Tərcümə işini mütəxəssis olmayan birinə həvalə etmək, dövlət tərəfindən bu sahəyə ayrılan vəsaiti də dar çəçivədə bölüşməyə çalışmaq, bəhrəsi məlum olmayan işlərə sərf etmək, idarə daxilində çalışan işçilərin və "dostların" çörək pulunu çıxarmaq üçün vasitə etmək qəbahətdir.

ATV kanalı və "Parlaq İmzalar" Nəşriyyatının ortaq kitab layihəsi əsasında nəşr olunan "Səsindən tanıdılar payızı" (Yapon şeir antologiyası) kitabının təqdimat və oxu günü keçirildı. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda xeyli adam yığılmışdı. Ənənəvi yapon şeirinə olan maraq özünü büruzə verirdi.

Bu gün qonağı olduğum AYB-nin Natəvan klubunda qəribə bir mənzərənin şahidi oldum. Tədbir yaxşı mənada görüntü yaratsa da yaddaşımda gündəlik, formal bir iş olaraq qaldı. Tədbirin gedişindən və təqdimatdan klassik yapon şeiri və haykular haqqında lazımınca təəssürat ala bilmədim. Təbii ki, layihə rəhbəri, redaktor Səlim Babullaoğlunu yaxşı tanıyır və onun fədakar bir qələm sahibi olduğunu bilirdim. Kitabın tərtibatı və dizaynı ilk baxışda pis deyildi. Lakin kitabın hansı mənbədən dilimizə çevrildiyi haqqında məlumat verilmirdi. Belə təəssürat yaranır ki, bu şeirlər və məqalələr məhz yapon dilindən və yapon mənbələrindən götürülüb. Kitabla yaxından tanışlıq, tərcümə olunmüş mətinlərin keyfiyyəti bəlli edir ki, bu iş orjinaldan olunmamışdır. Əks halda kitabla tanışlıq artıq oxucuda yapon şeirinin bu qədər sadə və bu qədər bəsit olması haqqında təəssüratını yaratmazdı: "Unutmayın ki, yapon şeirinin özünəxas bir əsas xüsusiyyəti var: anı göstərmək, anı yaxalamaq."

Məlum edim ki, illər öncə yapon ədəbiyyatına marağım məni türk dünyasında olan mənbələrlə tanışlığa aparıb çıxardı. O cümlədən "JAPON ŞİİRİ HAİKU VE TÜRK EDEBİYATINDAKİ YANSIMASI" Ayşe Nur TEKMENın (Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 17, 1 (2010) 149-157) tərtibatında daha aydın və orjinal mətinlər seçilərək oxucuya kifayət qədər bilgi verir: " "YÅ«gen, Muromachi döneminde ortaya çıkan bir anlayış olup, gözle görülemeyen güzelliği belirtir. Bu güzellik anlık bir güzellik değildir. O andaki güzellikle ilintili ancak daha derin bir güzelliktir." Və ya " Wabi də sabi də çay mərasimi (Sado), haiku kimi ənənəvi Yapon sənətlərində hədəf alınan ən uc gözəllik mənasını verər. Koren (1994), wabi-sabi anlayışının ənənəvi Yapon gözəllik anlayışı içində ən cazibədar və tipik özellikolduğunu söyləmişdir .. Jupiter (2003), "Əgərbir söyleyiş ya da obyekt xoş bir melanxoliya və ruhi dinclik gətirirsə ozaman ona wabi-sabi deyilə bilər. (//turkoloji.cu.edu.tr/pdf/ayse_nur_tekmen_haiku.pdf)

Əslində nə naş verir? Tərcümə mərkəzi hər verilən imkandan yaxşı mənada yararlanaraq öz missiyasını doğrultmaq şansını qaçırmamalıdır. Tərcümələr ilk olaraq orjinalda, müəllifin qələmə aldığı dildən olmalıdır. Bunun üçün də mərkəzin ən azından tərcümə olunması nəzərdə tutulan parlaq imzaların mənsub olduğu dili kifayət qədər yaxşı bilən mütəxəssislərdən ibarət əhatə dairəsi olması vacibdir. Tərcümə işində püxtələşənlərə meydan verilməlidir. İşçilərinin seçimi, sayı belə qabiliyyət və dil imkanlarına uyğun olmalıdır. Yetərincə işçi sayı olmasa belə gənclər arasında dil imkanları geniş olan gənclərin, mütəxəssislərin köməyindən yararlanmalıdır. Ən azından onların maraqlarını təmin etməyə çalışaraq öz əhatəsində qoruyub, saxlamağa maraqlı olmalıdırlar. Nəyinki dünya ədəbiyyatını ana dilimizə, hətta Azərbaycan ədəbiyyatında nüfuz sahibi olan parlaq imzaları dünya oxucusuna təqdim etməlidir ki, məmləkətimizin layiqli təmsilçiləri olsunlar. Şair olmuyan birinin hansısa dilə şeir tərcümə etməsi həkim olmayan birinin resept yazması qədər gülüncdür. Ən azından bununçün yaxşı oxucu olmaq vacibdir. Kitabın tərcümə edəni jurnalist, publisist Cəmşid Bəxtiyar olduğunu biləndə məsələnin əslini anladım. Heç bir səbəb mütəxəssis olmayan birinin yapon hayqularını tərcümə etməsi və min illik mədəniyyəti olan xalqın düşüncə tərzini belə çılız və gülünc təqdim etməyə əsas vermir. Belə anladım ki, şeir nümunələri rus dilinə çevrilmiş tərcümələrdən köçürülmüşdür. Bu artıq tərcümə deyil, təsuratdır.

Tərcümə işini mütəxəssis olmayan birinə həvalə etmək, dövlət tərəfindən bu sahəyə ayrılan vəsaiti də dar çəçivədə bölüşməyə çalışmaq, bəhrəsi məlum olmayan işlərə sərf etmək, idarə daxilində çalışan işçilərin və "dostların" çörək pulunu çıxarmaq üçün vasitə etmək qəbahətdir. Hər işin öz mütəxəssisi olmalıdır. Bu gün ölkə prezidentinin xarici səfərləri zamanı Azərbaycanı həqiqi mənada təmsil edəcək Nizamimiz var ki, artıq 900 ilə yaxın bir dövrdə bizim üzümüzü ağarda-ağarda yorulmuş olmalı.

Yapon şeiri ilə əlaqədar ən əhəmiyyətli qeydlərdən biri Ki no Tsurayuki tərəfindən yazılan "Kokinshu" kitabının ön sözündə yer almışdır: "Yapon şeiri toxumlarında insan ürəyini daşıyır və sayıla bilməyəcək qədər sayda söz budaqları olaraq inkişaf edər. Həyatda insanları bir çox şey təsir edər. Sonra onlar gördükləri ya da eşitdiklərindən ibarət hisslərini izah etməyə çalışırlar."