqdi, qızıl nurdu Gülhüseyn…

G.Hüseynoğlu çox cəfalar görsə də, uğrunda mübarizə apardığı, ömrünün ən gözəl illərini hər etdiyi dövlət müstəqilliyini görmək nəsibi oldu! O, ədəbiyyatımızın inkişafında xidmətlərinə görə bir sıra ödüllərə, təltiflərə, o cümlədən 2005-ci ildə müstəqil Azərbaycanın “Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görülüb; 2002-ci ildən Azərbaycan Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü idi.

Ədibin vəfatı ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və dövlət rəsmiləri, ictimai xadimlər adından verilən “Başsağlığı”nda “Azərbaycanın ədəbi və elmi ictimaiyyətinə ağır itki üz verib” cümləsi ilə başlayırdı... – Bu cümlələr də “Başsağlığı”ndandır: “…Onun özünəməxsus üslubu və uğurlu poetik axtarışları ilə seçilərək oxucuya zövq aşılayan əsərləri müasirlərimizin həyatını, mənəvi aləmini dolğun əks etdirən bədii lövhələrlə zəngindir. Gülhüseyn Hüseynoğlu ədəbiyyatımızda mənsur şerin ilk və dəyərli nümunələrini yaradıb. Azərbaycan nəsrində bədii-poetik struktur baxımından yeni olan bir janrda meydana gətirilən həmin əsərlər ədəbi tənqidin diqqətini daim özünə cəlb edib və həmişə təqdirlə qarşılanıb.

…Yazıçının dərin bədii-estetik keyfiyyətləri və orijinal məzmunu ilə səciyyələnən əsərləri bir sıra dillərə tərcümə olunaraq nəşr edilib.

Gülhüseyn Hüseynoğlu ədəbi və elmi yaradıcılığını ahəngdar şəkildə pedaqoji fəaliyyəti ilə əlaqələndirməklə uzun illər Bakı Dövlət Universitetinin professoru olaraq Azərbaycanda yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması işinə layiqli töhfələr verib”...