Aprelin 21-də Şri-Lankada kilsə və hotellərdə törədilən silsilə partlayışlar nəticəsində ölənlərin sayı 359 nəfərə çatıb. Hadisədən dərhal sonra 290 nəfərin öldüyü və 500 nəfərin yaralandığı terror hücumunda ölənlərin sayı yaralılar hesabına artır.

Xatırladaq ki, aprelin 21-də pasxa bayramı zamanı Şri-Lankada silsilə partlayışlar törədilib. Daha bir partlayıcı qurğu isə aprelin 22-də Kolombo şəhərində yük maşınında aşkarlanıb və zərərsizləşdirilib. Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, həlak olan 41 insanın cəsədi hələ də tanınmamış qalır. Faciə ilə əlaqədar aprelin 23-ü ölkədə matəm günü elan edilib. Hadisə ilə əlaqədar olaraq 24 nəfər saxlanılıb.

Partlayışlara görə məsuliyyəti İŞİD terror təşkilatı öz üzərinə götürüb. İŞİD-in təbliğat agentliyi “Amaq”ın yaydığı açıqlamada bildirilir ki, hücumların hədəfi koalisiya ölkələrinin vətəndaşları və Şri-Lankadakı xristianlardır. Ancaq İŞİD terror hücumunun məsuliyyətini üzərinə alsa da, bunu necə və hansı vasitə ilə törətdiyini açıqlamayıb.

Hadisədən dərhal sonra yerli hökumət rəsmiləri terror aktına görə “Milli Tövhid Camaatı” (MTC) təşkilatını ittiham etsə də, təşkilat hücumun məsuliyyətini üzərinə götürməyib. Lakin rəsmilər hələ də MTC-ni ittiham edir və bununla bağlı bir sıra səbəblər də göstərilir. Şri-Lankanın müdafiə naziri parlamentdə etdiyi çıxışında bildirib ki, əldə olunan ilkin sübutlar göstərir ki, terror “Milli Tövhid Camaatı” tərəfindən törədilib və Yeni Zelandiyada mart ayında törədilmiş terrora cavab məqsədi daşıyıb. Nazir bildirib ki, terror hücumunu törədənlər daha əvvəl Şri-Lankanı tərk edib və bir müddətdən sonra geri qayıdan şəxslərdir. Eyni zamanda o, ölkə xaricində İŞİD-ə qoşulmuş şəxslərin nəzarət altında olduğunu da qeyd edib.

Artıq bu iddiaya Yeni Zelandiyadan cavab gəlib. Rəsmi Vellinqton Şri-Lanka terrorunun Yeni Zelandiya hadisələri ilə əlaqəsinin olmadığını bildirib. Lakin indi şübhəli iki təşkilat var. İŞİD hücumun məsuliyyətini öz üzərinə götürsə də, bunu kimlərin və necə törətdiyini açıqlamır. Bu isə şübhə yaradır. Çünki son illərdə dünyanın bütün nöqtələrində baş verən hücumları bir qayda olaraq İŞİD öz üzərinə alır.

Mümkün ehtimal budur ki, MTC və İŞİD arasında bağ var və birinci bunu İŞİD-in sifarişi ilə törədib. İndi isə ölkə daxilində daha genişmiqyaslı təqib və təzyiqlərdən qorunmaq üçün terror hücumunu İŞİD öz üzərinə götürür.

Terror aktını törədən “Milli Tövhid Camaatı” təşkilatı barədə geniş məlumat yoxdur. Hind mediasının yazdığına əsasən təkfirçi İslam ideologiyasına məxsus olan bu camaat haqqında ötən ilə qədər demək olar ki, gizli qalıb. Bu təşkilatın “Şri-Lanka Tövhid Camaatı”ndan ayrılan qrup olduğu ehtimal edilir. Ötən il isə MTC Şri-Lankada bəzi buddist heykəllərinə hücumla gündəmə gəlib. Ancaq MTC-nin “Şri-lanka Tövhid Camaatı”ndan ayrılması ilə haqda da ciddi dəlillər yoxdur. BBC-nin məlumatına görə, “Şri-Lanka Tövhid Camaatı” Hindistanda fəaliyyət göstərən “Tamil Nadu Tövhid Camaatı” təşkilatının qolu hesab olunur. MTC-nin rəhbərinin Məhəmməd Zahran adlı şəxs olduğu ehtimal olunur.

