Məlum olduğu kimi, bu gün Milli Məclisdə Baş nazirin Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ildə fəaliyyəti haqqında hesabatı olub. Hesabat ətrafında çıxışlar zamanı millət vəkili, İqtisadi və Sosial İnnovasiyalar İnstitutunun rəhbəri Əli Məsimli ötən il iqtisadiyyatda baş verən müsbət və mənfi meyllər,eləcə də əhalini narahat edən bir sıra sosial mahiyyətli təkliflərlə çııxş edib.

Moderator.az həmin çıxışın əsas məqamlarını oxuculara təqdim edir:

       

Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ildə fəaliyyəti haqqında hesabatından göründüyü kimi, ötən il ölkənin iqtisadi və sosial göstəriciləri xeyli sahələr üzrə özündən əvvəlki illə müqayisədə yaxşılaşıb. Onların arasımda 6 məqam xüsusi yer tutur: 2017-ci ildə islahatlar istiqamətində özündən əvvəlki illərdən daha çox iş görülüb. Xüsusən də dövlət idarəetmə strukturunun təkmilləşdirilməsi,kadr islahatları, struktur islahatları və yeni istehsal sahələrinin yaradılması istiqamətində zəruri addımların atılması, qeyri-neft sənayesinin stimullaşdırılmasında sənaye və texnologiyalar parkları və sənaye məhəllələrinin xüsusi rol oynamağa başlaması, iqtisadiyyata hər halda müsbət təsir göstərdi. 2016-cı ildə hökumət  artım  proqnozlaşdırsa da, ölkənin sosial-iqtisadi durumunu xarakterizə edən inteqral göstərici-ÜDM  4 faizə yaxın azalmışdı ki, bu da ölkə iqtisadiyyatın 2 milyard manat kiçilməsi demək idi.Amma  2017-ci ildə iqtisadiyyatın geriləmə prosesi dayanıb. Valyuta bazarında ajiotajın götürülməsi, milli valyutanın məzənnəsinin müvəqqəti də olsa nisbi sabitliyini müsbət dəyərləndiririk. 2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra da proses davam etmiş və məzənə 1 manat 92 qəpik səviyyəsinə enmişdi. 2017-cı ildə isə manatın dollata nisbətdə mübadilə kursu bir qədər möhkəmləndi və onun dollara nisbətdə orta məzənnəsi 1 manat 72 qəpik təşkil etdi. Sərnayə qoyuluşlarının kəskin azalması prosesi ötən il nisbətən dayandı.Azərbaycan Bakı-Tiflis-Qars yeni dəmir yolu bağlantısı layihəsinin reallaşmasında önəmli rol oynamaqla gələcəyə hesablanmış daha bir mühüm addım atdı. Bu həm strateji,həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdançox önəmli hadisədir. Çindən İngiltərəyədək olan məkanda Asiya ilə Avropanın birləşməsində özünəməxsus rol oynayacaq Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu bağlantısı iqtisadi fayda gətirməklə yanaşı, həm də Azərbaycanı tranzit daşımaların mərkəzinə çevirir, regionda mövqeyimizi möhkəmlədir, eləcə də Azərbaycanın Çinlə Avropa arasıda çox önəmli bir loqistika mərkəzinə çevrilməsi istiqamətində mühüm rol oynayr. 

        

Bununla belə, 2017-ci ildə bəzi mənfi meyllər də davam edib. Mənfi meyllər arasında 2 məqamı xüsusi qeyd etməklə təkliflərimizi vermək istərdik: 

        

Birincisi, 2017-ci ildə hökumətin üzləşdiyi əsas çətinliklər bank sektorunda olub. Bank sektorunu sağlamlaşdırmadan qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirmək çətin olacaq. Bu baxımdan bank sistemini nizama salmadan iqtisadiyyatın böhrandan qurtuluğunu düşünmək sadəcə sözdür. Ona görə də biz hökuməti məhz bu il-2018-ci ildə maliyyə-bank sistemini sağlamlaşdırmaq  şansından layiqincə istifadə etməyə çağırırıq.Bunun üçün 3 istiqamətd addım atılmasını təklif edirik:

       

1.Bankların sağlamlaşdırılması işi “Beynəlxalq Bank”la məhdudlaşdırmayıb, bütövlükdə bank sisteminə şamil edilməlidir. 

