"Seks ən müqəddəs ibadətdir" - Tanınmış psixoterapevt
Müsahibə
Oxunub: 6331
01 Jul 2016 | 13:54
Moderator.az tanınmış psixoterapevt Elmir Əkbər ilə  müsahibəni təqdim edir: 


-Elmir müəllim, ilk olaraq Ağdaşın Qoşaqovaq kəndindəki hadisəyə toxunmanızı istərdim. Guya orada əcaib varlıqlar dolaşır. Ehtimal edirlər ki, onlar ruhdur. Psixoloq kimi ruhun mahiyyətini necə izah edərsiniz? 

-Ruh məsələsi həmişə suallar doğurub. Təbii ki, psixoterapevtlər standart, klassik, el-obanın qəbul etdiyi anlayışlarla barışmırlar. Çünki onlar insan şüurunun manipulyasiyasına xidmət edirlər. Amma bu zaman paralel olaraq sual ortaya çıxır. Nəyə görə ruhlara inanırıq? Psixoloq, psixoterapevt, psixoanalitik, psixiatrların işi bilavasitə ruhla bağlıdır. Biz bilavasitə insanın ruhu ilə təmasda oluruq. "Psixa" sözünün özü ruh deməkdir. Psixoterapiya isə iki ruhun təmasıdır. Psixoterapevtlər insan ruhunu öz ruhu vasitəsi ilə müalicə edən mütəxəssislərdir. Bu baxımdan mümkün deyil ki, hansısa bir psixoterapevt ruhun varlığını inkar etsin.

-Yəni ruh siz dediyiniz anlamda mövcuddur? 

-Burada o qədər mürəkkəb anlayışlar var ki... Psixoterapiya seansının özü o qədər mürəkkəb bir prosedurdur ki, bundan geniş danışmaq olar. Ruhun insanın daxilində olmasını deyə bilmərəm. Ruh metafizik bir məfhumdur, amorf bir anlayışdır. Biz onun konkret yerini göstərə bilmərik. Ruhun hansısa bir necəlik xüsusiyyətini təsvir etmək heç vaxt mümkün deyil.

Biz sadəcə ruhun təzahürü sayəsində onu öyrənə bilirik, onun haqqında mühakimə yürüdürük. Müqayisə aparaq. Məsələn, götürək, ağlı. Ağıl beyindirmi? Qətiyyən. Ruh beyindirmi? Qətiyyən. Ruhi xəstələrin, şizofrenik insanların beyinlərində biz heç zaman spesifik dəyişiklik tapa bilmirik.

Nevrozların, depressiyaya düşən insanların beyinlərinin anatomik quruluşunda hər hansı bir dəyişiklik olmur. Proses necə baş verir? İnsan deyək ki, hər hansı vəhşi heyvan görür və bizdə təlaş yaranır. Bu qorxunu bizdə nə yaradır? Neyromediatorlar.

Bəs bunun kökü insan ruhuna necə gedib çıxır? Məşhur bir video var. Şirlər oğlana doğru qaçır, biz də elə bilirik ki, hücum edirlər. Onlar oğlanı yıxırlar, onu yalayırlar. Məlum olur ki, o oğlan balaca vaxtından həmin şirləri saxlayıb. Şir bizim üstümüzə gəlsə, qorxarıq. Amma o insan sevinc hissi yaşayır. O adamın ruhu həmin şiri sevgi obyekti kimi qiymətləndirir. Buna görə də, onun beynində tamam ayrı neyromediatorlar işə düşür. O insan tamam başqa hisslər yaşayır. Bizdə isə şir qorxu obyektidir. 

Dinlərin üzərində manipulyasiya etdiyi ruh anlayışını psixologiya qəbul edir. İnsanlar deyirlər ki, onların gözünə ruh görünüb. Psixologiya da o ruhun varlığını qəbul edir. Ziqmund Freyd dahi insan, psixologiyanın atasıdır. Ona qədər olan psixoloqlar ofis siçovulları idilər. Freyd psixoanaliz sayəsində əsl psixologiyanı yaratdı. Onun nəzəriyyəsindəki şüuraltı, şüurüstü, eqo anlayışlarının beyinlə, maddi materiya ilə heç bir əlaqəsi yox idi. Nevropatoloqların işi beynin fiziki zədələrini sağaltmaqdır. Nevropatoloqlar Freydi yaratdığı metafizik nəzəriyyəyə görə ittiham edirdilər.

Biz o ruhun varlığını qəbul edirik. Amma nadan və cahil insanları başa salmaq çətindir. Ruhun xüsusiyyəti odur ki, onu gözlə görmək mümkün deyil. O, metafizikadır, materiya deyil.

-Kameralara sanki hansısa varlıqların düşməsi barədə çoxsaylı iddialar eşitmişik. Onlar nədir: hər hansı dalğa, yoxsa yalnız manipulyasiya? 

-Bunun izahı çoxdur. Birincisi, müxtəlif optik fenomenlər, hadisələr mövcuddur. Bizim camaat isə tam fərqli düşünür. Gətirib bəzən şəkil göstərirlər və o fotoda ruh olduğunu deyirlər. Düşünürəm ki, onlar hansısa "Fata Morqana" kimi ilğımlar görsələr, onları ümumiyyətlə idarə etmək çox asan olar. "Fata Morqana" xüsusi ilğım növüdür. Bu elə bir şeydir ki, bir də görərsən ki, səmada maşınlar gedir, insanlar gəzir. Hansısa bir şəhərdə olan hadisəni səmada müşahidə edə bilərsiniz. Bizim camaat elə bir şey görsə, ağlını itirər. Kimsə gəlib deyər ki, o, peyğəmbərdir.