Qeyd edək ki, dünyada yüksək keyfiyyətli çay növləri ilə məşhur olan ada ölkəsi Şri-Lankanın 21 milyon əhalisi var. Şri-Lanka əhalisinin 9,7 faizini müsəlmanlar təşkil edir. Yerdə qalan əhali buddist və xristianlardır.

Şri-Lanka terroru ilə bağlı ən şübhəli məsələlərdən biri də terror aktı barədə yerli təhlükəsizlik orqanlarının xəbərdar olub, lazımi tədbirlər görmədiyi haqda iddialardır. Terror aktından dərhal sonra media xarici ölkələrin xüsusi xidmət orqanlarının terror təhlükəsi ilə bağlı Şri-Lanka təhlükəsizlik orqanlarını məlumatlandırdığı, ancaq sonuncuların məsuliyyətsiz yanaşdığı haqda yazıb. Hətta Şri-Lanka baş naziri hüquq-mühafizə orqanlarının məsuliyyətsizliyi ilə bağlı istintaqın başladığı haqda açıqlama yayıb. Hökumət sözçüsü Rajitha Senaratne jurnalistlərə bildirib ki, terrordan əvvəl xarici ölkə kəşfiyyat orqanlarından bəzi xəbərdarlıq siqnalları alınıb. Eyni zamanda əlavə edib ki, bu xəbərdarlıqlar müvafiq qurumlara verilməyib.

Ancaq ötən gün ABŞ-ın Şri-Lankadakı səfiri bildirib ki, onlardan hər hansı xəbərdarlıq olmayıb. Hindistan kəşfiyyatının isə hadisədən 2 saat əvvəl Şri-Lanka kəşfiyyatını məlumatlandırdığı iddia olunur. Ancaq belə görünür ki, Şri-Lanka təhlükəsizlik orqanlarında hansısa formada xəbərdarlıq siqnalı olub. O da məlum olub ki, hazırda Şri-Lankada prezident və baş nazir arasında ciddi rəqabət olduğu üçün bu hadisə həm də dövlət içərisindəki siyasi mübarizəni də şiddətləndirəcək.

Şri-Lanka rabitə naziri Harin Fernando aprelin əvvəlində ölkə polisi rəisinin xəbərdarlıq məlumatını twitter hesabından paylaşıb. Sənəddə MTS-nin adı qeyd olunur, eyni zamanda təşkilatın kilsələrə, eləcə də Hind Ali Komissarlığına hücuma hazırlaşdığı bildirilir. Bu isə o deməkdir ki, Şri-Lanka hökuməti daxilində həqiqətən də ciddi parçalanma var və bu terror hadisəsi qruplar arasındakı kəskin rəqabəti üzə çıxarıb. Bundan başqa, Şri-Lanka hökuməti terror aktında xarici təşkilat izi axtarır. Çünki yerli rəsmilər hesab edir ki, bir təşkilat bu hadisəni törədə bilməzdi, mütləq xaricdən dəstək olub. Ancaq indi onu sübut etmək lazımdır. Bu isə hələ çox zaman alacaq. Çünki hadisənin kökündə həm də uzun illərə dayanan etnik-dini münaqişə durur.

Qeyd edək ki, Şri-Lankada etnik-dini münaqişənin 70 ildən çox yaşı var. 1948-ci ildə ada müstəqil olduqdan sonra ölkə əhalisinin 12 faizini təşkil edən Tamil xalqı müstəqilliyin verdiyi siyasi hüquqlardan yararlana bilməyib. Bu isə bölücülüyü dərinləşdirib. Ölkənin rəsmi dili Sinhala dili elan olunub. Əvvəlcə etnik münaqişə kimi başlayan hadisələr zamanı 1957-58-ci illərdə toqquşmalarda 300 Tamil öldürülüb. Eynilə Hindistanda olduğu kimi dərinləşən buddist-müsəlman toqquşmaları getdikcə dərinləşib.

Ümumilikdə Şri-Lankada 1981-2009-cu illərdə davam edən toqquşmalar nəticəsində bəzi rəqəmlərə görə 70, bəzilərinə görə isə 100 min insan ölüb. İlk dəfə “kamikadze kəmərini” də “pələnglər” istifadə edib. Nəhayət, 2009-cu ildə hökumət tamillərə qarşı başlatdığı genişmiqyaslı əməliyyatlar nəticəsində qruplaşmanın əyalətdəki, ümumiyyətlə, Şri-Lankadakı hərbi varlığına son qoyub. Bu əməliyyatlar zamanı 40 min Tamil öldürülüb. Bu hadisələr ölkədə radikalizm və etnik-dini nifrəti daha da dərinləşdirə bilər.(musavat.com)