..26 il öncə bu günlərdə Azərbaycan öz taleyinin ən təlatümlü məqamlarını yaşayırdı. Xocalı kimi dəhşətli soyqırımından sonra ölkənin siyasi və hərbi meydanında xaotik proseslər gedirdi.  Ancaq “xaosdan düzənə” pinsipi ilə dünyanı idarə etməyə çalışanlar işğalçı Ermənistan, terrorçu erməni təşkilatlarının və daxildəki hakimiyyət aşiqlərinin əli ilə prosesləri özlərinə sərf edən məcraya yönəldirdilər.

Həmin günlər ölkənin siyasi  idarəçiliyi, demək olar ki, əsasən AXC və onun təsiri altında olan -1991-ci ilin payızında Ali Sovetdə yaradılmış Milli Şura, “demblok” vasitəsilə yönləndirilirdi.  Bu qurumun iclaslarında elə maraqlı, həlledici məqamlar, çıxışlar var ki, onlar bu günkü proseslərdə də öz təsir gücünü hələ də qoruyub saxlayır...

1991-1992-ci illərdə Milli Şuranın parlamentdəki əksər iclaslarında iştirak etmiş  deputat Maksim Musayevin “Milli Şura (10.1991- 05.1992) parlamenti” kitabındakı xronika əsasında 1992-ci il martın 3-dən  mayın 18-dək, yəni Laçının işğal olunduğu və AXC-nin hakimiyyətə tam yiyələndiyi  bir günədək Ali Sovetdə baş verənlərin ən maraqlı məqamlarını diqqətinizə çatdırırıq.

(Ali Sovetin Milli Şurasının 1992-ci il 5 may tarixli iclası. Xronikanın əvvəlki hissələri üçün bu linkə baxın:  www.moderator.az/news/225756.html )

 “İnsanların dalınca yox, əqidə dalınca getmək lazımdır…”

“...Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının növbəti iclası 1992-ci il mayın 5-də öz işinə başladı. 

“Gündəlik sizə paylanıb, nə kimi təkliflər var?”-deyən sədr Tamerlan Qarayev ilk sözü deputat  Hacı Əbdülə verdi. 

“Təklif ondan ibarətdir  ki, Milli Şuranın gündəliyinə fövqəladə sessiyanın çağırılması və martın 5-6-da Prezidentin istefaya göndərilməsinin  nə dərəcədə qanunauyğun, yaxud qanunsuz olduğu Konstitusiyanın nə dərəcədə pozulduğu haqda məsələlər daxil edilsin...”

Deputat Arif Rəhimzadə isə prezidentliyə namizədin yuxarı yaş həddi haqda məsələnin daha vacib olduğunu  söylədi...

Bir neçə çıxışın ardınca iclasa sədrlik edən  Ziyad Səmədzadə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin  yaradılması barədə danışmaq üçün Müdafiə naziri Rəhim Qazıyevə söz verdi...”  

Rəhim Qazıyevin kitabda verilmiş çıxışının əsas məqamlarını nəzərinizə çatdırırıq:

“Ötən müddət ərzində respublika Silahlı Qüvvələrinin əsas strukturları yaradılmışdır. 4 motoatıcı və 1 tank brqadalarının qərargahları yaradılıb. Briqadalar zabitlərlə  7 faiz, şəxsi heyətlə 15 faiz komplektləşdirilib.  Briqadaların tam komplektləşdirilməməsinə əsas səbəb zabit kadrlarının çatışmamasıdır. MN-in idarə və şöbələri yaradılıb, lakin əməliyyat, kəşfiyyat, rabitə idarələri və artilleriya qərargahı zabit kadrları ilə tam komplektləşdirilməmişdir. Səbəbi yüksək ixtisas hazırlııqlı zabitlərin çatışmamasıdır. Halbuki, keçmiş sovet ordusunda 4 min azərbaycanlı zabit xidmət edib. Hazırda onların yalnız 10 faizi respublikaya qayıdıb. Bunun əsas səbəbi  mənzillərin yoxluğu və möhkəm sosial təminatın olmamasıdır...”