Deyərlər ki, bu qiyamətdir, gətirin pul verin. Hamısı da gətirib verər. Halbuki bu, optik hadisədir. Bunu bilməyən adamların çoxu heç orta məktəb də oxumayıblar.

Optikanı yaxşı bilən bir insan başa düşməlidir ki, bu cür hadisələr sadəcə olaraq fiziki fenomenlərdir. Çox zaman isə belə hadisələrdən manipulyasiya edib qazanc məqsədi güdürlər. Avropada gözəl qəsrlər, tarixi yerlər mövcuddur. Orada qəsrlərə turist cəlb etmək üçün hansısa bir əfsanələr yaratmağa başlayırlar.

Əşyaların hər biri müxtəlif kimyəvi maddələrdən ibarətdir. Onların da hər birinin xüsusiyyəti var. İstidən genişlənmə və daralma xüsusiyyətləri. İndi hardasa nəsə yerə düşə bilər, otaqda səs yarana bilər. Bunların hamısını hansısa varlıqla əlaqələndirmək yalnız insan şüurunun manipulyasiyasıdır.

Xüsusi xidmət orqanları da maraqlı olub ki, insanlar üçün belə nağıllar, əfsanələr yaradılsın. Keçmiş MTN-in generalları tutulanda bəlli oldu ki, bütün falçıların çoxu onlarla əlaqəlidir. Məlum oldu ki, iyrənc bir binamus bunlarla əlaqədə olub manipulyasiya edib. Camaatı qoyun yerinə qoyurdular. Uyub falçılara gedənlər də qoyun idi. Fərqi yoxdur, istər məmur, istərsə də başqaları olsun. Pullu qoyunlar, kitab yüklü uzunqulaqlar gedib sirlərini satırdılar. Nə zamandan sonra da bəlli olar ki, bayaq dediyiniz Ağdaşdakı hadisənin arxasında kimsə durur. İnsanlar nağıla uymağa meyllidirlər. Bir də görürsünüz ki, uçan boşqablardan danışırlar...

-Bizim adət etmədiyimiz, görmədiyimiz əcaib texnikaların kameraların yaddaşına düşməsi halları da az olmayıb...

-Mən bu boyda kainatda Yerdən başqa haradasa həyatın olmasını danmıram. Amma tam da əminəm ki, uçan boşqab söhbəti bir oyundur. Hansısa inkişaf etmiş ölkələrin aparatlarıdır. Uçan boşqab fenomeninin nağıl olması hələ başqa planetdə həyatın olmaması da demək deyil.

Bir vacib xüsusiyyəti də deyim ki, hallüsinasiya təkcə bir adamın gözünə görünməyə də bilər. Ola bilər ki, bu, kütləvi psixoz hadisə olsun. Mümkündür ki, bir kənd kütləvi psixoza tutulsun. Təhsil alanda və sonrakı mərhələlərdə müəllimlər bizi bəzi şeylərlə tanış edirdilər.

Məsələn, bir ailə gəlib deyirdi ki, onlar dünyasını dəyişmiş bir qohumlarının ruhunu görüblər. Hamısı da bir ağızdan "bəli" deyirdi. Mən isə xırda detallarına qədər gedirdim. Məsələn, sual edirdim ki, o gözünüzə görünənin corabı, köynəyi nə rəngdə idi?

Bu məqamda hərəsi bir söz deyirdi. Biri deyirdi ağdır, başqası deyirdi qaradır. Yəni kim o ölən insanı necə təsəvvür edirdisə, onu dilə gətirirdi. Məlum oldu ki, bu gözəgörünmə onların təxəyyülünün, fantaziyasının məhsuludur.

-Bulqakovun məşhur "Master və Marqerita" əsərində magiya qrupu insanları kütləvi psixoz halına salırlar. Üstəgəl, siz dediyinizdən də belə nəticə çıxarmaq olar ki, insan şüuru hansısa bir enerji vasitəsi ilə yönləndirilir. 

-Elm o qədər maraqlı və əsrarəngizdir ki... Düzdür, SSRİ-nin təhsili indikindən qat-qat üstün idi. İndi isə Azərbaycan elmi uçuruma düşüb. Amma Sovet vaxtının elmi qüsurlu idi. O dövrdə elm insanlara o qədər yekənəsəq, quru təqdim olunurdu ki, onlar hansısa qeyri-adi görünə bilinən şeyi elmdən kənar hesab edirdilər. Elmdə induksiya deyilən bir xüsusiyyət var.

Ruhi xəstələr öz dediklərinə inanır deyə, onu elə canlı danışırlar ki, kənardakı insanlar da bəzən onun təsirinə düşür. Ruhi xəstənin gözünə hallusinasiya görünür və bunu çox canlı şəkildə danışır. Ətrafdakı insanlar da istər-istəməz onu təxəyyülündə canlandırır. Onlar təxəyyülündə canlandırdıqlarını real obraz kimi qəbul etməyə başlayırlar. Onlar şizofreniya xəstəsi deyillər.
Falçılar, ekstrasenslər, parapsixoloqlar kimdir? Ya əsl dələduz, şarlatan, ya da həqiqətən ruhi xəstələr. Ruhi xəstələrin başqalarını inandırmaq qabiliyyəti daha güclüdür. Çünki onlar doğrudan da elə bilir ki, onlara vergi verilib, təxəyyülündəkiləri çox canlı danışırlar.

