Ermənistanda anti-Rusiya ovqatı yenidən güclənib. Bunun əsas səbəbi sözsüz ki, işğalçı ölkənin 1 nömrəli müttəfiqi sayılan Rusiyanın Azərbaycana silah satmaqda davam etməsi olsa da başqa səbəblər də yox deyil. Ancaq baş motiv bu: ermənilər belə hesab edirlər ki, əgər Moskva onların hərbi-siyasi müttəfiqidirsə, o zaman Ermənistanın düşməninə - Azərbaycana adicə patron da satmamalıdır.

Lakin Rusiya Azərbaycana müasir silahlar və hərbi texnika satmaqla, özü də dünya bazarı qiymətinə satmaqla ən əvvəl para qazanır və öz büdcəsini zənginləşdirir. Yəni, ilk növbədə kommersiya, biznes maraqları güdür.

İkinci yandan, bu yolla Moskva Azərbaycanı müəyyən mənada öz orbitində saxlamağa, özünə bağlamağa çalışır. Ayrı sözlə, bir növ Ermənistanla strateji müttəfiqliyinin yaratdığı boşluğu doldurur, guya həm də Azərbaycanın yanında olduğu barədə rəy yaratmaq, balans yaratmaq istəyir.

Hərçənd bu balans Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə yox, uzanmasına xidmət edir. Halbuki Moskva arzulasa, münaqişə tərəflərinin silahlanmasına ehtiyac qalmaz və məsələni qısa zamanda, dinc yolla yoluna qoyar. Amma belə görünür ki, İrəvanı Moskvanın kontur-dəlilləri qane eləmir.

Elə olmasaydı, Ermənistan bir ayın içində, ard-arda iki dəfə (Rumıniya, Gürcüstan) NATO təlimlərinə qatılmazdı. Maraqlıdır ki, hər iki iştirak Ermənistanda Rusiya əleyhinə narazılığın gücləndiyi və Rusiya-Ermənistan ortaq hərbi birləşməsinin yaradılması haqda müqavilənin qüvvəyə mindiyi dönəmə təsadüf edib.

***

Hələ ki rəsmi Moskvadan İrəvanın bu de-marşlarına qarşı hər hansı reaksiya gəlməyib. Lakin şimal qonşumuzdakı ekspert dairələrindən sərt reaksiyalar artıq özünü göstərməyə başlayıb. Məsələn, rusiyalı siyasi analitik, erməniyönlü “Regnum” informasiya agentliyinin baş redaktoru, bir qayda olaraq ermənipərəst baxışları ilə seçilən Modest Kolerov belə, İrəvanın NATO-ya reveransına neqativ münasibət ortaya qoyub.

Musavat.com-un məlumatına görə, erməni hərbçilərinin Alyansın Gürcüstandakı hərbi təlimlərində iştirakının Rusiya ilə ortaq hərbi qruplaşma haqda müqavilənin ratifikasiya edilməsi ilə eyni vaxtda düşməsini qeyd edən analitik 1 in.am nəşrinə müsahibəsində deyir: “Görünür, Ermənistan əvvəlcədən bəyan edib ki, özünün çoxvektorlu siyasəti çərçivəsində NATO-nun hərbi təlimlərində iştirak edəcək. Deyə bilərik ki, çoxvektorluluq - təkcə nəzəriyyə deyil, həm də reallıqdır. Çoxvektorluluq - balansdır, tarazlıqdır, bir hərəkətin başqa bir hərəkət hesabına neytrallaşdırılmasıdır. Demək, Ermənistanın NATO hərbi təlimlərinə qatılması - Rusiya ilə birləşmişı hərbi qruplaşma yaradılması haqda qərarın siyasi cəhətcə neytrallaşdırılmasıdır”.