“...Müdafiə Nazirliyinin təlim mərkəzində 3 min könüllü hazırlıq keçmiş və hazırda 1580-i təlim keçir. Briqada qərargahları  Dağlıq Qarabağ zonasında irəli çəkiliblər.  Azərbaycan ordusunun bütün bölmələri, özünümüdafiə batalyonları bu qərargahlara tabe edilib...”

“...Könüllü batalayonların təmininə gəldikdə deyim ki, onlar uzun müddət özləri tapıb, özləri düzəldiblər. Onların əksəriyyəti adi xəritədən istifadə etməyi bacarmırlar. Vahid əməliyyatın keçirilməsini qəbul edə bilmirlər...”

Daha sonra siyasi məsələlərə toxunan Müdafiə naziri dedi:”Köhnə Konstitusiya ilə yeni dövlət qurmaq olmaz. Yeni Konstitusiya işlənib hazırlanmamış hər hansı bir adamı seçkiyə buraxarıqsa, onu  məhv edəcəyik. 3 aydan sonra istefaya çıxacaq. İndi də yeni qüvvələr fəaliyyətə başlayıb. Biri Heydər Əliyevi hakimiyyətə gətirmək istəyir,  o biri  yenidən Ayaz Mütəllibovu... Onun 

 üçün imza yığan adamlar keçən il Heydər Əliyev burada tənqid olunanda  niyə demədilər ki, bu kişi yaxşı adamdır, belə eləməyin...

Naxçıvanın özündə parçalanmış qüvvələr var, elə burdakı kimi... Adamların dalınca yox, əqidə dalınca getmək lazımdır. Bir dəstə Əbülfəz bəyin dalınca gedir, bir dəstə Etibarın. Amma hələ heç birinin dəqiq bir proqramı ortaya çıxmayıb. Bunlar milləti hansı proqramla, hansı mexanizmlə azadlığa çıxaracaqlar? Köhnə havaları yenidən çaldırmaq lazım deyil. Vəziyyətimiz çox ağırdır...

Mən Rusiyaya getmişdim. Orada Şapoşnikov və Qraçovla danışıqlarımız  oldu. Torpağımızın təxm. 9-11 faizində onların hərbi hissələri yerləşir. Həddindən artıq güclü və özü də həddindən artıq böyük bazalar var. Aprelin 24-də Gəncə yaxınlığındakı Zazalı bazası partadılmalıydı. Təkcə orada 1800 vaqon aviabomba var.  Onlar partladılsaydı, 150 km radiusunda bir şey salamat qalmayacaqdı...”

Rəhim Qazıyevə MN-in  Baş qərargah rəisi Şahin Musayev haqda, ordumuzun Xankəndinə hücumu, hərbi prokurorluq və hərbi tribunal barədə suallar verildi. 

“Şahin Musayev mənə qədər Baş qərargahın rəisi təyin olunub. MN-ə gələndə ona general  rütbəsi verilib, savadlı hərbçidir. Xasiyyəti çox kəskindir,  yəni xoşagəlməzdir. Təşkilatçı kimi çox yaxşıdır. Onun müsbət işləri var. İndi orduda boş söhbətlər çox gedir. Guya ordu var, komandir var, ortada bir şey yoxdur. İndi Prezident qvardiyasının komandanı, Daxili İşlər Nazirliyi, bizim nazirlik var, amma əsgər yoxdur. Dəllək müştəridən çoxdur, qardaş. Bizdə indi nə dövlət, nə nizam-intizam, nə də əqidə var. Siyasi sabitlik yaranmasa, mən sizə deyirəm, heç nəyə ümid etmək mümkün deyil...”

“Rəhim bəy, siz işin içindəsiniz, dəqiq bilirsiniz, Şahin Musayevin şəxsiyyəti dəqiqləşdirilməlidir. Bu kimdir və necə  gəlib buraya çıxıb?”- deyən deputat Şadman Hüseynova isə Müdafiə nazirinin  cavabı belə oldu. Şahin Musayevi apardım Ramiz Fətəliyevin yanına. Aydın oldu ki, onlar biri-birini başa düşməyiblər. Xahiş edirəm, bir həftə tələsməyəsiniz...”