-Mənim atam heç zaman fala, caduya inanmayıb. Amma həmişə olan bir şeyi danışır. Deyir ki, gənclik illərində elə-belə maraq xatirinə bir qaraçıya falına baxdırmışdı. Deyir, qaraçı əlinin içinə baxan kimi bildirdi ki, 15 gündən sonra sizin nəsildə çox bədbəxt bir hadisə olacaq. Həqiqətən də olmuşdu. Bunu necə qiymətləndirək? Hansısa siqnal, dalğa vasitəsi ilə verilən dəqiq proqnoz, yoxsa sadəcə ehtimal

-Azərbaycanda elm çoxdan rəhmətə gedib, onu basdırıblar, heç xəbərimiz də yoxdur. Çünki bizim bəzi alim adlandırdıqlarımız elə bir cəfəngiyyat danışırlar ki, adam məəttəl qalır. Gələcək hələ yoxdur. Olmayan şeyi necə demək mümkündür?! Siz dediyiniz fenomenlər tarixən də olub. Məsələn, Mesmer, Rasputin kimi adamlar ağıllı insanları da aldadıblar. Məgər fırıldaqçılar, banklar insanları aldatmırlar?! Məsələ ondan ibarətdir ki, həyatda təsadüflər, ehtimal nəzəriyyəsi var. İnsanlar indi ehtimal nəzəriyyəsi ilə az qala lotoda hansı rəqəmlərin olacağını müəyyənləşdirirlər.

Bu da elmdir. Amma Azərbaycanın yatmış camaatının bunlardan xəbəri yoxdur. Bu gün yığışaq bir otağa, 5 proqnoz səsləndirək. İnanın ki, bu proqnozların ən azı 4-ü reallaşa bilər. Sadəcə bir söz eşidəndə, sonra da o hadisə olanda insanlar düşünməyə başlayır. Adətən insanlar ya çox xoş bir hadisəni, ya da çox bədbəxt bir hadisəni yadında saxlayır. Çünki o hadisələr olan zaman insanın ruhunda təlatüm yaranır, onun daxilində zəiflik yaranır, nəyəsə inanmaq istəyir.

Bu yaxınlarda Elmlər Akademiyasında eksperiment apardım. Dedim ki, 5 nəfər gətirin, mən onların falına baxım. Sonra mən o adamların heç birini inandıra bilmədim ki, bu sadəcə tryukdur, hadisədir, proseduradır. 

Hər bir insanın individual xarakteri var. Amma hamı üçün ümumi olan oxşar cəhətlər də var. Misal üçün, Azərbaycanda bu yaşda olan qadının, qızın təxminən nələr yaşadığını bilmək olur. Ehtimalla demək olar ki, bu insanlar həyatında hansı hadisələri yaşayıb. Bir az müşahidəçilik qabiliyyəti olanda insanın üzündən informasiya ala bilmək mümkündür. İnsanın yaşadığı emosiyalar onun üzündə ömürlük möhür qoyur. Hirsli adamların üzündə bir cür, bədbəxt bir hadisə yaşamış insanların üzündə isə ayrı cür mimik əzələlər olur. İnsanın üzünə baxanda, onun durumu, yaşadıqları, xasiyyəti haqqında nəsə demək olur. Qaraçı falçılar bu işin ustasıdır. Onlar bir az fantaziyalarını işə salırlar və insan yarım saatın içində onun ovcunun içində olur. Falçılıq bundan başqa bir şey deyil. Bunun da arxasında elmi fenomenlər durur.

-Mənim yadıma gəlir, efirdə biri deyirdi ki, falçı ona yastığının altından sümük tapacağını deyib. Və həmin adam da həqiqətən onu tapıb. Amma siz izah etdiniz ki, o sümüyü əslində özü ora qoyub. Bir az ətraflı danışardınız...

-Mən Kalininqrada getmişdim. Orada qaraçılarla tanış oldum, mənim bu millətə böyük hörmətim var. Erikson hipnozu deyilən bir anlayış var. Bu, klassik hipnozdan fərqi ondan ibarətdir ki, danışa-danışa insanı transa salmaq mümkündür. Transa düşən insanın beyninə həmin anda hansı məlumatı desən yerləşdirmək olar. Bunun da kökü gedib qaraçı falçılığına çıxır. Qaraçı bir kəndə gəlir. Qarşısına çıxan adamın əlini əlinə alır və guya onun falına baxır. Əslində isə o, fala baxmır. Buna kinestik hipnoz deyirlər. Yəni xüsusi toxunuşla insanı hipnoza salırlar. Heyvanda bunu daha asan müşahidə etmək olur. Məsələn, akulanın qarnının altını sığallayanda o, hipnoza düşür. Toyuğu başı üstə çevirəndə o transa düşür. İnsanda müəyyən kinestik toxunmaları forması var ki, onunla adamı transa salmaq olur. 

Qaraçılar bunu çox asanlıqla edirlər. İnsanları transa salandan sonra əlinə bir torba verirlər.

Deyirlər ki, içinə baxma, get evinizə, gecə hamı yatandan sonra bu boğçanı evinizdə filan yerdə gizlət. Məsələn, paltonun cibinə qoy, ya da həyətdə bir yerə. Qaraçılar bu proqramı insanın beyninə yazır. Sonra deyir ki, mən 5-ə qədər sayacam və sənə dediklərimin hamısını unudacaqsan. Edir və insan da ayılır. Həmin adam elə bilir ki, qaraçı onunla 1 dəqiqədir ki, söhbət edir. Halbuki, qaraçı onunla 10 dəqiqədir söhbət edir. O insan gedir, özü də bilmədən əlində olan boğçanı gizlədir. Sonra da qaraçı ya da falçı gəlib deyir ki, gedin filan yeri qazın oradan nəsə çıxacaq. Qazırlar, doğurdan da, nəsə çıxır. Çünki onu qaraçının trans vəziyyətinə saldığı adam özü orada gizlədib.

Azərbaycanda olan falçıların çoxu MTN-lə əlaqəli idilər. MTN insanların şəxsi məlumatlarını onlara göndərirdi.

