Təbii fəlakətlərlə mübarizə həmişə böyük bir problem olmuşdur. Daşqınlar, quraqlıq, tropik fırtına, sel, zəlzələ, vulkan püskürməsi, sunami, torpaq sürüşməsi kimi təbii fəlakətlər buna nümunə ola bilər. İnsanlar hər zaman bütün mövcud vasitələrlə bu fəlakətlərlə mübarizə aparmışlar. XX əsrin ikinci yarısında aparılmış statistika göstərir ki, bu fəlakətlər arasında ən çox rast gəlinənlər tropik fırtına, zəlzələ, sel və quraqlıqdır. Təbii fəlakətlərlə əlaqəli problemlər müxtəlif beynəlxalq elmi və texniki konfransların aktual mövzusudur. 1994-cü ildə Yaponiyadakı konfransda qəbul edilən bəyannamədə zərərləri azaltmaq üçün təbii fəlakətlərə qarşı mübarizənin insan inkişafının vacib elementi olduğu qeyd edilmişdir. Konfransda təbii fəlakətlərlə mübarizə üçün yeni yolların araşdırılmasının zəruriliyi qeyd edilmişdi. İndiyə qədər təbii fəlakətlərlə mübarizədə əsas vəzifə onların qarşısını almaq deyil, onların nəticələrinə qarşı mübarizə aparmaq, ziyanın azaldılması olmuşdur. Buna görə də təbii fəlakətlərin proqnozlaşdırılması və qarşısının alınması problemini həll etmək, onların gözlənilən xərclərinin, fəsadlarının aradan qaldırılmasından daha ucuzdur. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, təbii fəlakətlər arasında ən başlıcası sel və quraqlıqdır. Təcrübə göstərir ki, çay vadisində qurulmuş su anbarları daşqın və quraqlığa qarşı mübarizədə əsas vasitədir. Bir çay hövzəsində su anbarları nə qədər çox olarsa, su ehtiyatlarını idarə etmək daha asan olur. Bununla birlikdə, yeni su anbarlarının inşası coğrafi mövqeyə və su anbarının tikintisinin həddən artıq çox xərclərinə görə həmişə mümkün olmur. Ona görə də rezervuardakı suyun səviyyəsinin idarə edilməsi qarşıya qoyulan məsələdir. Su anbarlarının ehtiyatlarının idarə edilməsində ümumi nəzəri araşdırmalarda rezervuarların spesifikliyini və xüsusiyyətlərini xarakterizə edən evristik və empirik yanaşmalar da nəzərə alınmalıdır. Müsbət haldır ki, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Riyaziyyat fakültəsinin Kompüter elmləri kafedrasının müdiri, riyaziyyat üzrə elmlər doktoru, dosent Rövşən Hümbətəliyevin və Mingəçevir Dövlət Universitetinin əməkdaşı, texnika üzrə fəlsəfə doktoru Almaz Əliyevanın birgə hazırladıqları və 2019-cu ilin iyul ayında Almaniyanın Düsseldorf şəhərində Lambert Akademy Publişinq tərəfindən çap edilmiş "Çaylarda su mənbələrinin rasional istifadə sisteminin kompüter modelinin hazırlanması" monoqrafiysı məhz bu məsələlərə həsr edilib.

Yerin səthindəki obyektlərin tərkibini və vəziyyətini məsafədən zondlamasının məlumatları əsasında izləmək məsələsi Yer kürəsini kosmosdan araşdırmağın qlobal vəzifəsinin bir hissəsidir. Yerin təbii ehtiyatlarının inventarlaşdırılmasının xəritəsinin hazırlanması üçün aerokosmik monitorinqi bir sıra hissələrə bölmək olar:

• fenoloji və dinamik monitorinq - təbii mühitdə mövsümi və çoxillik dəyişikliklərin monitorinqi;

• təbii monitorinq - təbii ekosistemlərin tərkibini və vəziyyətini izləmək;

• antropogen monitorinq - insan fəaliyyətinin ölçüsünə, formasına, dərinliyinə və digər nəticələrinə nəzarət.

Təbii monitorinqdə tədqiqat sahəsi müəyyən yer tipi səth siniflərinə və ya oxşar obyektlərin toplusuna şamil edilə bilər və məsafədən zondlamanın əsas vəzifələrindən biri tədqiq olunan obyektlərin müxtəlif vəziyyətlərini təsnifləşdirmək və şərh etmək imkanı verir. Tədqiq olunan obyektlərə bitkilərin müəyyən hissəsini, torpaqların urbanizasiyasını, islanmış və ya şoranlaşmış torpaqların bölgülərini, müxtəlif növ meşə və ya ot örtüyü, torpaq eroziyasının dərəcəsi və s. aid etmək olar. Bununla birlikdə, tədqiq olunan obyektlərin vəziyyətini müəyyən dərəcədə öyrənmək və qiymətləndirmək üçün çoxsaylı ətraf mühit amillərini həm təbii, həm də texnoloji baxımdan təhlil etmək lazımdır. Digər tərəfdən də bu obyektlər və ətraf mühit arasında ən sabit əlaqələrin müəyyən edilməsi eyni dərəcədə olmur. Riyaziyyat üzrə elmlər doktoru Rövşən Hümbətəliyevin və Kompüter elmləri kafedrasının dosenti, texnika üzrə fəlsəfə doktoru Səadət Mazanovanın bu ilin iyul ayında Almaniyanın Düsseldorf şəhərində Lambert Akademy Publişinq tərəfindən çap edilmiş "Kosmik görüntülərə metodoloji və alqoritmik yanaşmanın effektiv təqdimat və müraciətləri" monoqrafiysı məhz bu məsələlərin araşdırılmasına həsr edilib. Qeyd etmək lazımdır ki, hər iki monoqrafiya müəllimlərimizin ciddi elmi uğurudur. Onları bu uğur münasibətilə ürəkdən təbrik edir və gələcək elmi-pedaqoji fəaliyyətlərində yeni-yeni uğurlar arzulayırıq.