Kolerova görə, bu, məhz Ermənistanın həmişə arzuladığı çoxvektorlu siyasətdir: “Ermənistanın Gürcüstandakı NATO hərbi təlimlərində iştirakı həqiqətən də siyasi neytrallaşdırmadır, Rusiya ilə ortaq hərbi qruplaşma yaradılmasının balanslaşdırılmasıdır. Ermənistanın istədiyi çoxvektorlu siyasətdir. Beləcə, Rusiya ilə belə bir birgə siyasi-hərbi qərar faktiki neytrallaşdırılıb, halbuki düşmənin çəkisi, təhlükəsi bu ortaq qruplaşma ilə minimallaşdırılıb. Yəni, bundan sonra çox az adam ortaq hərbi qruplaşmadan ehtiyat edəcək. Ermənistan özü bəyan edirdi ki, NATO ilə həmrəylik içindədir. Ancaq bu həmrəylik Türkiyə və Azərbaycanla birgə iştirak fonundadır. Və əgər Ermənistan Türkiyə və Azərbaycanla birgə belə layihələrdə iştirak edirsə, bu, o deməkdir ki, Rusiya ilə birləşmiş qruplaşma ona lazım deyil. Vəssalam”.

Rusiyalı analitik hesab edir ki, Ermənistanın NATO təlimlərinə qatılması Rusiya ilə ortaq hərbi qruplaşma yaradılması haqda qərarın keyfiyyətinin və effektliliyini kəskin aşağı salır. “Ermənistan özü-özünə pislik elədi. Heç kim ortaq hərbi qruplaşmadan imtina etməyəcək. Ancaq onun siyasi çəkisi aşağı düşdü, bu qruplaşmadan artıq heç kim, nə Türkiyə, nə də Azərbaycan qorxacaq. Ona görə ki, Türkiyə və Azərbaycanın da NATO ilə eyni münasibətləri var. Demək, qoy İrəvan Türkiyə və Azərbaycanla barışmaq üçün NATO-nu çağırsın”, - deyə politoloq bir az da ironik və hədələyici formada qeyd edib.

Rusiyalı ekspert ABŞ-la Rusiya arasında artan gərginliyin iki həmsədr dövlətin münasibətləri kontekstində Dağlıq Qarabağ konfliktinin nizamlanmasına mümkün təsiri ilə bağlı sualı da cavablandırıb. “Bu günlərdə Minsk Qrupunun amerikalı həmsədri birbaşa və məxsusən sizin üçün (ermənilər üçün - red.) dedi ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi çərçivəsində Amerika-Rusiya əlaqələri zərər görməyəcək”.

***

Göründüyü kimi, Kolerovun açıqlamasında Ermənistana ünvanlı kinayəli fikirlərlə yanaşı, ciddi xəbərdarlıq da var. Bu da ondan ibarətdir ki, İrəvan siyasi yönünü gerçəkdən NATO-ya, ABŞ-a dəyişsə, bu, ona çox baha başa gələcək. Eyni zamanda açıqlamada işğalçı ölkəni Türkiyə və Azərbaycanla qorxutmaq məramı var.

Yəni mesaj verilir ki, Ermənistan hara fırlasa, onun yeganə mövcudluq qarantı məhz Rusiyadır, o üzdən Rusiyadan möhkəm yapışmalıdır. Faktiki şəkildə bu, həm də Ermənistana Azərbaycan və Türkiyə ilə barışıq şansı qoymamaq anlamına gəlir. İrəvan isə Bakı və Ankara ilə normal münasibətlər qurmayınca heç vaxt normal inkişaf yoluna qədəm qoya bilməyəcək. O vaxta kimi də Rusiyanın girovu olaraq qalacaq.

Ermənilər bu gerçəyi nə qədər tez başa düşsələr, təbii ki, ilk növbədə özləri üçün yaxşı olar. Əfsus ki, düşmən ölkəni indi iki böyük qonşu - Türkiyə və Azərbaycanla barışıq yox, sadəcə, sanksiyalar altında getdikcə zəifləyən Rusiya qismində bir himayədarı NATO, ABŞ qismində başqa bir himayədarla əvəzləmək düşündürür. Hədəf də təbii ki, öz işğalçı siyasətinə yeni və daha etibarlı siyasi sponsor qazanmaq, Dağlıq Qarabağın Azərbaycan tərkibinə qaytarılmasına imkan verməməkdir.