İndi hamı Vanqanın adını çəkir. Araşdırma apardılar və məlum oldu ki, Vanqa heç zaman yaşadığı ölkənin ərazisini tərk etməyib. Halbuki deyirlər ki, qum burulğanına düşüb. Əslində Vanqanı zorlayıblar və onu zorlayan adam da gözünü çıxardıb. Bolqarıstanda məgər səhra var?!

Falçılar, ekstrasenslər, parapsixoloqlar bir adamın qələti deyil. Bu, bir şəbəkədir, mafiyadır. Bunun arxasında böyük bir şəbəkə dayanır. Çünki ortada böyük məbləğlərdə puldan gedir.

Təbii ki, Vanqa heç kim idi.

-Belə bir sual verim. Hər bir insanı trans vəziyyətinə salmaq olarmı? 

-Bəli. Ən çox şüuru olan insanları transa salmaq olur. Axmaqları isə yox. Ağıl kəmliyi olan insanlar isə heç zaman hipnoza düşmür.

-Sizin adını çəkdiyiniz Freyd yuxuya təxminən belə tərif verir: "Yuxular arzuların təhrif olunmuş reallaşmasıdır". Mənə bir jurnalist kimi maraqlıdır: yuxu necə və niyə yaranır?

-SSRİ elmi quru, vulqar materializm əsasında qurmuşdu. Bu da təbii ki, absurd bir ideyalar idi. Onun əksi çıxdıqca, insanlar elə düşünür ki, fövqəladə şeylər var.

İnsan saatları, günləri bir yuxuda görür və bu bir neçə saniyənin içində baş verir. Elm bu gün müxtəlif ölçülü məkanların olduğunu sübut edib. Biz 3 ölçülü məkanda yaşayırıq. Biz insanlar özümüzü nə qədər üstün saysaq da, bu da bir qələtdir. Biz də, heyvanlar da, bitkilər də bir həyat formasıyıq. Ola bilər ki, başqa bir planetdə səs formasında həyat var.

Biz universitetdə histologiya fənni keçəndə, şok yaşadım. Təsəvvür edin ki, birhüceyrəli canlı özünü bizim bəzi insanlardan nizamlı aparırdı. Görün təbiətdə nə qədər nizam-intizam var. Bu gün deyirlər ki, heyvanların təfəkkürü yoxdur. Amma düz deyil. Ola bilsin ki, heyvanların təfəkkürünün müstəvisi adamınkından fərqlidir...

Bəli, hər şey kimi yuxu fenomeni də var. Dahi Ziqmund Freyd elmə çox böyük bəhrə verdi. Yuxuları ilk dəfə Freyd elmi şəkildə izah etdi. Yuxularda bizim qorxularımız, istəyib həyata keçirmədiyiniz nələrsə öz əksini tapır. Yuxuda şüur yatır və şüuraltı oyanır. Şüuraltı yuxuda bizimlə simvolların dili ilə danışır. Burada çox böyük məlumatlar var. Bunlar hamısı elmi anlayışlardır. Elmin böyüklüyü odur ki, hər şeyin izah olunmadığını etiraf edir. Fırıldaqçılar isə bundan istifadə edir və deyirlər ki, nə zamansa filan şey də tapılacaq. Parapsixoloqlar, falçılar min illərdir insanların başlarına corab hörürlər. Elm çoxdan onların dediyini filtrdən keçirib, təftiş edib. Elmi şeylərin hamısı götürülüb. Yerdə qalanlar ekstrasens, falçı, parapsixoloq kimi tullantılardır.

-Ziqmund Freydi sizin qədər də olmasa, az-çox mütaliə etmişəm. O deyirdi ki, 3-4 yaşında oğlan uşağı anasını atasına qısqanır. Bu, elmi terminologiyaya "Edip kompleksi" adı ilə daxil olub. Eyni zamanda eyni yaşda qız uşağının da atasına qarşı cinsi istəyinin yaranması və atasını anasına qısqandığını bildirirdi. Bu da "Elektra kompleks" adlanır. Bunu necə müəyyən edə bilərik ki, Freyd düz deyirdi? Praktiki bir örnək varmı? 

-Hər bir kəs yuxusunda yaxın qohumu ilə bağlı erotik yuxu görür. Bunlar insanın psixoseksual inkişaf mərhələləridir.

Problem Freyddə deyil. Bizdə seks çox iyrənc bir şey kimi çatdırılır. İntim həyat, seks çox müqəddəs bir ritualdır, ibadətdir. Bəlkə də ən müqəddəs ibadətdir. İnsanın kamilliyə doğru yolunda ən gözəl bir ritualdır. Sadəcə olaraq, primitiv insanlar bunu iyrənc bir formada dərk edirlər. İntim həyat insanın dünyaya təmasında, inteqrasiyasında ən böyük addımdır. Psixi-cinsi etaplar var. Bu, 18 aya qədər oral mərhələdir. 18 aydan 36 aya qədər, yəni 3 yaşa qədər anal mərhələ gəlir. Daha sonra latent, genetal, fallik mərhələlər gəlir.

Hər birində də insan inkişaf etapı keçir. "Edip kompleksi", "Elektra kompleks" o zaman baş verir ki, insan fallik mərhələdə yaşadığı nələrinsə çözümünü tapmaq istəyir. Bu çözümü insan fallik mərhələdə tapa bilməyəndə, gələcəkdə onda müəyyən problemlər ortaya çıxır. Uşağın cinsi hissləri daha çox erotik formada öz əksini tapır.