      

2.Beynəlxalq Bankın və digər bankların acı təcrübəsi göstərdi ki, Azərbaycan banklarının ənənvi ssenari üzrə yüksək faizlər hesabına işləməkdə davam etməsinin perspektivi yoxdur. Banklarının perspektivli biznes layihələrin seçilib kreditləşdirilməsi sahəsindəki fəaliyyətinin genişləndirilməsi, real sektoru kreditləşdirməklə ölkə iqtisadiyyatının yüksək artımına və bu yolla bank sektorunun daha da güclənməsinə nail olmaq. Əgər bu baş verərsə, onda biznesin kreditlərə olan tələbatı da ödənilmiş olar. Bu isə öz növbəsində ölkə iqtisadiyyatının real sektorunun inkişafına ciddi təkan verər və eyni zamanda bank sistemi möhkəmlənər.

      

3. Problemli kreditlərin həcmi təhlükəli həddi keçərək 2 milyard manata doğrü gedir. Hökumət bu problemin həllini dondurmaq siyasəti yeritməklə əslində həm də hər gün,  hər həftə, hər ay özünün də bu problemi həll etmək şansını da itirməkdədir.... Amma maliyyə-bank sistemini iflic vəziyyətindən çıxarmaq və əhalini borc tələsindən qurtarmaqdan ötrü hökumət problemli kreditlər,xüsusn də dollarla olan kreditlər probleminin həllini sürətləndirməlidir..Bu problemin optimal həllinin tapılması istiqamətində biz də ölkənin tanınmış mütəxssislərinin də fikirlrini almaqla təkliflər hazırlayıb aidiyyatı orqanlara göndərmişik. Həmin təkliflərin mahiyyti bundan ibarıtdir ki, devalvasiya nəticəsində borcunu əvvəlki qaydada ödəyə bilməyən şəxslərə güzəştlər tətbiq edilsin.Bu məsələdə bizim mövqeyimiz hökumətə də,ictimaiyyətə də məlumdur: dollarla olan kredit probleminin ağırlığı dövlət, Mərkəzi Bank, kommersiya bankları və əhali arasında dörd yerə bölünsün ki,heç bir tərəfə ağırlıq düşməsin. Eyni zamanda araşdırma aparılsın, həqiqətən borcunu ödəmək iqtidarında olmayan şəxslərin borcları silinsin. Fiziki şəxslərin müflisləşməsi haqqında qanun qəbul etməsi, şəhid ailələrı, kimsəsizlər, aşağı pensiya alan pensiyaçılar, krediti qaytarmaq üçün bütün imkanları tükənmiş yoxsul insanların aldıqları kreditlərin isə məhkəmə yolu ilə müflisləşmə mexanizmi vasitəsilə bağışlansın.Əvəzində dövlətin banklara birbaşa və dolayısı ilə dəstək verməsi, bu əsasda bankların fəaliyyətinin normallaşdırılması istiqamətində zəruri işlər aparılsın.

        

Bunu nəzərə alaraq biz martın 6-da Milli Məclisin plenar iclasında  “Məcburi dövlət sosial sığorta sahəsində borcların tənzimlənməsi haqqında” çox zəruri bir qanun layihəsinə görə cənab prezidentə təşəkkür etdik və xarici valyutada olan kredit borclarının tənzimlənməsi haqqında da qərarın verilməsi xahişi ilə müraciət etdik. Bu gün də Maliyyə Sabitliyi Şurasına, Mərkəzi Banka, Maliyyə Nazirliyinə, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına müraciət edirik ki, problemli kreditlərlə bağlı təkliflərə həsas yanaşsınlar və problemin həllinin sürətləndirilməsinə təsir etsinlər.

          

İkincisi, Azərbaycan Prezidentinin  Fərman və Sərəncamları ilə maaşlar, pensiyalar, müavinətlər və digər ödənişlər artırıldı. Bizdə  maaaş artımı adətən 3 əks addıma müşayət olunur: Ya müxtəlif bahanələrdə  maaş artımın ardınca işiq,su qaz,benzin və sairin tarifləri qaldırılır. Ya ali məktəblərdə təhsil haqqları qaldırılır.Ya da ki, monopolistlər qiyməyləri süni surətdə qaldırmağa başlayır.Bu il inflyasiyanın birrəqəmli olması iqtisadi artımın bərpası və sürətləndirilməsi üçün çox vacib şərtdir. 2018-ci il- Azərbaycan  Xalq Cümhuriyytinin yaranmasının 100-cü ildönümü tarixi digər məsələrlə yanaşı həm də əhalinin sosial vəziyyətində də müsbət iz buraxmalıdır. Aidiyyatlı orqanlar bu məsələyə məsuluyyətlə yanaşmalıdırlar ki, maaş artımı monopoliyanın cibinə yox, əhalini rifahına yönəlsin.