Ermənistanın qondarma Dağlıq Qarabağ separatçı rejimini müstəqil qurum kimi tanıması haqqında fikirləri ortaya atmasının əsl mahiyyəti münaqişənin həlli ilə bağlı təkliflər paketinin İrəvanın xeyrinə olmamasıdır. Əgər indiyədək Qarabağ münqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlar masasında İrəvanın maraqlarına xidmət edən təkliflər paketi mövcud idisə, hazırda bu təkliflər aradan qalxıb. Və ona görə də İrəvan belə bir addıma əl ataraq danışıqlar prosesini pozmağa cəhd edir. Guya bu yolla prosesi əvvəlki vəziyyətinə qaytaracaq.

Bu fikri Moderator.az-a açıqlamasında Cənubi Qafqaz Politoloqlar Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə deyib.

Onun sözlərinə görə, dördgünlük aprel  hərbi əməliyyatlarından sonra Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində aparılan danışıqlar prosesinin gedişatı əvvəlkindən xeyli fərqlənir: 

“Düzdür, münaqişənin yenə də mərhələli həll yoluna üstünlük verilir. Ancaq bu zaman şərtlər müəyyən mənada Azərbacanın xeyrinədir. Əgər əvvəllər münaqişənin mərhələli planında 5+2 formatı əsasında həlli nəzərdə tutulurdu. Bununla belə erməni ordusu beş rayonu azad etdikdən sonra münaqişə tərəfləri arasında problemin güc tətbiq etməməklə danışıqları davam etdirilməsi planlaşdırıldı. İndi isə Azərbaycan beş rayon deyil, yeddi rayonun qaytarılmasını tələb edir və üstəlik münaqişənin gələcəkdə güc yolu ilə həll olunmaması barədə nəzərdə tutulan protokoldan imtina edir və bu gündəlikdən çıxıb. Çünki bu şərt Azərbaycanın xeyrinə deyildi. Ümumiyyətlə İrəvanın dəstəklədiyi paket həlli birdəfəlik gündəlikdən çıxıb. Artıq proses onlar deyən kimi deyil, tam başqa istiqamətdə, yəni İrəvanın xeyrinə olmayan məcrada inkişaf edir. Məhz bu vəziyyət İrəvanı ciddi təşvişə salıb. Elə  bu təşvişin nəticəsidir ki, İrəvanda qondarma rejimin tanınması barədə fikirlər ortaya atılıb.”

Politoloq əlavə edib ki, erməniləri təşvişə salan digər məqam ondan ibarətdir ki, Rusiya bu məslələrdə İrəvana dəstək vermir və seyrçi mövqedə dayanıb. “Əksinə, Moskva İrəvana təklif edir ki, mövqelərini yumşaltsın və danışıqlarda konstruktiv mövqe tutsun. Yəni Azərbaycanın  təkliflərini ciddiyə alsın. Çünki Moskva da vəziyyətin dəyişdiyinin fərqindədir və İrəvana  mövqelərində geri durmağı təklif edir. Elə Rusiya XİN başçısı Sergey Lavrovun İrəvana səfərinin  əsas məqsədi bu idi. Ona görə ki, Rusiyanın bölgədə öz maraqları var və bu maraqları təmin etmək istəyir. Ancaq Ermənistanı hərəkətləri Kremlin əl-qolunu bağlayır”, - deyə İ. Vəlizadə vurğulayıb.

Rusiyanın marağına gəldikdə isə politoloq deyib ki, əvvəla Rusiya münaqişənin həllini istəmir və bu yolla nəzarəti öz əlində saxlamaq  istəyir: 

“Yəni Moskva status-kvonun dəyişməsini istmədiyi kimi, dəyişməsini də istəyir və buna məcburdur. Bunu Rusiyanın bölgədəki maraqları tələb edir. Ancaq Rusiya bu status-kvonu Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil, öz maraqlarına uyğun dəyişməsinə çalışır. Bütün hallarda status-kvonun dəyişməsi Azərbaycanın xeyrinədir.”

Politoloq deyib ki, Rusiya ən azından  Dağlıq Qarabağ ətrafında  işğal altında olan rayonların müəyyən qisminin qaytarılmasını istəyir: “Rayonlar boşaldıldıqdan sonra əsas məsələ bölgəyə sülhməramlıların yerləşdirilməsidir ki, bax Rusiyanın əsas marağı bundadır. Moskva istəyir ki, bölgəyə daha çox rus sülhməramlısı adı altında öz hərbçilərini yerləşdirsin. Bundan əlavə olaraq bu rus hərbçiləri bölgədə əsas strateji mövqelərdə dayansın. Düzdür, Rusiya hələlik bununla bağlı fikrini açıq formada dilə gətirmir. Çünki ortada hələ ki, konkret nəticə yoxdur. Amma danışıqlar  prosesinin müəyyən mərhələsində bu məsələ gündəmə gələcək.”

Politoloqun fikrincə, ona görə də Ermənistanın separatçı rejimlə bağlı ortaya atdığı ideyanı elə də ciddiyə almaq düz deyil: 

“İrəvan yaxşı anlayır ki,  separatçı rejimin “müstəqilliyini” tanımaq ona necə baha başa gələ bilər. Bu addımın heç beynəlxalq aləm tərəfindən dəstəklənməyəcəyini yaxşı anlayır. Əksinə, proseslər İrəvanın əleyhinə işləyəcək. Sadəcə bu yolla ermənilər öz havadaralrı və “ağaları”na göstərmək istəyirlər ki, biz deyən olmasa danışıqlar prosesini pozarıq. Ancaq bu mümkün deyil. Bunu onların ağaları da yaxşı anlayır və buna heç vədə yol verməzlər.”