Libido, yəni cinsi inkişaf enerjisi deyiləndə, təkcə, primitiv seks aktı nəzərdə tutulmamalıdır. Bütün yaradıcılıq, quruculuq addımları bu enerji ilə bağlıdır. Bunu sözlə ifadə etmək bir az çətindir. Libido insanın özündən kənardakı obyektlərə qovuşmasıdır. Seksin özündə nə baş verir? İki insan tam paltarsız, bir-birinə yaxınlaşır və bir obyektə çevrilirlər. İnsan sevdiyi insanla orqazm yaşayanda elə bir an yaşayır ki, onun eqosu itir, iki insan bir insana çevrilir. Siz bir əsəri sevirsizsə, sanki bir orqazm yaşayıb onunla birləşmiş olursuz.

İnsanda ilk vaxtlar erotik hisslər yaranmağa başlayanda onlar ilk olaraq ən yaxında olan obyektə, sevdiklərinə nəzər yetirirlər. Uşaq psixikası elədir ki, o, bütün hisslərini sevdiyi obyektə yönləndirir. O elə bilir ki, kimisə sevirsə, bütün hissləri ona aludə olmalıdır. Qısacası uşaq elə bilir ki, hər şey sevdiyi insanla bağlıdır.

Bəziləri isə çox primitiv düşünür və deyir ki, Freyd guya atanın qızla cinsi əlaqədə olmasını dəstəkləyib. Siz bilirsinizmi Freyd nə qədər mühafizəkar olub?! O, adi cinsi azadlığı qəbul etməyib. Onun dediyi sözləri bu qədər primitiv başa düşmək lazım deyil. Dinə inanmaq da olar, inanmamaq da.

Amma müqəddəs yazılarda olanlarda çox böyük müdrik nüanslar var. Onların dediyinin çoxunu analiz etsəz, gedib Freyd deyənlərə çıxacaqsınız. Məsələn, mən təkamül nəzəriyyəsinə inanıram və Quranın özü də təkamül nəzəriyyəsini sübut edir. Tövrat, İncil, Quran bizə nə deyir? Deyir ki, insan var idi, yaşayırdı, xoşbəxt idi, sevirdi. Və günlərin bir günü ona özünüdərk hissi gəldi. Günlərin bir günü onda ayıb hissi, yəni hansısa mənəvi kateqoriyalar yaranmağa başladı.

Məgər bunu deməklə, dini kitablar sübut etmir ki, təkamül olub?! Yəni, nəsə olub ki, insan dəyişilib.

-Təkamülün Quranda olması iddiası çox geniş müzakirələr yaradıb. İlahiyyatçıların çoxu bunun yalan olduğu qənaətindədir...

-Təkamül nəzəriyyəsindən bioloqların, həkimlərin genetiklərin, müəyyən mənada da arxeoloqların danışmağa ixtiyarı var. Din xadimləri, ilahiyyatçılar isə ən yaxşı halda filosof ola bilər. Teologiya fəlsəfənin bir hissəsidir. Sənin nə ixtiyarın var ki, təkamül haqqında söz deyirsən? Üstəgəl, təkamülün Allaha nə aidiyyatı var? Ədəbiyyatın elmi kateqoriyaları ilə kimyaya qiymət verə bilərsiniz? Xeyr! Kimyanın da hər hansı laboratoriya analizləri ilə də coğrafiyada nəsə tapmaq olmaz.

Təkamül bilogiyanın bir nəzəriyyəsidir. Biologiyanın nəzəriyyəsi ilə Allahın varlığına ya da yoxluğuna qiymət vermək olmaz. Bu, absurddur.

Freyd düz deyirdi. Dinə gələnlərin 90 faizi hansısa psixoloji problemlərdən dolayı o yolu seçirlər. Freyd dindarları araşdırırdı. Məlum olurdu ki, dindarların daxilində çox böyük günah hissi və böyük istəyi var.

-Ümumi danışmaqdansa, konkret nümunə ilə izah etməyiniz daha yaxşı olar.

-Məsələn, məlum olurdu ki, kimsə öz qardaşının arvadını sevir. Amma qardaşını çox istəyir. O daxilindəki günah hissini boğmaq üçün dindar olurdu. Freyd araşdırırdı və bildirirdi ki, o insanlar nevrozdur. Təbii ki, haqlı idi.

Təkamülə qayıdaq. Təkamül dəyişiklik deməkdir. "Təkamül nəzəriyyəsinə inanmıram" deyənlərin çoxu heç başqa yerə getməyiblər, mütaliə etməyiblər, elmdən xəbərləri yoxdur.

-Darvin deyirdi ki, növlər təbii seçmə üsulu ilə dəyişilir. Bu mexanizmdə canlının genetikası dəyişirmi? 

-Genetika elmi ikinci bir elmdir ki, dəyişəndir. Dünənə kimi genetikada dominant və resessiv gen anlayışları var idi. Əvvəl elə bilirdilər ki, bir gen 0 faiz fəaliyyət göstərir, digəri isə 1 faiz. Guya bunlar yan-yana düşəndə faizi çox olan o birini üstələyir. Amma indi məlum olub ki, hər bir genin fəaliyyət faizi var. Genetikada yeniliklər çoxdur. Darvinizmə primitiv yanaşanlar çoxdur. Onların əksəriyyəti elm adamlarından çox, ortalıqda gəzib mübahisə edən dil qəhrəmanlarıdır. (modern.az)
Oxşar xəbərlər
09:12, Bu gün
“Yalı çapkını“na vida etdi - FOTO
09:01, Bu gün
“Məktəblilər arasında hərbi bilik yarışının keçirilməsi ona görə vacibdir ki...”
09:00, Bu gün
Ölkədə bu xəstəlikdən əziyyət çəkən 100 nəfər var -  Gün işığına çıxa bilməyən bacı-qardaşın hekayəsi
08:50, Bu gün
“WhatsApp” bəzi istifadəçiləri bloklayacaq
08:30, Bu gün
Həkim qəbulunda etdiyimiz  SƏHVLƏR
08:12, Bu gün
Araik 10 milyon dollarlıq şərab zavodunu satmaq məqsədi ilə rusların bazasından çıxıb...-“Past”
07:45, Bu gün
TBMM sədrindən Fransa Parlamentinə CAVAB
07:30, Bu gün
Son illər dünyada təbii fəlakətlər niyə  ARTIB?
07:11, Bu gün
Qaraciyər üçün ən təhlükəli və təhlükəsiz güclü  alkoqollar açıqlandı
06:59, Bu gün
Şri-Lankada avtobus qəzasında 33 nəfər xəsarət alıb
06:42, Bu gün
Qızılcadan ölənlərin sayı 40-a çatdı
06:09, Bu gün
"Rusiyanın 9 may qabağı planlarına rəğmən Ukrayna müdafiəsini davam etdirə biləcək..." - "NYU-YORK-TAYMS"
00:41, Bu gün
Belçikada 10-dan çox adamı qətlə yetirmiş keşiş vaxtından əvvəl azadlığa buraxılıb
00:41, Bu gün
"Kişi həyat yoldaşını diri-diri dəfn edib, 12 saat torpağın altında olan qadın sağ qalıb..."
03 May 2024 | 23:38
"Jurnalistika Yer kürəsinin heç bir yerində cinayət olmamalıdır"
03 May 2024 | 23:23
Zığ dairəsi – Hava Limanı yolunda sürət həddi endirilib
03 May 2024 | 23:03
Britaniya XİN rəhbəri Kreml üçün qorxunc bəyanat verib, Zaxarovanın "gözləri kəlləsinə çıxıb"...
03 May 2024 | 22:23
“Onlar insanla cansız əşyaya fərq qoymayıb” – "İnsanlıq belə vəhşilik görməyib!”
03 May 2024 | 22:22
Ərdoğan: “Türkiyə siyasətində yumşalma prosesinə başlamaq istəyirəm”
03 May 2024 | 22:04
AK rəsmisi ekologiya və nəqliyyat nazirləri ilə COP29 və minatəmizləməni müzakirə edib
03 May 2024 | 21:38
İsrail HƏMAS-a bir həftə vaxt verdi
03 May 2024 | 21:18
"Prezident Kuboku 2024"ün bağlanış mərasimi keçirilib
03 May 2024 | 21:16
Ermənistanda Azərbaycan Silahlı Qüvvələri ilə bağlı cinayət işinə xitam verildi
03 May 2024 | 21:13
Məktəb direktoruna yüksək vəzifə verildi
03 May 2024 | 21:00
29 yaşlı aktyor evində ölü tapıldı
03 May 2024 | 20:59
İstanbulda məktəbin ərazisində 30 mərmi tapıldı - VİDEO
03 May 2024 | 20:57
Sudan prezidentinin oğlu Türkiyədə öldü
03 May 2024 | 20:16
Keniyada yağış qurbanlarının sayı 200 nəfəri keçib
03 May 2024 | 20:15
Nigerdə ABŞ və Rusiya hərbçiləri eyni aviabazanı bölüşməyə məcbur qalıblar
03 May 2024 | 20:06
Azərbaycanda sabiq rəisin bəraəti ləğv edildi
03 May 2024 | 20:01
Həbsdə olan MTN generalının müraciəti geri qaytarıldı
03 May 2024 | 19:59
Klopp Salahın “Liverpul”da qalıb-qalmayacağı sualına cavab verib
03 May 2024 | 19:56
"Bəzi güc mərkəzləri keçmiş münaqişəni yenidən alovlandırmağa çalışırlar, lakin..."
03 May 2024 | 19:52
11-ci sinif şagirdi vəfat etdi
03 May 2024 | 19:45
“Real Madrid”in futbolçusu Messi ilə komanda yoldaşı olacaq
03 May 2024 | 19:44
Nigerdə ABŞ və Rusiya hərbçiləri eyni aviabazanı bölüşməyə məcbur qalıblar
03 May 2024 | 19:43
MN-də 143 milyonluq mənimsəmə ilə bağlı məhkəmədə: Aldığımız pulun 8-10 faizini “otkat” kimi qaytarırdıq
03 May 2024 | 19:37
Zaxarova Ermənistanın KTMT-dən mümkün çıxışını şərh etdi
03 May 2024 | 19:34
Uşaq Birliyinin rəhbərinin intihar iddialarına RƏSMİ CAVAB - FOTO
03 May 2024 | 19:18
Britaniya iki ifrat sağçı İsrail təşkilatına sanksiya tətbiq edib
03 May 2024 | 19:17
SOCAR metan emissiyalarının azaldılması öhdəliyi üzrə OGMP 2.0 proqramına qoşulacaq
03 May 2024 | 19:16
Azərbaycan Premyer Liqası: “Qarabağ” - “Neftçi” görüşünün hakimi bəlli oldu
03 May 2024 | 18:40
Tibb işçilərinin maaşı ilə bağlı yeni qərar
03 May 2024 | 18:29
“Azərbaycanın bu qədim unuversitetində 500 müəllim 7000 tələbəyə dərs deyirdi...”-Tariximizə fərqli baxış
03 May 2024 | 18:25
Şəhid anası ilə kobud rəftar edən həkim üzr istədi - VİDEO
03 May 2024 | 18:15
Çin Ayın qaranlıq tərəfinə kosmik gəmi göndərdi
03 May 2024 | 17:58
Çeçenistanda Ramzan Kadırov adlı "fələstinli" dünyaya gəldi...
03 May 2024 | 17:53
Qurban Qurbanov La Liqa klubunun düşərgəsinə yollanır
03 May 2024 | 17:51
Naxçıvan Dövlət Universiteti yenidən təşkil ediləcək - QƏRAR
03 May 2024 | 17:46
Bu nazirliyin kollegiya üzvlərinin sayı azaldıldı
03 May 2024 | 17:43
İranda zəlzələ olub
03 May 2024 | 17:39
Kəlbəcərdə faciəvi şəkildə həlak olan və yaralanan hərbçilərimizin ADLARI
03 May 2024 | 17:36
Daşkənd Kimya Texnolgiya Universitetinin rektoru ADNSU-da - FOTOLAR
03 May 2024 | 17:31
"Bakcell" Fəvvarələr Meydanında yeni innovativ mağazasını təqdim etdi! - FOTOLAR
03 May 2024 | 17:27
ADU-da tələbə-şagird konfransı keçirilib - FOTO
03 May 2024 | 17:22
İlham Əliyev fərman imzaladı
03 May 2024 | 17:18
Güclü külək əsəcək, çaylardan sel keçəcək - XƏBƏRDARLIQ
03 May 2024 | 17:14
Azərbaycanı Dünya Olimpiya Təsnifat turnirində 9 güləşçi təmsil edəcək
03 May 2024 | 17:11
Tarif Şurasından bəzi dərman vasitələrinin qiymətləri ilə bağlı QƏRAR
03 May 2024 | 17:09
Bu şəxslər erkən pensiyaya çıxacaq - Prezident təsdiqlədi
03 May 2024 | 17:07
Elektrik və qazpaylayıcı şəbəkələrə qoşulmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ - Qiymətlər müəyyənləşdi
03 May 2024 | 17:02
"Türkiyə İsraillə bütün ticarət əlaqələrini kəsib" - "Bloomberg"
03 May 2024 | 16:57
Ceyran Rəhimova: “Güclü qadın ifadəsini xoşlamıram” - MÜSAHİBƏ
03 May 2024 | 16:52
Xəzərdə dalğanın hündürlüyü iki metrə çatdı - FAKTİKİ HAVA
03 May 2024 | 16:48
Bakıda sevdiyi qıza görə özünü yandıran şəxslə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA - YENİLƏNİB + VİDEO
03 May 2024 | 16:47
"Moskvadan gələn qonaq ölkə rəhbəri ilə Kəlbəcər İstisuyuna, sonra da Göygölə getdi..."
03 May 2024 | 16:46
İran PKK-nı niyə dəstəkləyir? - VİDEO
03 May 2024 | 16:44
Baş prokuror Tərtərdə vətəndaşları qəbul etdi - FOTOLAR
03 May 2024 | 16:39
Kəlbəcərdə ağır qəza: Xəsarət alan hərbçilərimizdən biri vəfat etdi - YENİLƏNİB + VİDEO
03 May 2024 | 16:33
Suqovuşan su anbarına balıq körpələri buraxıldı
03 May 2024 | 16:28
UNEC-də VII Beynəlxalq Sosial və İqtisadi Araşdırmalar Tələbə Konfransı keçirilib - FOTO
03 May 2024 | 16:22
Birinci instansiya məhkəmələrində inzibati xətalara dair baxılan işlər - RƏQƏMLƏR
03 May 2024 | 16:17
May niyə “vay ayı” hesab olunur? - İLGİNC DETALLAR
03 May 2024 | 16:12
Məskunlaşma bu tarixdə başa çatacaq: Keçmiş köçkünlər üçün MÜJDƏ
03 May 2024 | 16:07
Ötən ay xaricdə təhsil almış 62 nəfərin diplomu tanınmayıb
03 May 2024 | 16:02
“Batareyaları təhvil ver, təbiəti qoru” layihəsinə dəstək verək! - VİDEO
03 May 2024 | 16:00
XİN Böyük Britaniya səfirinə cavab verdi: “Mediamız azad, demokratikdir” - FOTO
03 May 2024 | 15:58
“PAŞA Holding”in dəstəyi ilə “Qarabağ KOB-ları” proqramı 2024-cü ildə də davam etdiriləcək - FOTO
03 May 2024 | 15:53
MEDİA-nın təşkilatçılığı ilə keçirilən forumun açılış mərasimi olub - FOTO
03 May 2024 | 15:48
"Qərb ölkələri hərbçilərinin Ukraynaya göndərilməsi istisna edilmir" - Makron
03 May 2024 | 15:44
Milli Məclisin növbəti plenar iclasının vaxtı və gündəliyi AÇIQLANDI
03 May 2024 | 15:39
Sahibkarlar “Bakı KOB evi”nə daha çox hansı dövlət xidmətləri üçün müraciət edirlər?
03 May 2024 | 15:35
Bakıda satış üçün nəzərdə tutulan yüzlərlə kəsici-deşici alət aşkar olundu - VİDEO
03 May 2024 | 15:32
Hərbçilərimiz hücum təyyarələri ilə beynəlxalq təlimdə iştirak edəcəklər
03 May 2024 | 15:30
Paytaxtın abad məhəllələrində mini futbol yarışları başa çatdı - FOTO
03 May 2024 | 15:25
Gürcüstan olayları: Qərbin Cənubi Qafqazda taktiki yanlışlığı - ANALİZ + FOTO
03 May 2024 | 15:20
Azərbaycan “Prezident Kuboku 2024” beynəlxalq reqatasını doqquz medalla başa vurdu
03 May 2024 | 15:15
Mayda niyə toy etməzlər? - VİDEO
03 May 2024 | 15:10
Nazir: “Medianın vasitəsilə vətəndaş müraciətlərinə operativ baxa bilirik”
03 May 2024 | 15:05
Evdə köməksiz qalan şəxslər belə xilas edildi - VİDEO
03 May 2024 | 15:02
Sərhəd qonşumuza gözlənilmədən qış qayıtdı: İstilik verilişi bərpa edildi - FOTO/VİDEO
03 May 2024 | 15:00
"Minalar keçmiş məcburi köçkünlərin doğma yurdlarına qayıtmalarına mane olur" - Hikmət Hacıyev
03 May 2024 | 14:57
Svyatoslav Andrianov: “Paşinyan hələ bir il bundan əvvəl hər şeyi anladı” - MÜSAHİBƏ
03 May 2024 | 14:52
Vilayət Eyvazov generalı özünə müşavir təyin etdi - FOTO
03 May 2024 | 14:47
Biləsuvarda iki nəfərdə doqquz kiloqram narkotik aşkarlandı - VİDEO
03 May 2024 | 14:42
Mediasiya Şurası BDU-da tələbələrlə görüş keçirib - FOTO
03 May 2024 | 14:36
Elşad Hacıyev: “Son dörd ayda narkotiklə bağlı 3 585 fakt aşkarlanıb, 1 585 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub”
03 May 2024 | 14:30
Elmar Vəliyevə sui-qəsd edənin şikayəti təmin olunmadı
03 May 2024 | 14:25
"Rusiya ukraynalılara qarşı kimyəvi silah tətbiq edir" - ABŞ Dövlət Departamenti
03 May 2024 | 14:20
Türkiyəyə gedən qadın qızını rəfiqəsinə tapşırdı, rəfiqəsinin oğlu... – ŞOK TƏFƏRRÜAT
GÜNLÜK
03 May 2024 | 16:47
"Moskvadan gələn qonaq ölkə rəhbəri ilə Kəlbəcər İstisuyuna, sonra da Göygölə getdi..."
03 May 2024 | 09:58
Ürəyi 20 il cavanlaşdıran qidaların  SİYAHISI AÇIQLANDI
03 May 2024 | 09:47
"Bütün xəstəliklər mətbəxdə başlayır"- MÜTƏXƏSSİS
03 May 2024 | 09:30
Ərdən DƏHŞƏTLİ ƏMƏL: arvadını diri-diri basdırdı, 12 saat...
03 May 2024 | 09:25
Bu qadın 32,9 kq çəkisi olan sazan tutaraq REKORD QIRDI - VİDEO
03 May 2024 | 09:34
Ukrayna səmasında QƏRİBƏ PARILTI: ölkənin hər yerində... - FOTO/VİDEO
03 May 2024 | 09:52
“Qaçqınkom” Sus sakininin ev məsələsi ilə bağlı iddialarına cavab verib
03 May 2024 | 10:00
İrandan GÖZLƏNİLMƏZ QƏRAR: onlar azad edildilər
03 May 2024 | 09:35
Maştağada 51 yaşlı qadını avtomobil vurub
03 May 2024 | 10:30
Ronaldo ilk futbol klubunu 117 milyon dollara SATDI
HƏFTƏLİK
02 May 2024 | 15:50
"Gürcüstanda milli-azadlıq hərəkatının yeni mərhələsi başlayıb" - Saakaşvili
30 Apr 2024 | 16:06
AzTV-nin keçmiş aparıcısı illər sonra etiraf etdi: "Aygün Bəylər zəng vurub dedi ki..." - VİDEO
29 Apr 2024 | 07:21
Ermənistan polisi hökumət binası yanında separatçı rejimin “bayrağı”nı qaldıran gənci saxladı...-VİDEO
30 Apr 2024 | 18:06
“Dronlar Rusiyanı dağıda bilməz..."
02 May 2024 | 22:38
Türkiyə İsraillə bütün ticarət əlaqələrini dayandırıb
01 May 2024 | 19:18
"Bu haqda heç kəs konkret fikir söyləyə bilməz" - DİM rəsmisi
28 Apr 2024 | 14:42
27 il yerin altında qalan şaxtaçı sağ çıxarılıb, o siçovullarla qidalanıb
03 May 2024 | 16:47
"Moskvadan gələn qonaq ölkə rəhbəri ilə Kəlbəcər İstisuyuna, sonra da Göygölə getdi..."
03 May 2024 | 05:57
Rusiyadan Gürcüstan prezidentini aradan götürmək çağırışı gəldi...
03 May 2024 | 09:58
Ürəyi 20 il cavanlaşdıran qidaların  SİYAHISI AÇIQLANDI
AYLIQ
03 May 2024 | 16:47
"Moskvadan gələn qonaq ölkə rəhbəri ilə Kəlbəcər İstisuyuna, sonra da Göygölə getdi..."
03 May 2024 | 09:58
Ürəyi 20 il cavanlaşdıran qidaların  SİYAHISI AÇIQLANDI
03 May 2024 | 09:47
"Bütün xəstəliklər mətbəxdə başlayır"- MÜTƏXƏSSİS
03 May 2024 | 09:30
Ərdən DƏHŞƏTLİ ƏMƏL: arvadını diri-diri basdırdı, 12 saat...
03 May 2024 | 09:25
Bu qadın 32,9 kq çəkisi olan sazan tutaraq REKORD QIRDI - VİDEO
03 May 2024 | 09:34
Ukrayna səmasında QƏRİBƏ PARILTI: ölkənin hər yerində... - FOTO/VİDEO
03 May 2024 | 09:52
“Qaçqınkom” Sus sakininin ev məsələsi ilə bağlı iddialarına cavab verib
03 May 2024 | 10:00
İrandan GÖZLƏNİLMƏZ QƏRAR: onlar azad edildilər
03 May 2024 | 09:35
Maştağada 51 yaşlı qadını avtomobil vurub
03 May 2024 | 10:30
Ronaldo ilk futbol klubunu 117 milyon dollara SATDI